در دنیای ساخت و ساز، امنیت و سرعت دو اصل جدایی ناپذیر هستند. در پروژه های ساختمانی کوچک و بزرگ، ساختارهایی هستند که اگرچه موقتی‌اند، اما نقشی حیاتی در پیشرفت کار دارند؛ سیستم های اسکافلد (Scaffold Systems) همان ستون های موقت، ولی ضروری‌اند که مسیر ساخت را هموار و ایمن می‌کنند. اگر تا به حال به نحوه نصب این سازه ها دقت نکرده‌اید، شاید زمان آن رسیده که نگاهی دقیق‌تر داشته باشید؛ چرا که نصب صحیح اسکافلد نه تنها به کیفیت کار کمک می‌کند، بلکه جان کارگران را نیز حفظ می‌نماید.

اسکافلد چیست و چرا اهمیت دارد؟

اسکافلد یا داربست ساختمانی، ساختاری موقتی است که برای دسترسی، ایمنی، نگهداری مصالح یا حتی نصب تجهیزات در ارتفاعات مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سیستم معمولاً از لوله های فلزی یا آلومینیومی تشکیل شده که به کمک اتصالات متنوع به هم متصل می‌شوند و بستری امن را برای کارگران فراهم می‌سازند.

در هر پروژه ساختمانی، از اجرای نما گرفته تا بتن ریزی سقف و دیوار، وجود اسکافلد ایمن و استاندارد یکی از پیش نیازهای اصلی محسوب می‌شود. چرا که کار در ارتفاع بدون داربست مناسب می‌تواند منجر به خطراتی جبران ناپذیر شود.

انواع اسکافلد شامل:

·        اسکافلد چکشی

·        اسکافلد مثلثی

·        اسکافلد لوله‌ای و بست

·        اسکافلد مدولار

هر یک از این سیستم‌ها کاربرد خاص خود را دارد و بسته به نوع پروژه، انتخاب صحیح آن حیاتی است. اما یکی از مهم ترین نکات پس از انتخاب نوع اسکافلد مورد نیاز برای اجرای سازه، نصب صحیح و استاندارد سیستم اسکافلد است. از این رو در ادامه به بررسی نصب این سیستم ها خواهیم پرداخت.

مراحل نصب سیستم‌های اسکافلد به صورت اصولی

نصب اسکافلد فرایندی حساس و تخصصی است که باید توسط افراد آموزش دیده و طبق استانداردهای ایمنی انجام شود. در ادامه مراحل اصلی نصب اسکافلد را بررسی می‌کنیم:

۱. بررسی محل نصب

پیش از هر اقدامی، سطح زیرین محل نصب باید بررسی شود. بستر نصب اسکافلد باید هموار، مقاوم و عاری از رطوبت و لغزش باشد. اگر سطح نرم یا سست باشد، می‌توان از تخته های توزیع بار استفاده کرد.

۲. چیدمان پایه‌ها

پس از تعیین موقعیت، پایه های عمودی اسکافلد باید با دقت و به شکل تراز، نصب شوند. در اسکافلد چکشی، این مرحله با قرار دادن پین‌ها در ارتفاع مشخص انجام می‌شود.

۳. نصب مهاربندها و افقی‌ها

در این مرحله، اجزای افقی مانند لجر و ترانسوم به پایه‌ها متصل شده و ساختار پایدار می‌شود. مهاربندهای مورب نیز برای پایداری بیشتر به کار می‌روند.

۴. بررسی تراز و استحکام

پیش از استفاده، تمامی اتصالات باید بررسی شده و از استحکام سازه اطمینان حاصل گردد. استفاده از سطح سنج و ابزارهای ایمنی در این مرحله ضروری است.

    "اسکافلد تنها یک داربست نیست، بلکه پلی است میان ایمنی و کارایی در پروژه های ساختمانی."

نکات ایمنی هنگام استفاده از اسکافلد

یکی از مهمترین بخش های استفاده از اسکافلد، رعایت نکات ایمنی است. بی‌توجهی به این نکات می‌تواند منجر به حوادث جدی شود. برخی از موارد حیاتی عبارتند از:

·    بررسی روزانه اسکافلد پیش از شروع کار

·    استفاده از تجهیزات حفاظت فردی مانند کلاه ایمنی، کمربند ایمنی و کفش ایمنی

·    اجتناب از بارگذاری بیش از حد مجاز روی سکوهای اسکافلد

·    نصب گاردریل در لبه‌ها برای جلوگیری از سقوط

·    اجتناب از استفاده از اسکافلد در شرایط آب و هوایی نامساعد مثل باد شدید

نکته مهم دیگر، آموزش پرسنل است. حتی بهترین اسکافلدها بدون نیروی کار آموزش دیده، می‌توانند خطرناک باشند.

