پخش زنده اخبار
افزایش حجم ساخت و ساز در سالهای اخیر، ضرورت وجود سازوکاری برای کنترل کیفیت، ایمنی و انطباق ساختمانها با مقررات ملی را بیشتر از قبل آشکار کرده است. بر همین اساس حضور مهندسان ناظر دارای پروانه اشتغال به کار تحت نظارت سازمان نظام مهندسی ضروری است.
سازمان نظام مهندسی ساختمان به عنوان یک نهاد حرفهای و تخصصی، نقش تعیین کنندهای در ساماندهی امور مهندسان و کنترل فنی ساختمانها ایفا میکند. دریافت پروانه نظام مهندسی در واقع اولین قدم مهندسان برای ورود رسمی و قانونی به دنیای حرفهای ساخت و ساز و پذیرش مسئولیتهای تخصصی در این حوزه است. یکی از مهمترین نقشهایی که مهندسان ناظر بر عهده دارند، نظارت بر اجرای صحیح ساختمانها است. هدف از نظارت، جلوگیری از بروز تخلفات ساختمانی، افزایش ایمنی سازهها و حفظ منافع عمومی است که در این مقاله به طور کامل به آن میپردازیم.
اهمیت نقش مهندسان ناظر
مهندسان ناظر دارای پروانه اشتغال به کار نظام مهندسی، از نظر قانونی و فنی مسئول نظارت بر اجرای نقشهها، رعایت مقررات ملی ساختمان و تطبیق عملیات اجرایی با اصول فنی هستند که اهمیت حضور آنها را از چند جهت بررسی میکنیم:
1. کنترل کیفیت ساختوساز: مهندس ناظر اطمینان حاصل میکند که مصالح، روش اجرا و جزئیات فنی مطابق با استانداردها است.
2. پیشگیری از تخلفات: با حضور مهندس ناظر، احتمال تخلفات از جمله ساخت بدون مجوز، تغییر کاربری غیرمجاز و کاهش کیفیت مصالح کاهش پیدا میکند.
3. افزایش پاسخگویی فنی: داشتن پروانه نظام مهندسی به معنای تأیید صلاحیت حرفهای فرد است. در نتیجه، نظارت بر مبنای مسئولیتپذیری حقوقی و اخلاقی انجام میشود.
4. افزایش اعتماد عمومی: حضور ناظر رسمی باعث اعتماد مردم به ایمنی و دوام ساختمانها میشود.
نحوه دریافت پروانه نظام مهندسی و صلاحیتهای آن
طبق ماده 4 قانون نظام مهندسی، افرادی که در رشتههای اصلی یا مرتبط با مهندسی و دارای مدرک کارشناسی یا بالاتر باشند، میتوانند برای دریافت پروانه اشتغال به کار مهندسی اقدام کنند. این افراد با توجه به مدرک تحصیلی، سوابق کاری و تجربه حرفهای خود امکان دارند در یک یا چند حوزه از فعالیتهای مهندسی از جمله طراحی، محاسبه، نظارت، اجرا، بهرهبرداری، نگهداری، کنترل و بازرسی و غیره درخواست تشخیص صلاحیت و صدور پروانه اشتغال بدهند.
مراحل گرفتن پروانه نظام مهندسی
1. ثبت نام در سامانه جامع نظام مهندسی: به سایت ims.irceo.ir بروید، به عنوان شخص حقیقی وارد شوید و اطلاعات فردی، تحصیلی و مدارک لازم را بارگذاری کنید.
2. ثبت درخواست در درگاه ملی مجوزها: در mojavez.ir ثبت نام کنید و درخواست صدور پروانه اشتغال به کار مهندسی را ارسال نمایید. در پایان حتما کد رهگیری دریافت کنید.
3. ورود به سامانه پروانههای اشتغال (سپامک): بعد از دریافت کد رهگیری، به صورت خودکار به spamak.mrud.ir منتقل میشوید تا وضعیت درخواست، تکمیل اطلاعات یا بارگذاری مدارک را انجام دهید.
4. ثبت اطلاعات مالیاتی: قبل از تکمیل مدارک، در سامانه امور مالیاتی tax.gov.ir ثبتنام کنید و کد مالیاتی دریافتی را در سپامک وارد نمایید.
5. پرداخت هزینه صدور پروانه: در پایان از طریق سامانه پرداخت تعرفهها patmak.mrud.ir مبلغ مربوط به صدور پروانه اشتغال به کار مهندسی را پرداخت کنید.
در واقع، پروانه نظام مهندسی ابزاری برای تضمین کیفیت نظارت است؛ زیرا شخص بدون پروانه نه از لحاظ قانونی و نه از نظر حرفهای، اجازه مداخله در پروژههای ساختمانی را ندارد.
پایههای پروانه نظام مهندسی
پروانه اشتغال به کار مهندسی در چهار پایه صادر میشود: پایه ۳، پایه ۲، پایه ۱ و ارشد. بر اساس ماده ۱۱ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، برای دریافت پایه ۳ لازم است داوطلب در آزمون نظام مهندسی شرکت کرده و نمره قبولی کسب کند.
اما برای ارتقاء پایه به سطوح بالاتر، نیازی به شرکت در آزمون جدید نیست و ارتقا بر اساس سوابق کاری، سنوات فعالیت حرفهای و شرکت در دورههای آموزشی مصوب انجام میشود.
مطابق ضوابط این قانون، حداقل مدت توقف در هر پایه به ترتیب زیر است:
· از پایه ۳ به پایه ۲: چهار سال
· از پایه ۲ به پایه ۱: پنج سال
· از پایه ۱ به پایه ارشد: شش سال
این بازههای زمانی از تاریخ اخذ صلاحیت در هر رشته (نظارت، طراحی یا اجرا) محاسبه میشوند.
