فرمول محاسبه و نکات مصوبه جدید مجلس در زمینه بند (خ) الحاقی ماده بیست و نهم برنامه هفتم توسعه اندکی پیچیده است و تا حدی نیازمند تشریح ابعاد مختلف آن وجود دارد.
طبق مصوبه امروز نمایندگان مجلس، سن بازنشستگی افزایش خواهد یافت.نمایندگان مجلس در ادامه بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه طی مصوبه‌ای به منظور کاهش ناترازی صندوق‌های بازنشستگی، سن بازنشستگی را برای گروه‌های مختلف افزایش دادند.
با انتشار فرمول محاسبه افزایش سن بازنشستگی و مصوبه مجلس در تایید بند (خ) الحاقی ماده ۲۹ لایحه برنامه هفتم توسعه کشور، برنامه دولت و مجلس برای تعیین تکلیف سن بازنشستگی مشمولان قوانین کار و مدیریت خدمات کشوری مشخص شد. البته فرمول محاسبه و نکات مصوبه جدید مجلس در زمینه بند (خ) الحاقی ماده بیست و نهم برنامه هفتم توسعه اندکی پیچیده است و تا حدی نیازمند تشریح ابعاد مختلف آن وجود دارد.
علیرضا حیدری (نایب رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری) در تشریح مفاد این بند الحاقی اظهار کرد: طبق این بند الحاقی مصوب شده، کف سابقه بیمه‌پردازی لازم برای بازنشستگی ۳۰ سال و سقف آن ۴۲.۵ سال است. به این ترتیب از نظر «سن لازم برای بازنشستگی» سن بانوان بدون تغییر در همان ۵۵ سال باقی مانده و سن لازم برای بازنشستگی آقایان از ۶۰ سال به ۶۲ سال (یعنی ۲ سال) افزایش یافته است.
وی با بیان اینکه کشورهایی که سابقه لازم برای بازنشستگی را افزایش دادند، به صورت پلکانی و به مرور زمان چنین کردند، گفت: در ایران اما برنامه افزایش سن بازنشستگی آن هم برای کسانی که تازه در حال پرداخت حق بیمه هستند، به صورت دفعی و ناگهانی بالا رفته است. ضمن اینکه در بیشتر تجربیات، افزایش سن بازنشستگی در جهان (برای مثال فرانسه) به هیچ عنوان قانون عطف به ما سبق نشده و به عبارت بهتر، مشمول کسانی سابقه حق بیمه‌پردازی و پرداخت کسورات دارند، نشده است. زیرا افزایش دفعی نظم و برنامه زندگی افراد را به هم می‌ریزد.
حیدری تصریح کرد: طبق این بند الحاقی کسانی که دو سال تا بازنشستگی خود فاصله دارند، افزایشی در سن و سابقه لازم برای بازنشسته شدن نخواهند داشت. اما کسانی که بین ۲۵ تا ۲۸ سال سابقه دارند، به ازای هر یک سالی که تا بازنشسته شدن فاصله دارند، دوماه به سابقه و سن لازم برای بازنشستگی‌شان افزوده خواهد شد. همچنین کسانی که ۲۰ تا ۲۵ سال سابقه دارند، به ازای هر یک سالی که تا بازنشسته شدن دارند، سه ماه به سابقه و سن لازم برای بازنشستگی‌شان افزوده خواهد شد. یعنی اگر کسی باید ۳۰ سال خدمت کند تا به بازنشستگی برسد و تاکنون ۲۷ سال خدمت کرده است، به ازای ۳ سال باقی مانده، ۶ ماه باید اضافه خدمت کند. همچنین مردی که ۲۲ سال خدمت کرده و ۸ سال برای بازنشسته شدن لازم دارد، به ازای این ۸ سال باید ۲۴ ماه (۲ سال) بیشتر خدمت کند. به همین نحو افراد بین ۱۰ تا ۲۰ سال خدمت نیز به ازای هر سال لازم برای بازنشسته شدن، باید ۴ ماه بیشتر خدمت کنند. مثلاً فردی که ۱۷ سال سابقه دارد، برای ۱۳ سال باقی مانده باید ۵۲ ماه (۴ سال و ۴ماه) بیشتر از حالت عادی خدمت کند و ۳۴ سال و ۴ ماه سابقه پر کند تا بتواند بازنشسته شود.
این کارشناس حوزه تامین اجتماعی با اشاره به وضعیت افرادی که ۱۰ سال یا کمتر سابقه دارند، گفت: این افراد طبق این بند الحاقی به ازای هر سالی که تا بازنشستگی و پر کردن سابقه لازم است، باید ۵ ماه بیشتر خدمت کنند. برای مثال کسی که ۷ سال سابقه حق بیمه‌پردازی دارد، برای ۲۳ سال باقی‌مانده باید ۹ سال و نیم بیشتر (۳۹ سال و نیم) پر کند. سقف پر شدن سابقه و بازنشستگی برای مردان ۶۲ سال است و افرادی که به این سن برسند در هر سابقه‌ای می‌توانند بازنشسته شوند. همچنین برای خانم‌ها این سن ۵۵ سال است.
وی تاکید کرد: با وجود این بند الحاقی اگر مصوبه مجلس به تایید شورای نگهبان برسد، مردی که در سن ۲۰ سالگی تنها یک ماه سابقه حق بیمه دادن را داشته و باید ۳۰ سال را پر می‌کرد، باید دقیقا (۱۲سال و نیم) بیشتر خدمت کند و به این ترتیب آن جوان ۲۰ساله برای بازنشسته شدن تا رسیدن به خود سن ۶۲ سالگی (به مدت ۴۲ سال و نیم) سابقه خدمت داشته باشد.
