پخش زنده اخبار
وقتی صحبت از داربست و سازههای موقت در کارگاههای ساختمانی میشود، اولین اولویت همیشه ایمنی است؛ اما واقعیت این است که بخش بزرگی از این ایمنی به کیفیت لولهها و اتصالات وابسته است. کوچکترین ضعف در ضخامت لوله، نوع چدن بست یا وزن واقعی هر قطعه میتواند تعادل کل سازه را برهم بزند و خطر سقوط را چندین برابر کند.
دقیقاً به همین دلیل است که تشخیص لوله و اتصالات استاندارد از نمونههای غیراستاندارد اهمیت حیاتی پیدا میکند. استفاده از تجهیزات مرغوب تنها یک انتخاب فنی نیست؛ مسئولیتی است که مستقیماً بر جان کارگران و پایداری پروژه اثر میگذارد.
همین نگاه باعث شده شرکت هایی مثل چدن ریزان پیشرو در پروژههای عمرانی بزرگ بهعنوان تولیدکننده قابل اعتماد لوله و اتصالات داربستی شناخته شوند.
حقیقتی که کمتر گفته میشود؛ نجات پروژهها از زیر خاکستر داربست غیراستاندارد
کارگاه ساختمانی همیشه پر از صدا، حرکت و تنش است؛ جایی که داربست فلزی نه یک ابزار جانبی، بلکه اسکلت موقتی اما حیاتی برای ادامه کار محسوب میشود.
در تمام سقوطها و حادثههای داربستی که طی ده سال گذشته گزارش شده، یک الگوی تکراری وجود دارد: به کارگیری لوله و اتصالات غیراستاندارد.
مهندسین اجرا معمولاً تصور میکنند داربست، سازه سادهای است. چند لوله، چند بست و چند کفی؛ کار تمام است.
اما آنچه در واقعیت رخ میدهد بسیار پیچیدهتر است.
داستان از جایی شروع میشود که دو قطعه کوچک یک لوله یا یک بست میتوانند به حدی بحرانی شوند که سرنوشت کل پروژه را تغییر دهند.
در بررسی پروندههای ایمنی سازمان کار و رفاه، بیش از ۶۵ درصد حوادث داربستی ناشی از سه عامل بوده است:
-
لوله ضعیف و نازک
-
بست نامرغوب یا فیک
-
نصب داربست توسط افراد غیرمتخصص
این همان نقطهای است که اهمیت مقایسه ی لوله داربست استاندارد با غیراستاندارد خودش را نشان میدهد.
وقتی ضخامت واقعی لوله بهجای لوله ی داربستی 2.5 میلیمتر، ۲ یا حتی ۱.۸ میلیمتر باشد، میزان تحمل فشار عمودی تا ۴۰ درصد کاهش پیدا میکند.
در ظاهر تفاوت چندانی دیده نمیشود، اما یک شکست کوچک در لوله یا کجشدگی آن زیر بار بتن یا مصالح کافی است تا کل سازه داربست در چند ثانیه فرو بریزد.
اینجاست که پرسش اصلی مطرح میشود:
چطور تشخیص دهیم لولهای که ظاهرش سالم است، واقعاً استاندارد است یا یک نمونه سبک و خطرناک؟
برای پاسخ دقیق، باید وارد بخش فنی ماجرا شویم.
مقایسه فنی و کاربردی بین لولههای استاندارد و غیر استاندارد
وقتی درباره لوله داربست استاندارد صحبت میکنیم، معیارهای مشخصی وجود دارد:
• جنس لوله معمولاً ST37
• ضخامت دقیق لوله داربستی ورق 2.5 یا لوله داربستی ورق 2.35
• یکنواختی وزن در طول ۶ متر
• تست خمیدگی و تست کشش
• علامت استاندارد لوله داربست روی بدنه
• خط جوش یکنواخت و بدون موج
همین چند فاکتور ساده میتواند تفاوت یک لوله داربستی اصل و فیک را روشن کند.
در نمونههای غیراستاندارد، وزن لوله معمولاً سبکتر از مقدار واقعی است.
برای مثال، لوله ۶ متری باید حدود ۱۶ تا ۱۷.۵ کیلوگرم باشد.
اما لولههای سبک و فیک با وزن ۱۲ تا ۱۳ کیلوگرم در بازار فراوانند.