نگهداری و بازرسی دوره‌ای از سیستم های اسکافلد

هرچند اسکافلد ساختاری موقتی است، اما نیاز به نگهداری و بررسی مداوم دارد. نگهداری مناسب، عمر مفید اسکافلد را افزایش می‌دهد و از وقوع حادثه جلوگیری می‌کند. اقدامات مهم در این بخش شامل:

·    بررسی وضعیت جوش و خوردگی اتصالات

·    اطمینان از سالم بودن سکوها و سطح های کاری

·    روانکاری قطعات متحرک در اسکافلدهای مدولار

·    تعویض قطعات فرسوده پیش از نصب مجدد

بازرسی باید حداقل یکبار در هفته و نیز پس از هر تغییر آب و هوایی شدید یا جابه‌جایی اسکافلد انجام شود.

نکات نصب سیستم اسکافلد

نصب صحیح سیستم های اسکافلد، نه تنها به ایمنی کار کمک می‌کند، بلکه از هدررفت زمان و هزینه نیز جلوگیری می‌نماید. رعایت برخی نکات کلیدی در هنگام نصب می‌تواند کیفیت نهایی داربست را به طور چشمگیری افزایش دهد.

۱. استفاده از تجهیزات سالم و استاندارد

همه اجزای اسکافلد از جمله پایه‌ها، مهاربندها، اتصالات، لجرها و سکوها باید از نظر سلامت فیزیکی بررسی شوند. وجود زنگ زدگی، شکستگی یا ترک در هر قطعه می‌تواند به عنوان یک خطر بالقوه تلقی شود.

۲. بهره گیری از نقشه نصب

پیش از شروع نصب، بهتر است براساس پلان پروژه یک طرح کلی از محل نصب و نوع اسکافلد آماده شود. این نقشه باید شامل تعداد طبقات، مسیر دسترسی و نقاط تقویت شده باشد.

۳. توجه به تراز بودن سازه

حتی کوچک ترین انحراف در نصب پایه ها می‌تواند در ارتفاع بالا به خطر جدی منجر شود. استفاده از تراز دستی یا لیزری در مراحل اولیه نصب، امری ضروری است.

۴. در نظر گرفتن شرایط محیطی

باد، باران یا سطح لغزنده می‌توانند در فرایند نصب مشکل ساز شوند. در روزهای بارانی یا بادهای شدید، نصب اسکافلد باید متوقف گردد و در صورت لزوم از مهاربندهای اضافه استفاده شود.

با رعایت این نکات کلیدی، فرایند نصب اسکافلد به شکلی اصولی، ایمن و قابل اعتماد انجام خواهد شد و ساختاری پایدار برای ادامه پروژه فراهم می‌گردد.

نصب سیستم های اسکافلد، اگرچه شاید در نگاه اول ساده به نظر برسد، اما یکی از ارکان حیاتی در پروژه های ساختمانی است. این ساختارها علاوه بر تأمین امنیت جانی کارگران، موجب تسهیل عملیات ساختمانی و افزایش سرعت پروژه می‌شوند. با شناخت دقیق انواع اسکافلد، رعایت اصول نصب، بازرسی مداوم و استفاده از تجهیزات ایمن، می‌توان اطمینان حاصل کرد که پروژه بدون خطر و با کیفیت بالا پیش خواهد رفت. پس بیایید به این سازه های موقت، با نگاهی تخصصی تر نگاه کنیم و آن‌ها را جدی بگیریم.

سوالات متداول

۱. آیا نصب اسکافلد نیاز به مجوز دارد؟

بله، در بسیاری از پروژه ها خصوصاً شهری، نصب اسکافلد باید با اطلاع شهرداری یا ناظر پروژه انجام گیرد و برخی استانداردهای ایمنی رعایت شود.

۲. آیا همه کارگران می‌توانند از اسکافلد استفاده کنند؟

خیر، استفاده از اسکافلد مخصوص افرادی است که آموزش های لازم برای کار در ارتفاع را دیده‌اند. استفاده بدون آموزش، خطرناک و خلاف مقررات ایمنی است.

۳. چطور می‌توان مطمئن شد اسکافلد ایمن است؟

با انجام بازرسی های منظم، نصب صحیح، رعایت بار مجاز و استفاده از تجهیزات ایمنی می‌توان از ایمن بودن اسکافلد اطمینان حاصل کرد.