حیدری اضافه کرد: اگر شما با ۳۰ سال سابقه طبق این قانون به سن ۶۲ سال برسید، می‌توانید بازنشسته شوید، مشروط به اینکه کمتر از ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه نداشته باشید. یعنی اگر فردی از سن ۴۲ سالگی حق بیمه پرداخت کرده باشد و در سن ۶۲ سالگی بخواهد بازنشسته شود، با سابقه ۲۰ سال نیز می‌تواند بازنشسته شود. در اصلاحیه ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی افراد با ۲۰ سال نیز می‌توانند از خدمت فارغ شده و بازنشسته شوند. کسانی که کمتر از ۲۰ سال سابقه دارند و می‌خواهند بازنشسته شوند، تا حد سابقه ۱۰ سال باز هم می‌توانند در سن ۶۲ سالگی (آقایان) یا ۵۵ سالگی (برای خانم‌ها) بازنشسته شوند، اما مبلغ کمتری از حداقل را در دوران دریافت مستمری حقوق خواهند گرفت. همچنین کسانی که کمتر از ۱۰ سال سابقه دارند، مشمول بیمه درمانی و حقوق مستمری نخواهند شد.
نایب رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری ادامه داد: کسانی که سابقه کامل نداشته و به سن بازنشستگی نرسیدند، نمی‌توانند تا قبل از سن بازنشستگی مقرر بازنشسته شوند. مگر اینکه مشمول یکی از قوانین بازنشستگیِ زودتر از موعد (ایثارگران، موارد خاص، سخت و زیان‌آور و. .) شوند که آن‌ها نیز شرایط خاص خود را دارند. اساساً بازنشستگی زودتر از موعد بدون قانون ممکن نیست و فرد باید طبق یک ماده قانونی زودتر برود و این‌گونه نیست که فردی مثلا بخواهد با ۲۵ سال سابقه و حتی مستمری کمتر (مثلا ۲۵ روزه) به دلخواه خود بازنشسته شود. لذا طبق تبصره ششم همین بند الحاقی می‌خوانیم: «افرادی که طبق تقاضای خود مایل به بازنشستگی زودتر از موعد فوق‌الذکر باشند، بازنشستگی آن‌ها مطابق قوانین مربوطه و بدون رعایت بندهای (۱) تا (۵) {بندهای مربوط به افزایش سن بازنشستگی} بلامانع است و حقوق بازنشستگی آنان مطابق احکام این سند برقرار خواهد شد.» لذا براساس جدول اعلام شده، سابقه آنقدر ادامه پیدا می‌کند تا افراد به سن بازنشستگی مقرر برسند.
او افزود: مثلا فردی ۲۶ سال سابقه دارد. بابت ۴ سال باقی‌مانده ضریب افزایشی ۲ ماه به ازای هرسال را دریافت می‌کند و ۸ ماه به ۳۰ سال سابقه لازم او افزوده می‌شود. این فرد نیازی به رسیدن به سن ۶۲ سال البته نخواهد داشت و اگر از ۲۵ سالگی بطور مداوم حق بیمه واریز کرده باشد، در سن حدود ۵۶ سالگی بازنشسته خواهد شد.
حیدری تصریح کرد: کسانی هستند که مثلا از ۴۰ سالگی حق بیمه واریز کردند و به سن ۶۲ سال رسیدند و باید با ۲۲ سال سابقه بازنشسته شوند، از آنجا که شرط برقراری ۲۰ سال سابقه را توامان با شرط سنی بازنشستگی ۶۲ سال درنظر می‌گیریم و به این ترتیب فرد حداقل بگیر می‌شود. فرد در واقع باید ۲۲ روز مستمری بگیرد ولی چون معیار پرداخت ۲ سال آخر است و آن عدد را در سنوات ضرب کرده و تقسیم بر ۳۰ سال می‌کنند، معمولاً به رقمی کمتر از ۳۰ روزه کامل دریافت مستمری می‌رسند اما خود دولت باز هم طبق قانون او را که بالای ۲۰ سال سابقه دارد، به حداقل‌بگیری می‌رساند.
وی تاکید کرد: تنها کسانی که دو سال تا پایان بازنشستگی خود در شرایط کنونی فاصله دارند، مشمول این قانون جدید بازنشستگی نیستند و در همان موعد قبل از این قانون بازنشسته خواهند شد. البته بازنشسته شدن اصلاً در این قانون اختیاری نیست. زیرا برای بازنشسته شدن باید قانون وجود داشته باشد. برای مثال بازنشستگی زودتر از موعد زنان، ایثارگران و افراد مشمول سخت و زیان‌آور و… قانون دارد و این چنین نیست که شما انتخاب کنید که با ۲۰ روز یا ۱۵ روز یا ۲۵ روزه بازنشسته شوید. تبصره ششم این بند الحاقی که از آن صحبت شد، برای بازنشستگان زودتر از موعدی است که برای بازنشستگی آنان «قانون» وجود دارد و برای غیر آن صادق نیست. به این ترتیب طبق این قانون جدید حجم ورودی حق بیمه سازمان تامین اجتماعی افزوده شده و از این زاویه به منابع سازمان آسیبی نخواهد رسید و بازنشستگی‌های بی‌ضابطه نیز امکان‌پذیر نیست.