فردای اقتصاد: معاملات بورس اورق بهادار تهران در دومین هفته مهر در حالی سپری شد که شاخص کل در پی عملکرد سرمایه‌گذارانی که عمدتا شناسایی سود را در دستور کار معاملاتی خود قرار داده بودند با افتی بیش از ۲۸ هزار واحد، معادل ۱.۳ درصد کاهش مجبور به عقب‌نشینی تا سطح ۲ میلیون و ۶۹ هزار واحدی شد. گر چه شرایط داد و ستدها در شاخص هم وزن هم به همین منوال پیگری شد اما برآیند حرکت این معیار بورسی از کاهش به مراتب کمتری از دماسنج اصلی حکایت داشت به نحوی که شاخص هم وزن با ۰.۳ درصد افت مواجه شد. ارزش معاملات خرد (سهام و حق تقدم) در مقیاس هفتگی رقم ۴ هزار و ۶۰۱ میلیارد تومانی را نشان می‌دهد که به اعتقاد کارشناسان بازار سرمایه برای این که در جریان معاملاتی بازار سهام شاهد ایجاد رونق باشیم می‌بایست این معیار بورسی ارقامی در سطح بالاتری را به تصویر بکشد. در هفته منتهی به ۱۲ مهر ماه سرمایه‌گذاران خرد رقمی نزدیک به ۲۵۵ میلیارد تومان جریان نقد را از گردونه معاملات خارج کردند. در نقطه مقابل صندوق‌های درآمد ثابت اما شرایط بهتری به لحاظ جذب پول داشتند به نحوی که ۴۸۴ میلیارد تومان جریان نقد سرمایه‌گذاران حقیقی وارد این بخش از بازار شد. به عبارتی زمانی معامله‌گران به سمت افزایش تعداد یونیت‌های سرمایه‌گذاری در پرتفوی خود حرکت می‌کنند که سرمایه گذاری به طور مستقیم در بازار از رونق کافی برخوردار نباشد.
سایه سرکوب در بورس
مریم محبی فیروزآبادی، مدرس دانشگاه و مشاور بازارهای مالی در گفت‌وگو با «فردای اقتصاد» به ارزیابی وضعیت معاملات بازار سهام پرداخت و با ارائه چشم انداز خرید و فروش‌ها در هفته آینده بیان کرد: چند صباحی است که در تمامی بازارهای مالی، نشانه‌هایی از رکود مشاهده می‌شود. بازار سرمایه نیز به عنوان یکی از بازارهای مالی ایران از این قاعده مستثنی نیست. علاوه بر رکود حاکم بر بازار سرمایه، افت محسوس ارزش معاملات خرد و کاهش سرانه خرید حقیقی را شاهد هستیم که می‌تواند نشانه‌ای از عدم اعتماد سهامدار خرد بر بازار سرمایه باشد.
وی ادامه داد: مهمترین دلیل منطقی برای این رویکرد جمعی، پیش‌بینی‌ناپذیرتر شدن روند آتی معاملات بورس به دلیل تشدید سیاست‌های کنترل قیمت در بخش‌های مختلف اقتصادی، مانند کنترل قیمت دلار است. این رویکرد کنترلی، به زعم بسیاری از سرمایه‌گذاران، به سرکوب قیمتی تعبیر و تشبیه می‌شود. بر همین اساس، تحلیلگران و معامله‌گران قادر به تشخیص روند آتی قیمت‌ها در هیچ‌کدام از بازارهای مالی نبوده و این امر، باعث کاهش تمایل افراد برای سرمایه‌گذاری در بخش های مختلف اقتصادی می‌شود.
این کارشناس بازار سرمایه معتقد است، نیمه ابتدایی سال مالی ۱۴۰۲ برای بسیاری از شرکت‌های بورسی در حالی پایان یافت که ابهاماتی نظیر احتمال توافق برجام، میزان مراودات تجاری ایران با سایر کشورهای جهان، نظم و سامان بخشیدن به معاملات بورسی با هدف جلوگیری از تکرار اتفاقاتی چون ۱۷ اردیبهشت، مداخله‌های شورای رقابت در سیاست‌های فروش شرکت‌ها و غیره، همچنان پابرجاست. به عبارت ساده‌تر، هیچ‌گونه تسهیلگری توسط نهادهای قانونگذار و ناظر برای بهبود و تسهیل روند معاملاتی در بورس مشاهده نمی‌شود.
وی افزود: تنها سنگربانان اصلی این بازار، همچنان سهامداران خردی هستند که به امید بهبود شرایط حاکم بر بازار، در مقابل سیاست‌های نهادهای مختلف، همچنان ایستادگی کرده و برای دفاع از کیان بازار سرمایه از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کنند.
به گفته محبی فیروزآبادی، شکسته شدن سقف تاریخی بورس طی ماه‌های گذشته و همچنین تمایل شاخص به حفظ اعدادی بالاتر از ۲ میلیون واحد، می‌تواند به عنوان یک نکته مثبت مورد توجه قرار گیرد. این تمایل، در کنار الزام تبعیت بورس از تورم ساختاری در کشور، به عنوان بازاری جامانده از تورم می‌تواند از پتانسیل‌های رشد آینده بازار شناسایی شود.
هرچند زمان دقیق همراهی بورس با تورم، مشخص نیست ولیکن الزام شرکت‌ها به تجدید ارزیابی دارایی‌ها، به صورت مستمر، می‌تواند تا حدودی باعث کوتاه‌تر شدن این مدت زمان شود.
