اگر اخبار سینمای کودک و گفتگوهای مدیران بنیاد سینمایی فارابی که از نظر سازمان سینمایی متولی اصلی سینمای کودک هستند در ادوار مختلف را دنبال کرده باشید، همگی از احیای سینمای کودک صحبت می‌کنند. از کمبود تولیدات سینمایی حوزه کودک شکایت می‌کنند و همگی می‌گویند که برنامه‌ای دارند و می‌خواهند خاطره سینمای کودک دهه شصت و هفتاد را زنده کنند و خلاصه وعده وعید بسیاری می‌دهند که به نتیجه قابل ملاحظه‌ای ختم نمی‌شود. گویی سینمای کودک توپ فوتبالی است که از زمین این مدیر به زمین مدیر بعدی پاس داده می‌شود.
خلاصه‌ی عملکرد مدیران بنیاد سینمایی فارابی را می‌توانید در برگزاری جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان ببینید، آنهم بنیادی که بیشتر از همه سازمان‌های تحت مدیریت سازمان سینمایی تجربه حضور در فضاهای بین‌المللی را دارد و در دورانی تنها متولی حضور سینمای ایران در محافل بین‌المللی بوده است. اگر بخواهیم از اینکه جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان در دوران‌های مختلف بین شهرهای همدان و اصفهان چرخیده است و برگزاری آن از ماه‌های تیر و شهریور به مهر رسیده است بگذریم که در جشنواره‌های بین‌المللی تراز اول جهان چنین عملکردی نمونه ندارد. به این نکته می‌رسیم که اصلا معلوم نیست چرا مدیران سینمای ایران علاقه بسیاری به چسباندن کلمات «جهانی» و «بین‌المللی» به جشنواره‌هایی دارند که در حد جشنواره‌های محلی امکانات دارد!؟ همانطور که گفتم امروز دومین روز از برگزاری جشنواره پنج روزه بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان است و تاکنون هیچ خبری در مورد آثار حاضر در بخش‌بین‌الملل جشنواره، داوران این بخش یا حتی جدول نمایش کلی آثار جشنواره که نشان دهد چطور مخاطبان می‌توانند فیلم‌های بخش بین‌الملل را ببینید نه روی رسانه‌های برخط و آنلاین و نه روی سایت جشنواره منتشر نشده است.
عجیب‌تر اینکه بخش اخبار خارجی سایت جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان با زبان فارسی از دوره سی‌وچهارم تاکنون به روز نشده است. اگر بخواهید اخبار جشنواره را به زبان انگلیسی و یا عربی دنبال کنید، فقط پنج خبر کوتاه یک پاراگرافی می‌بینید که اطلاعاتی درباره فیلم‌ها، نمایش آثار یا داوران به مخاطب خارجی این جشنواره ارائه نمی‌دهند. کاتالوگ دو زبانه جشنواره که صفحه‌آرایی آن بسیار متفاوت است، طوری که با زبان انگلیسی شروع می‌شود ولی برای پیدا کردن فهرست کاتالوگ باید به آخرین صفحات که با زبان فارسی شروع می‌شود بروید و بعد از اسامی دوران بخش اصلی، فهرست دوزبانه را پیدا کنید.
معلوم نیست این کاتالوگ قرار بوده است طوری صفحه‌آرایی شود که از یک طرف با زبان فارسی و از طرف دیگر با زبان انگلیسی شروع شود!؟ یا قرار بوده که ترجمه هر قسمت در کنار آن قرار بگیرد!؟ در هر صورت حتی استفاده از این کاتالوگ روی زبان‌های دیگر سایت جشنواره تعریف نشده است. اسامی ستاد اجرایی و در کل تمام کسانی که دستی در برگزاری جشنواره دارند هم به زبان انگلیسی ترجمه نشده است، آنطور که پیگیر شدم گفتند مدیریت سینمایی فارابی چنین تصمیمی گرفته است و لازم ندانسته‌اند اسامی آن‌ها ترجمه شوند. البته گویا صفحه‌آرا در برخی صفحات برخلاف این تصمیم فقط اسامی و نه عنوان افراد دست‌اندرکار جشنواره را به انگلیسی ترجمه کرده است. حتی برنامه‌های اعلام شده به فیلمسازان حاضر در جشنواره هم بارها دستخوش تغییر شده است. جالب است بدانید که دبیر جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان در نشست خبری این دوره گفته بود؛ «ما در فارابی از کمی‌گرایی پرهیز داریم. به دنبال کار باقوام هستیم و نگاه ما به سینمای کودک، نگاهی کیفی است.
جشنواره محل بروز خلاقیت و ارزشیابی کیفی است و نبود آن باعث اجحاف در حق سینماگران می‌شود.» ولی در عمل متوجه می‌شویم که بین‌المللی بودن این جشنواره برای دبیر و مدیران فارابی در تعداد فیلم‌های خارجی شرکت‌کننده و تعداد کشورهایی است که به جشنواره فیلم ارسال کرده‌اند، انگار که بی‌خبر هستند که با وجود سایت‌هایی مانند filmfreeway (سایت ثبت‌نام در جشنواره‌های فیلم) کوچک‌ترین جشنواره‌های دنیا هم می‌توانند آثار بسیاری را جذب کنند و این نشان‌دهنده کیفیت یک جشنواره نیست.
مهم‌ترین نکاتی که باعث اعتبار یک جشنواره جهانی می‌شود؛ جذب آثار درجه یک، جذب داوران شناخته شده خارجی، نظم در برگزاری و اطلاع‌رسانی درست به شکل بین‌المللی برای مخاطبان خارجی و در کل، نگاه بین‌المللی داشتن در برگزاری جشنواره خلاصه می‌شود. نه اینکه در حد یک جشنواره محلی امکانات بگذاریم و با ترجمه چند پاراگراف به انگلیسی و عربی عنوان «بین‌الملل» را به زور به خورد جشنواره بدهیم.
به‌عنوان کسی که در بیست‌ودومین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان جزو داوران نوجوان این جشنواره بوده است، می‌دانم که کودکان و نوجوانان این سرزمین برای پر کردن اوقات فراغتشان نه منتظر مدیران سینمایی وقت می‌مانند و نه منتظر فیلم‌های جشنواره کودکان و نوجوانان هستند. امروز به واسطه اینترنت آثار بسیار با کیفیت انیمیشنی و سینمایی کودک و نوجوان به راحتی در اختیار این گروه سنی قرار می‌گیرد. شاید تنها حسن برگزاری این جشنواره دیده شدن دغدغه‌های سازندگان آثار کودکان و نوجوانان آنهم برای مدتی کوتاه است.
وگرنه حتی بازاریان و تولیدکنندگان داخلی هم چشم امیدی به سینمای کودک ایران ندارند، چون اگر سری به بازار اسباب‌بازی، لوازم‌التحریر و حتی پوشاک تولید داخلی بزنید می‌بینید که برای جذب کودکان و نوجوانان از تصاویر انیمیشن‌ها و فیلم‌های خارجی استفاده می‌کنند. شاید وقت آن رسیده است که مدیران سازمان سینمایی نگاه کلان‌تری داشته باشند و کمی از جشنواره‌های موفق بین‌المللی الگوبرداری کنند. جشنواره‌هایی که به دلیل داشتن دبیر و سازوکار ثابت توانسته‌اند بسیار موفق عمل کنند و اعتبار جهانی برای سینمای خودشان به دست آورند.
*منتقد و خبرنگار سینما
۵۷۵۷