نرخ بیکاری می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی نظیر تقاضا و عرضه در بازار کار، تغییرات در اقتصاد کلان، تحصیلات و مهارت‌های افراد، و سیاست‌های دولتی قرار گیرد.
نرخ بیکاری به نسبت افراد بیکار به تعداد کل نیروی کار یک جامعه یا بازار کار مربوط می‌شود. این نرخ معمولاً به صورت درصدی بیان می‌شود. نرخ بیکاری نمایانگر سلامت بازار کار است. افزایش نرخ بیکاری ممکن است نشان‌دهنده مشکلات اقتصادی یا افزایش اختلالات در بازار کار باشد، در حالی که کاهش نرخ بیکاری نشان‌دهنده رونق و بهبود در بازار کار است. نرخ بیکاری می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی نظیر تقاضا و عرضه در بازار کار، تغییرات در اقتصاد کلان، تحصیلات و مهارت‌های افراد، و سیاست‌های دولتی قرار گیرد. این نرخ از اهمیت بسیاری برخوردار است و برای برنامه‌ریزی اقتصادی و سیاست‌گذاری اشتغال به خوبی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
مرکز آمار ایران در گزارشی از آخرین نرخ بیکاری کشور نرخ بیکاری تابستان ۱۴۰۲ را ۷.۹ درصد اعلام کرد.
بررسی نرخ بیکاری افراد ۱۵ساله و بیشتر نشان می‌دهد که ۷.۹ درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار)، بیکار بوده‌اند. بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری حاکی از آن است که این شاخص، نسبت به فصل مشابه سال قبل (تابستان ۱۴۰۱) ، ۱.۰ درصد کاهش یافته است.
جمعیت شاغلین ۱۵ساله و بیشتر در این فصل ۲۴میلیون و ۶۸۶هزار نفر بوده که نسبت به فصل مشابه سال قبل ۹۰۷هزار نفر افزایش داشته است.
در تابستان ۱۴۰۲، به میزان ۴۱.۶ درصد جمعیت ۱۵ساله و بیشتر، از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند، یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند. بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی حاکی از آن است که این نرخ نسبت به فصل مشابه سال قبل (تابستان ۱۴۰۱) ۰.۶ درصد افزایش یافته است.
جمعیت شاغلین ۱۵ساله و بیشتر در این فصل ۲۴میلیون و ۶۸۶هزار نفر بوده که نسبت به فصل مشابه سال قبل ۹۰۷هزار نفر افزایش داشته است. بررسی اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد که در تابستان ۱۴۰۲، بخش خدمات با ۵۰.۵ درصد بیش‌ترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی بخش‌های صنعت با ۳۴.۰درصد و کشاورزی با ۱۵.۵ درصد قرار دارند.
نرخ بیکاری جوانان ۱۵تا ۲۴ساله حاکی از آن است که ۲۰.۱درصد از فعالان این گروه سنی در تابستان ۱۴۰۲بیکار بوده‌اند. بررسی تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد، این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (تابستان ۱۴۰۱) ۲.۹ درصد کاهش یافته است.
بررسی نرخ بیکاری گروه سنی ۱۸تا ۳۵ساله نیز نشان می‌دهد که ۱۵.۰ درصد از جمعیت فعال این گروه سنی در تابستان ۱۴۰۲بیکار بوده‌اند. این در حالی است که تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد این نرخ نسبت به تابستان ۱۴۰۱، به میزان۱.۲ درصد کاهش یافته است.
در تابستان ۱۴۰۲، بررسی سهم جمعیت ۱۵ساله و بیشتر دارای اشتغال ناقص نشان می‌دهد که ۷.۹ درصد جمعیت شاغل، به دلایل اقتصادی (فصل غیرکاری، رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت بیشتر و…) کم‌تر از ۴۴ساعت در هفته کار کرده و آماده برای انجام کار اضافی بوده‌اند. این در حالی است که۳۹.۸ درصد از شاغلین ۱۵ساله و بیشتر، ۴۹ساعت و بیشتر در هفته کار کرده‌اند.