این مدرس دانشگاه و مشاور بازارهای مالی گفت: فضای غبار آلود حاکم بر اقتصاد کشور، بر بازار سرمایه نیز سایه افکنده و باعث شده تا شرکت‌های بورسی و همچنین سهامداران، بیشتر از هر زمان دیگری در پیش‌بینی‌های اقتصادی خود دچار تردید شوند. این شک و تردید، به عنوان یک عامل بازدارنده باعث می‌شود تا افراد مختلف اعم از حقیقی و حقوقی، تمایل کمتری به فعالیت در بازارهای مالی داشته باشند. در واقع این عدم تمایل باعث می‌شود تا سهامداران، رفتاری منفعلانه در پیش بگیرند، تا آنجایی که شاهد افت محسوس و شدید ارزش معاملات خرد در بازار باشیم.
این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: بورس به عنوان یک بازار آزاد، نیازمند تفکر آزاد و آزادی عمل در فضای باز اقتصادی است که با ساختار فعلی اقتصاد ایران و تمایل به کنترل و سرکوب قیمت‌ها سازگار نیست. بنابراین چنانچه ابهامات حاکم بر اقتصاد کلان کشور همچنان پابرجا باشد و تمایل سرکوب قیمت‌ها نیز با همین شدت ادامه داشته باشد، انتظار حرکت شدید قیمت‌ها چه در جهت مثبت و چه در جهت منفی بازار، منطقی نیست و به نظر می‌رسد در کوتاه مدت، شاهد ادامه‌دار بودن همین روند رکود و کم رونق و ناپایدار در بورس باشیم.
شاخص هم وزن از کل پیشی می گیرد؟
سارا فلاح، از دیگر کارشناسان بازار سرمایه با تحلیل جریان دادوستد سهام در بخش مولد اقتصاد به «فردای اقتصاد» گفت: روز چهارشنبه معاملات بازار در حالی به پایان رسید که شاخص کل در طول هفته گذشته ۱.۳ درصد ریزش را تجربه کرد و میانگین ارزش معاملات خرد سهام نیز به واسطه تعطیلی میان هفته بالا نبود. اما در حال حاضر به لحاظ بنیادی بازار سهام در وضعیت مناسب قرار دارد.
وی ادامه داد: پارامترهایی نظیر P/E – ttm بازار در سطح ۷.۷ واحدی، P/E forward در سطح ۶ واحد و P/S در سطح ۲ واحد قرار دارد که تمامی این معیارها از وضعیت ارزنده بازار حکایت می کنند.
وی با اشاره به عواملی که می‌توانند باعث ایجاد تحرک در بازار شوند، خاطرنشان کرد: برخی اخبار همانند حمایت وزارت نفت از مصوبه نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و درخواست برای اصلاح صورت حساب‌های صادر شده توسط شرکت ملی گاز و حمایت رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس از ابقای سیمان و فولاد در بورس کالا می‌تواند سمت تقاضا را تقویت بخشد.
فلاح معتقد است، پایان پذیره‌نویسی چندین صندوق نیاز به نقدینگی معامله‌گران را کاهش می‌دهد و از فشار عرضه‌ها در هفته پیش رو می‌کاهد. اما باید در نظر داشت که همچنان در وضعیت اصلاحی به سر می‌بریم و توجه سهامداران به سمت سهم‌های کوچک بازار توام با گزارش‌های میان دوره ای خوب یا خبرهای تجدید ارزیابی خواهد بود.
این تحلیلگر بازار سرمایه ادامه داد: بازار در حال حاضر در محدوده جذاب قرار گرفته و از لحاظ ارزندگی وضعیت خوبی دارد.
فلاح گفت: از بعد تحلیل تکنیکال شاخص کل در یک محدوده حمایت استاتیک ۲ میلیون و ۵۴ هزار واحد و حمایت داینامیک خط روند صعودی بلند مدت قرار گفته است که انتظار می‌رود در این ناحیه توقف هر چند موقت را داشته باشیم.
اما وضعیت در شاخص هم وزن به مراتب بهتر از شاخص کل است و در چند هفته اخیر بیشتر شاهد اصلاح زمانی بودیم تا اصلاح قیمتی. بنابراین محدوده ۷۳۰ هزار واحد مقاومت اول شاخص هم وزن است که در همین محدوده حمایت داینامیک خط روند صعودی قرار گرفته است. در حال حاضر شاخص هم وزن در یک کلاستر حمایتی/مقاومتی قرار گرفته که عبور از هر طرف بسیار مهم و اثر گذارخواهد بود.
وی افزود: نمودار نسبت شاخص هم وزن به شاخص کل در یک کانال صعودی قرار دارد و در حال حاضر به میدلاین این کانال برخورد کرده و انتظار صعود وجود دارد. بر این اساس، به لحاظ تکنیکالی انتظار می‌رود که در هفته پیشرو وضعیت شاخص هم وزن بهتر از شاخص کل باشد.بنابراین وضعیت شرکت‌های کوچک و متوسط بهتر از شاخص سازها خواهد بود. به هر ترتیب، پیش‌بینی می‌شود هفته آینده بازار متعادل مثبتی پیشرو با برتری شاخص هم وزن نسبت به شاخص کل داشته باشیم.