گزارشات حکایت از آن دارد که غول های بزرگ نفتی از جنگ اوکراین استفاده کرده و سودهای سنگین به جیب زدند.
بر اساس گزارش یک موسسه غیردولتی، جنگ اوکراین برای بسیاری از شرکت های نفتی سود بالایی معادل ۲۶۰میلیارد یورو داشته است.
به نوشته تارنمای یوراکتیو و بر اساس گزارشی که گلوبال‌‌‌‌‌ویتنس در نوزدهم فوریه منتشر کرد، پنج شرکت بزرگ نفت و گاز غربی - شل، بیپی، شورون، اکسون‌موبیل و توتال‌‌‌‌‌انرژی - از زمان حمله روسیه به اوکراین، بیش از ۲۸۱میلیارد دلار (۲۶۱میلیارد یورو) سود به‌دست آورده‌اند.
پس از همه‌‌‌‌‌گیری کرونا، قیمت‌های عمده‌فروشی انرژی همزمان با افزایش دامنه درگیری‌‌‌‌‌ها در اوکراین به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته‌است. تحریم‌های اقتصادی اعمال‌‌‌‌‌شده علیه روسیه به دلیل تهاجم این کشور به اوکراین و تصمیم مسکو برای توقف واردات گاز به برخی کشورها در تلافی تحریم‌ها، قیمت گاز در اروپا را افزایش داده و باعث ایجاد نوعی بحران انرژی در سراسر جهان شده‌است. شرکت‌های نفت و گاز آمریکایی و اروپایی در نتیجه، شاهد افزایش سود خود بوده‌اند.
در واکنش به کسب سودهای بی‌سابقه، جو‌‌‌‌‌بایدن رئیس‌‌‌‌‌جمهور ایالات‌‌‌‌‌متحده، شرکت های نفتی را به «سودآوری از جنگ» متهم کرد. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان‌‌‌‌‌ملل‌‌‌‌‌متحد نیز در مصاحبه‌‌‌‌‌ای اعلام کرد؛ شرکت‌های بزرگ نفتی «انسانیت را زیر پا گذاشته‌اند.» در این ارتباط پاتریک‌‌‌‌‌گالی محقق ارشد سوخت‌های فسیلی در گلوبال‌‌‌‌‌ویتنس، گفت: «صرف‌نظر از آنچه در خط‌مقدم رخ می‌دهد، شرکت‌های بزرگ سوخت‌های فسیلی برندگان اصلی جنگ در اوکراین هستند.آنها از مرگ، ویرانی و نوسان قیمت حامل‌های انرژی، ثروت بی‌‌‌‌‌حدوحصری به‌دست آورده‌اند.»
به گزارش گلوبال‌‌‌‌‌ویتنس، در این مدت شرکت‌های بریتانیایی شل و بیپی، برابر با ۷۵میلیارد پوند سود به‌دست آورده‌اند، مبلغی که می‌تواند تمامی هزینه‌های قبوض برق خانوارهای بریتانیایی را برای ۱۷ ماه پوشش دهد. شل، علاوه‌بر تغییر تصمیم خود برای کاهش تولید نفت در دهه‌آینده، تصمیم گرفته‌است تا ۲۰۰ نفر را از دپارتمان مشاغل سبز خود اخراج کند.
سودهای بی‌سابقه همچنین به شرکت‌های بزرگ نفتی اجازه داد تا با خرید سهام بازیگران کوچک‌تر در بخش نفت و گاز، موقعیت خود را تقویت کنند. شورون به‌عنوان مثال، شرکت هس را به قیمت ۵۳میلیارد دلار خریداری و اکسون‌موبیل با خرید پایونیر به قیمت ۶۰میلیارد دلار، در این مسیر گام برداشت. در همین رابطه، گلوبال‌‌‌‌‌ویتنس خاطرنشان کرد؛ همه این شرکت‌ها در مجموع، سالانه بیش از سه کشور برزیل، استرالیا و اسپانیا کربن منتشر می‌کنند.