برای آشنایی کامل با مراحل اخذ و تمدید و نحوه ارتقاء پروانه نظام مهندسی، پیشنهاد میشود با کلیک روی لینک آبی به مقاله مرتبط مراجعه کنید.
نقش نظارت در کاهش تخلفات ساختمانی
تخلفات ساختمانی معمولا شامل مواردی چون افزایش تعداد طبقات، عدم رعایت ضوابط ایمنی، استفاده از مصالح نامرغوب، تغییر نقشه و تجاوز به حریم همسایگان است. مهندسان ناظر دارای پروانه نظام مهندسی موظفند با روشهای زیر این تخلفات را کاهش دهند:
1. بازدیدهای منظم از محل پروژه: حضور مداوم ناظر در کارگاه، احتمال بروز تخلف را به حداقل میرساند.
2. گزارشدهی دقیق به مراجع صدور پروانه: ناظران موظفاند در صورت مشاهده تخلف، موضوع را به شهرداری و سازمان نظام مهندسی گزارش دهند.
3. استفاده از گزارشات مرحلهای و پایانکار: ثبت گزارشهای مرحلهای از (اجرای فونداسیون، اسکلت، سفتکاری و نازککاری) باعث مستندسازی مراحل اجرا و جلوگیری از دستکاری بعدی میشود.
4. افزایش آگاهی کارفرمایان: بسیاری از تخلفات ناشی از نا آگاهی مالکان است. مهندسان ناظر با راهنمایی صحیح میتوانند از بروز آن جلوگیری کنند.
5. تعامل بین ناظر، طراح و مجری: همکاری موثر بین اعضای تیم مهندسی باعث هماهنگی بیشتر و کاهش احتمال خطا یا تخلف میشود.
چالشها و موانع مؤثر بر عملکرد ناظران
با وجود جایگاه مهم مهندسان ناظر، در عمل چالشهایی وجود دارد که ممکن است کارایی آنان را کاهش دهد.
1. تعدد پروژهها و کمبود زمان: بعضی از مهندسان ناظر به دلیل ارجاع کار زیاد، فرصت بازدیدهای مستمر ندارند.
2. وابستگی مالی به کارفرما: با توجه به این که دستمزد مهندس ناظر معمولا توسط مالک پرداخت میشود، گاهی تصمیم گیری او ممکن است تحت تأثیر خواستههای مالک قرار بگیرد.
3. نقش محدود در تصمیمات اجرایی: در بعضی از پروژهها، نظر ناظر الزامآور تلقی نمیشود و مجری یا کارفرما ممکن است آن را نادیده بگیرد.
4. نبود ضمانت اجرایی کافی: گاهی گزارشهای تخلف ناظران توسط مراجع اجرایی پیگیری مؤثر نمیشود.
5. مشکلات آموزشی و به روزرسانی دانش فنی: بعضی از مهندسان ناظر به دلیل عدم شرکت در دورههای آموزشی، با فناوریها و مقررات جدید آشنایی کافی ندارند.
راهکارهای پیشنهادی برای ارتقاء نقش مهندسان ناظر
برای افزایش کارایی و اثربخشی مهندسان ناظر دارای پروانه نظام مهندسی، اقدامات زیر میتواند مؤثر باشد:
ایجاد سامانه ارزیابی عملکرد ناظران
بررسی دورهای عملکرد مهندسان ناظر بر اساس کیفیت بازدیدها و گزارشهای ارائهشده، میتواند موجب ارتقای کیفیت نظارت و افزایش پاسخگویی شود.
حفظ استقلال مالی ناظر از کارفرما
پرداخت حقالزحمه از طریق حساب امانی سازمان نظام مهندسی، باعث میشود تصمیمات ناظر بدون وابستگی مالی به مالک یا مجری گرفته شود و بیطرفی او تضمین گردد.
استفاده از ابزارهای دیجیتال و آنلاین
راهاندازی سامانههای الکترونیکی برای ثبت گزارشها، مستندسازی مراحل اجرا و ارتباط مستقیم با شهرداری، شفافیت فرآیند نظارت را افزایش میدهد.
ارتقاء آموزشهای فنی و اخلاق حرفهای
برگزاری دورههای آموزشی اجباری برای تمدید پروانه، بهروزرسانی دانش و مهارت ناظران و تقویت مبانی اخلاق حرفهای آنها را تضمین میکند.
تقویت همکاری سازمان نظام مهندسی با شهرداریها
تعامل مستمر و هماهنگ بین این دو نهاد باعث میشود تصمیمات مهندسان ناظر دارای ضمانت اجرایی بیشتری باشد و تخلفات ساختمانی به شکل موثرتری کنترل شود.
نتیجه گیری
مهندسان ناظر دارای پروانه نظام مهندسی، نقش پررنگی در تضمین ایمنی و کیفیت ساختمان سازی در کشور دارند. نقش آنها در پیشگیری و کاهش تخلفات ساختمانی فقط محدود به جنبههای فنی نیست؛ این نقش از لحاظ حقوقی، اجتماعی و اقتصادی نیز اهمیت زیادی دارد. با این حال برای این که نظارت آنها واقعا مؤثر باشد، باید مشکلاتی مثل وابستگی مالی به مالک، ضعف در ارزیابی عملکرد ناظران و نبود هماهنگی بین نهادها رفع شود.
بخشی از مقاله از سایت آکادمی عمران
