پویش فکری توسعه در گفت و گویی با دکتر محسن گودرزی، جامعه شناس در تیرماه ۱۴۰۰ به بررسی وضعیت توسعه در ایران امروز پرداخته است. گودرزی در این مصاحبه با ترجیح مفهوم حیات جامعه بر مفهوم توسعه کلیت سخن خود را در این عبارت خلاصه کرده است؛ ما به یک اخلاق تازه برای جامعه امروزمان نیاز داریم .
گودرزی در این مصاحبه امید اجتماعی را نتیجه رویای ملی دانسته و معتقد است که جامعه ایران در شرایط کنونی، به خود، زیست جهان اش و هم چنین به مسیری که می پیماید در چارچوب زوال اجتماعی می نگرد. جامعه ای که به عرصه رویارویی دو گرایش همبسته ساز و گسیخته ساز تبدیل شده و نیازمند اخلاق نوینی برای تنظیم روابط اجتماعی خود می باشد.
گودرزی همچنین ما را متوجه نسلی می سازد که به باور او منفعت طلب و لذت جو هستند، از قید مرجعیت اجتماعی رها شده و آزادی عمل پیدا کرده اند، به دلیل ابتلا به فردگرایی خودخواهانه امکان کنش جمعی و دستیابی به توافق را ندارند، و در نتیجه به دلیل بی توجهی به دیگران نمی توانند توسعه گرا باشند.
رونالد اینگلهارت در کتاب؛ تکامل فرهنگی: تغییر ارزش ها و استحاله جهان تصریح می کند که فرهنگ یک جامعه تحت تاثیر میزان احساس مردم از امنیت جانی شکل می گیرد. بر این اساس در جوامعی که مردم نسبت به تحولات آینده خوش بین تر هستند ما با رشد ارزش های فرامادی و به عکس در جوامعی که مردم آن دید بدبینانه ای نسبت به وضعیت آینده خود دارند ما با افزایش ارزش های مادی مواجه هستیم.
گودرزی اگر چه بر رشد فزاینده ارزش های مادی مانند قدرت و ثروت در ایران بعد از انقلاب تاکید می ورزد ولی به اندازه کافی از نقش مخرب حکومت در مسدود کردن چشم اندازهای امیدآفرین فراروی ایرانیان سخن نمی گوید بلکه بیشتر بر فرآیند تغییر جامعه تاکید می ورزد. این شاید به دلیل ناامیدی جامعه شناسان از تاثیر پذیری حکومت به دلیل ناشنوایی سیستماتیک آن در قبال انتقادات و نارضایتی های شهروندان باشد.
گودرزی اگر چه بر نقش روشنفکران و هنرمندان در افق گشایی و شکل دادن به رویای ملی تاکید می کند ولی واقعیت این است که تا تغییرات عینی به ویژه در حوزه رفع تنگناهای معیشتی و محدودیت های اجتماعی اتفاق نیفتد شاهد جوانه زدن امید اجتماعی نخواهیم بود. همچنین به دلیل شخصی شدن سیاست و موازی سازی های نهادی امکان دستیابی به توافق جهت اتخاذ سیاست های موثر برای خروج از بحران های کنونی به حداقل خود رسیده است.
اما نقطه امید بخش عبارت از میل فزاینده ایرانیان به برقراری روابط شبکه ای هر چند با پیوندهای ضعیف (مارک گرانووتر) می باشد که ابعاد آن در فضای مجازی بسیار وسعت یافته است. گستره ای شامل دورهمی های دوستانه، جمع های کتاب خوانی، تیم های ورزشی، و انجمن های نقد فیلم که نوید بخش گفت و گو گری، مدارا جویی، کنش گری و در نهایت نقش آفرینی در خلق نوعی اخلاق نوین برای ایران امروز می توانند باشند.
216216