این کاهش وزن یعنی کاهش ضخامت، و این کاهش ضخامت یعنی کاهش تحمل بار.
به همین دلیل در پروژههای بلندمرتبهسازی، کارفرمایان حرفهای از قبل درباره تفاوت وزن لوله استاندارد و غیراستاندارد سؤال میکنند؛ چون میدانند یک اختلاف دو کیلویی در یک لوله میتواند مقاومت سازه را کاملاً تغییر دهد.
خطرات استفاده از لولههای غیراستاندارد در داربست
اطلاعات میدانی نشان میدهد لولههای غیراستاندارد معمولاً در سه نقطه آسیبپذیر هستند:
۱ نقطه جوش
۲ محل اتصال به بست
۳ مقاومت در برابر پیچش
در تستهای مقایسهای مشخص شده لولههای سبک در برابر پیچش ۲۵ درصد سریعتر دچار ترک میشوند.
از سوی دیگر، تست چکشکاری نیز نشان میدهد لولههای ورق نازک پس از ضربه اولیه دچار دفرمگی موضعی میشوند که در بخشهای باربر داربست بسیار خطرناک است.
به همین دلیل معمولاً متخصصان ایمنی توصیه میکنند:
"هیچگاه لوله نازک، فرسوده یا بدون علامت استاندارد در سازه داربست استفاده نشود."
در ادامه وارد بخش مهمتر یعنی بررسی فنی مقایسه اتصالات داربست استاندارد و غیراستاندارد میشویم؛ جایی که بیشتر حوادث داربستی دقیقاً از همانجا شروع میشوند.
اتصالات؛ نقطهای کوچک اما حیاتی در سازه داربست
اگر داربست را بهعنوان یک سازه فلزی موقت در نظر بگیریم، لولهها استخوانبندی هستند، اما بستها مفصلهایی هستند که کل ساختار را بههم متصل نگه میدارند.
مهندسان سازه اعتقاد دارند: بست بد، قویترین لوله را هم بیاثر میکند.
در مورد بست و اتصالات داربستی استاندارد، سه عامل نقش تعیینکننده دارند:
• نوع چدن معمولاً چدن داکتیل با کربن کنترلشده
• کیفیت رزوه پیچها
• تحمل نیروی فشاری و کششی
در مقابل، در بست داربست استاندارد و غیر استاندارد تفاوتهای دردناک و واضحی وجود دارد.
چرا بستهای غیراستاندارد خطر اصلی داربست هستند؟
در یک تست مقاومت مشهور، دو نوع بست یکی متعلق به برند معتبر و دیگری نمونه بازاری در فشار ۵۰۰ کیلوگرم قرار گرفتند.
نمونه استاندارد بدون تغییر شکل تحمل کرد؛
اما نمونه غیراستاندارد در ۲۸۰ کیلوگرم تاب برداشت و شکست.
وقتی میدانیم بار وارده در داربست اجرایی در پروژههای بتنریزی گاهی به ۴۰۰ تا ۷۰۰ کیلوگرم میرسد، دیگر نیازی به توضیح اضافه نیست.
بیشترین ضعف نمونههای بیکیفیت در همین جاست:
پیچها رزوه ناقص دارند، چدن از نوع سبک و ترد است، و در برابر فشار ضربهای نمیتواند مقاومت کند.
این تفاوتها باعث شده کارشناسان ایمنی بهطور جدی هشدار بدهند:
چرا نباید از بست داربست غیراستاندارد استفاده کرد؟
پاسخ ساده است:
چون عامل اصلی ریزش داربستها نه لوله، بلکه بستهای معیوب هستند.
نقش برندهای معتبر؛ چرا دارکوب اهمیت دارد؟
در بازار شلوغ تجهیزات داربست، برندهایی وجود دارند که با استانداردهای ملی و بینالمللی کار میکنند.
یکی از این برندها دارکوب است؛ شرکتی که بهصورت تخصصی تولیدکننده بست، اتصالات و تجهیزات داربست صنعتی است.
دلایل اصلی اهمیت این برند برای مدیران پروژهها:
• استفاده از چدن داکتیل در تولید بست
• رعایت استاندارد ملی ۱۰۳۰۵
• تست مقاومت پیش از بستهبندی
• وزن واقعی و کنترلشده در هر قطعه
• دوام رزوه پیچ در کارکرد طولانی
• تحمل بار بالا در تستهای فشاری و کششی
این ویژگیها باعث شده بسیاری از سرپرستان اجرا و پیمانکاران حرفهای، برای خرید اتصالات داربست استاندارد سراغ برندهای باسابقه مانند دارکوب بروند.
