به گزارش «»- مسجد به عنوان پایگاه دینی مسلمانان از مکانهای مهم در ساختار اجتماعی جامعه اسلامی بوده و است اینجا سؤال پیش میآید که آیا کودکان برای حضور در مسجد محدودیتی دارند و بین مسجد و کودک چه ارتباطی وجود دارد؟ و نظر فقه و فقها در این باره چیست؟ شبستان در این باره با حجتالاسلام والمسلمین غلامرضا پیوندی، مدیر گروه فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و مؤلف کتاب «حقوق کودک»، گفتگویی داشته که مشروح آن در ادامه میآید:
مرحوم آیتالله لنکرانی میفرماید: اگر ورود کودکان به مسجد سبب زحمت و آزار نمازگزاران نشوند و حضورشان در مسجد باعث علاقمندی آنها به نماز شود، حتی مستحب هم است و برخی فقهای معاصر همچون آیتالله مکارم شیرازی این حضور را با دو شرط عدم ایجاد مزاحمت و سبب علاقمندی به مسجد و نماز، مستحب و حتی واجب هم میدانند.
علمای پیشین هم دیدگاههای مختلفی در این باره داشتهاند همچون کراهت مطلق و نیز کراهت مقید، برخی در بیان مسأله حکم به کراهت نداده و منعی برای آوردن کودکان به مسجد ندیدهاند اما مهم آنکه هیچ یک از علما فتوا به ممنوعیت این حضور ندادهاند.
در روایات تصریح شده بعد از هفت سالگی کودکان را به نماز و عبادت عادت دهید و در وسائل الشیعه بابی در این باره وجود دارد. از راههای مهم برای علاقمند کردن کودکان به عبادت، حضور آنها در مسجد است که همراه با سازندگی میشود چون مسجد محل عبادت است و حضور کودکان در آن فرصت تربیت و آموزش آنها را فراهم میکند. اگر دو روایت درباره کراهت حضور کودکان را کنار بگذاریم در روایاتی که به این حضور تشویق دارد (البته با رعایت شروط مدنظر فقها)، کثرت و تصریحات را درمییابیم، یعنی اگر ایجاد مزاحمت نباشد و مشکلی برای مسجد پیش نیاید حضور کودکان نه تنها منعی ندارد، بلکه رجحان دارد!
در روایت است پیامبر(ص) بر منبر سخنرانی میکردند که امام حسن(ع) در خروج از مسجد بر زمین افتادند حضرت رسول(ص) از منبر پایین آمدند تا وی را بگیرند و مردم امام مجتبی(ع) را به ایشان دادند و رسول خدا(ص) فرمودند: خدا شیطان را بکُشد حقیقتاً فرزند وسیله آزمایش است، به خدا هیچ متوجه پایین آمدن از منبر نشدم!
همچنین نقل است که پیامبر(ص) سجده خود را برای حضور امام حسن(ع) روی شانههایشان طولانی میکردند. از این رو، بنابر احادیث و اقوال، درمییابیم حضور کودکان در مسجد به طور کلی ایراد ندارد و برخی فقها حکم قطعی به کراهت این حضور و برخی فقها حکم به کراهت مقیدِ این حضور دادهاند که بیان شد لذا بنابر شرایط کنونی هیچ مانعی برای حضور کودکان در مسجد وجود ندارد.
شهید مطهری(ره) ذیل آیه «وَأْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلَاهِ وَاصْطَبِرْ عَلَیْهَا» (طه، ۱۳۲) میفرماید: بچهها را باید از کودکی به نماز تربیت داد و محیط باید مشوق کودکان در این باره باشد به کرّات ثابت شده اگر بچه نماز خواندن دیگران را نبیند روحیه عبادت در او یافت نمیشود!
باید توجه داشت عبادت جمعی از طریق حضور در مسجد جنبههای تربیتی بسیار دارد؛ اساساً بر اساس مقتضیات امروز مسجد باید برنامه مدون برای حضور کودکان داشته باشد و مسجد و ارکان آن فایلی را برای این حضور برنامهریزی کنند این در سازندگی و تربیت کودک نقشی مهم دارد در دوران دفاع مقدس بسیاری از نوجوانان و جوانانی که آماده و اعزام به جبههها شدند و تربیت و آموختههایشان مسجدمحور بود و اگر امروز هم برنامهریزی داشته باشیم مسجد پایگاهی برای کودکان و نوجوانان میشود و این منافاتی با آموزههای دینی ندارد.