پنج تولیدکننده بزرگ سوخت‌های فسیلی در سال۲۰۲۳ میلادی، سودی بی‌سابقه معادل ۱۱۱میلیارد دلار به سهامداران خود پرداخت کردند. این مبلغ معادل ۱۵۸برابر مبلغی است که به کشورهای آسیب‌‌‌‌‌پذیر در‌برابر تغییرات آب‌وهوایی در COP۲۸ وعده داده‌شده بود. غول نفتی فرانسوی TotalEnergies، ۱۵میلیارد یورو به سهامداران خود پرداخت کرد، مبلغی که می‌توانست بیش از ۱۰میلیارد یورو پرداخت شده توسط دولت فرانسه برای پوشش خسارات ناشی از توفان و خشکسالی در سال۲۰۲۲ را پوشش دهد. گالی گفت: «شرکت‌های نفتی اکنون سود خود را صرف پر‌کردن جیب سرمایه‌گذاران و تولید نفت و گاز بیشتر می‌کنند، سوختی که اروپا حداقل در شرایط کنونی، به آن نیاز مبرمی نداشته و از سویی دیگر، جنبش‌‌‌‌‌های محیط‌زیستی نمی‌توانند این مساله را تحمل کنند.»
سباستین‌‌‌‌‌مانگ، از بنیاد نیواکونومیکس مستقر در لندن، گفت که سودهای سرسام‌‌‌‌‌آور شرکت‌های بزرگ نفتی نمونه‌‌‌‌‌ای آشکار از یک سیستم اقتصادی معیوب است که غول‌های صنعت سوخت فسیلی را بر مردم عادی ترجیح می‌دهد. مانگ به یوراکتیو گفت: «زمان آن رسیده‌است که مالیات بر سود شرکت‌هایی مانند شل، توتال و بریتیش پترولیوم را به میزان قابل‌توجهی افزایش دهیم، اجرای پروژه‌های جدید نفت و گاز را در سطح جهانی ممنوع کنیم و سرمایه‌گذاری‌های مرتبط با انرژی سبز را تسریع کنیم. چنانچه بخواهیم بر بحران آب‌وهوایی غلبه کنیم، سیستم اقتصادی ما باید پایداری محیط‌زیست را بر حرص و طمع اولویت دهد.»
لازم به ذکر است، کمیسیون اروپا پیشنهاد بازنگری در دستورالعمل مالیات بر انرژی مصوب سال۲۰۰۳ خود را ارائه کرده است تا اطمینان حاصل شود که تولیدکنندگان انرژی‌های کم‌‌‌‌‌کربن با نرخ کمتری نسبت به فعالان صنعت سوخت‌های فسیلی مالیات می‌پردازند، اما از آنجا‌که تعیین نرخ مالیات در صلاحیت انحصاری کشورهای عضو اتحادیه اروپا است، هریک از آنها حق وتو داشته و این پیشنهاد صرفا در حد تئوری و بدون هیچ‌‌‌‌‌گونه اقدام عملی، مدت‌هاست در دستور کار قرار دارد. در همین چارچوب، تیری‌‌‌‌‌براس؛ استاد دانشگاه Sciences Po در پاریس، به یوراکتیو اعلام کرد که سود اضافی شرکت‌های انرژی عمدتا به سهامدارانی بازگردانده می‌شود که در صورت تمایل می‌توانند آن را در شرکت‌های سبز سرمایه‌گذاری کنند.
او گفت: «نظام سرمایه‌داری این‌گونه عمل می‌کند که سهامداران حق دارند با دلارهای خود رای دهند.» به گفته براس، راه کارآمدتر برای تغییر رفتار شرکت‌های نفتی، اعمال سیاست‌های قیمت‌گذاری کربن با دقت بیشتر است.او با تاکید بر اینکه هیچ‌‌‌‌‌گونه مجوز انتشار دی‌‌‌‌‌اکسدکربن نباید به پالایشگاه‌های نفت اعطا شود، گفت: «تمامی شرکت‌هایی که سودهای هنگفتی به‌دست آورده‌اند، ملزم خواهند بود جریمه انتشار کربن خود را در سطح اتحادیه اروپا و بریتانیا پرداخت کنند.» او افزود: «عدم‌تبعیت از قوانین زیست‌محیطی در هر سطحی و توسط هر نهادی، غیر‌‌‌‌‌اخلاقی و ناقض قوانین خواهد بود.»