مزایای اتصالات داربست استاندارد
اتصالات استاندارد دارای مزایای مشخصی هستند:
• توزیع یکنواخت نیرو
• جلوگیری از لغزش لولهها
• تحمل فشار تا چند برابر نمونههای بازاری
• مقاومت در برابر زنگزدگی و رطوبت
• قفل شدن کامل و ایمن
• جلوگیری از کجی در سازه داربست فلزی
وقتی از اتصالات داربست باکیفیت و بیکیفیت سخن میگوییم، دقیقاً منظور همین تفاوتهای ظریف اما حیاتی است.
چگونه لوله و بست استاندارد را تشخیص دهیم؟
-
برای لوله ۶ متری استاندارد، وزن باید حدود ۱۶ تا ۱۷.۵ کیلو باشد، وزن کمتر یعنی ضخامت کمتر.
-
ضخامت را با کولیس یا ضخامتسنج چک کنی، ضخامت لوله داربستی استاندارد باید ۲.۵ میلیمتر باشد یا در موارد خاص ۲.۳۵.
-
رزوه پیچ را بررسی کنید.
-
پیچ باید بدون درگیری و بدون گیرکردن در حرکت بسته شود.
-
بست را در حالت بسته تکان دهید: اگر لوله در بست بازی میکند، بست قابل استفاده نیست.
-
علامت استاندارد را بررسی کنید: روی لوله باید مهر استاندارد و گرید ورق درج شده باشد.
-
تست چکش: به بدنه لوله ضربه بزنید؛ صدای لوله استاندارد شفاف و بلند است، اما لوله فیک صدای کوتاه و گرفته دارد.
-
تست فشاری مختصر: با جک ساده میتوانید فشار اولیه را تست کنید تا شکست ناگهانی رخ ندهد.
در نهایت کدام بهتر است؟ جمعبندی دقیق مقایسه
در مقایسه لوله داربست استاندارد با غیراستاندارد، چند نتیجه غیرقابلچشمپوشی بهدست میآید:
• لوله استاندارد ۳۰ تا ۴۰ درصد مقاومتر است
• لوله غیراستاندارد عمر ۶ تا ۱۰ برابر کمتر دارد
• نصب داربست با لوله ضعیف منجر به نشست موضعی میشود
• هزینه تعمیرات و تعویض لوله سبک بیشتر از هزینه اولیه خرید نوع استاندارد است
در مقایسه اتصالات داربست استاندارد و غیراستاندارد نیز:
• بستهای استاندارد ۲ تا ۳ برابر تحمل بار بیشتر دارند
• پیچها رزوه قویتری دارند
• خطر ریزش سازه ۵ تا ۸ برابر در نمونههای غیراستاندارد بالاتر است
این تفاوتها باعث شده برندهایی مثل دارکوب ، مورد اعتماد پروژههای بلندمرتبه، پتروشیمیها و سازههای صنعتی باشند.
در پایان : انتخاب درست یعنی نجات جان انسانها
داربست، سازهای موقت است اما پیامدهای اشتباه در انتخاب آن دائمی است.
یک لوله نامرغوب یا بست ضعیف میتواند جان کارگران را تهدید کند، پروژه را متوقف کند و خسارتهای سنگین ایجاد کند.
اگر قصد خرید لوله داربستی استاندارد یا خرید اتصالات داربست استاندارد دارید، حتماً از برندهای معتبر و تست شده بازار انتخاب کنید.
برندهایی مانند دارکوب که در تولید بست چهارپیچ استاندارد دارکوب، اتصالات مقاوم، مغزی داربستی، اتصال ۲۰ سانتی داربستی و سایر تجهیزات داربست صنعتی فعالیت دارند، گزینهای حرفهای و قابل اعتماد برای پروژههای ایمن هستند.
ایمنی داربست استاندارد، انتخاب لوکس نیست؛ یک ضرورت حیاتی است.
هر بار که یک کارگر روی سازه داربست قدم میگذارد، تصمیم شما درباره کیفیت لوله و اتصالات، بخشی از مسئولیت جان او را پوشش میدهد.
