فردای اقتصاد: شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در معاملات نخستین هفته مهر ماه بیش از ۲۳ هزار واحد کاهش را تجربه کرد و تا سطح ۲ میلیون و ۹۷ هزار واحدی مجبور به عقب‌نشینی شد. به باور برخی از کارشناسان بازار سرمایه افت ۱.۰۹ درصدی نماگر اصلی و بازگشت به محدوده‌ای کمتر از مقاومت ۲.۱ میلیون واحدی شرایط را تا حدودی برای متقاضیان خرید سهام که قصد ورود مجدد به گردونه معاملات داشتند با تردید همراه خواهد کرد. معیار هم وزن معاملات که شمایی کلی از همه نمادهای معاملاتی بدون در گرفتن ارزش سهام را به تصویر می‌کشد در این هفته با ۰.۴۳ درصد افت مواجه شده است.
آنگونه که آمارها حکایت می‌کنند در هفته‌ای که گذشت میانگین روزانه ارزش معاملات خرد سهام رقم 4248 میلیارد تومان را ثبت کرد که اندکی کاهش نسبت به هفته پایانی شهریورماه را نشان می‌داد. همچنین در سراسر هفته اول مهر، بیش از یک‌هزار میلیارد تومان جریان نقد سرمایه‌گذاران خرد از گردونه معاملات سهام خارج شد.
دقیقا در نقطه مقابل چنین شرایطی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمد ثابت با بهبود ورود پول همراه شدند به نحوی که در هفته منتهی به ۵ مهرماه رقمی بالغ بر یک هزار و ۴۰۳ میلیارد تومان تزریق منابع از سوی معامله گران خرد را تجربه کردند.
اما هفته آینده چگونه خواهد بود؟ کارشناسان پاسخ می‌دهند.
شکل‌گیری صعود پر قدرت؟
محمد تبرائی، تحلیلگر بازار سرمایه در گفت و گو با «فردای اقتصاد» عنوان کرد: بازار سرمایه درحالی هفته آغازین پاییز را سپری کرد که میانگین ارزش معاملات خرد در محدوده ۴,۲۰۰ همت قرار داشت. روند فرسایشی و راکد بازار سهام ماه‌هاست که فعالان این بازار را از رمق انداخته است.
وی ادامه داد: رفتار سیاست‌گذار مالی و پولی نیز حکایت از تمایل شدید به مهار تورم از طریق ایجاد رکود در تمامی بازارهای مالی و فیزیکی دارد؛ کمبود نقدینگی بانک‌ها برای پاسخگویی به نیازهای تسهیلاتی تولیدکنندگان، افزایش درخواست شرکت‌ها برای تأمین مالی با نرخ‌های بالا از طریق انتشار اوراق شرکتی و همچنین رشد نرخ بهره بین بانکی تا نزدیکی ۲۴ درصد، از جمله عواقب سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی است.
تبرائی با اشاره به روند حرکتی بازارهای جهانی گفت: دولت با استفاده از فرصت پدید آمده در بازار جهانی نفت، رکوردهای جدیدی از تولید و فروش را به ثبت می‌رساند؛ اگرچه فروش نفت با تخفیف‌های قابل توجه انجام شده و درصد مهمی از پول آن نیز به صورت تهاتر با کالا دریافت می‌شود، اما تداوم این روند می‌تواند تا حدی فشار ناشی از کسری بودجه را کاهش داده و دست دولت را برای کنترل نرخ ارز بازتر کند.
این کارشناس بازار سرمایه معتقد است، علی رغم برداشته شدن سایه ریسک نرخ خوراک از سر شرکت‌های پتروشیمی، کیفیت تصمیمات سیاست‌گذار همچنان یکی از چالش‌های اصلی بازار سرمایه است. هفته گذشته نیز برای چندمین بار صحبت‌هایی از خروج محصولات فولادی و سیمانی از بورس کالا با عنوان‌هایی نظیر (عوامل گرانی ساختمان) به گوش رسید؛ بعید به نظر می‌رسد که اتفاق عملیاتی در این زمینه به وقوع بپیوندد، اما پیام این موضوع برای سرمایه‌گذار آن است که بسیاری از افراد در بدنه دولت فاقد درک درستی از شرایط اقتصاد ایران هستند و ایجاد منافع از طریق قیمت‌گذاری دستوری برای گروهی خاص را به منافع شرکت‌های تولیدکننده ارجح می‌دانند.
وی افزود: فراز و فرودهای به وجود آمده در چنین شرایطی موجب از بین رفتن اعتماد سرمایه‌گذار و خروج منابع از بازار سرمایه می‌شود.
به گفته تبرائی، در بازارهای جهانی نیز محرک قدرتمندی برای بهبود پایدار قیمت کامودیتی‌ها در کوتاه‌مدت یافت نمی‌شود. اگرچه نرخ رشد اقتصادی سال ۲۰۲۳ چین در محدوده ۴.۸ درصد قرار خواهد داشت، اما انتظار می‌رود که نرخ رشد اقتصادی این کشور در میان‌مدت تا حدود ۳.۵ درصد کاهش یابد. همچنین شرایط ناامید کننده املاک و مستغلات در چین و به تبع آن کاهش تقاضای داخلی فولاد در این کشور می‌تواند صادرات این محصول از سمت چین را تقویت بخشد؛ اتفاقی که در صورت وقوع بازار فولاد در دنیا را تحت تأثیر زیادی قرار خواهد داد.
اقتصاد آمریکا نیز همچنان سطوح تورمی بالایی را تجربه می‌کند که با هدف تورمی ۲ درصد فدرال رزرو فاصله معناداری دارد؛ در این شرایط نمی‌توان با قطعیت از تمام شدن چرخه افزایش نرخ بهره توسط فدرال رزرو سخن گفت، اما در مورد به تأخیر افتادن آغاز روند کاهشی نرخ بهره می‌توان اطمینان داشت.
به اعتقاد این تحلیلگر بازار سرمایه، انتظار می‌رود که در هفته آینده نیز بازاری متعادل به همراه رگه‌هایی از تقاضا برای شرکت‌هایی که گزارشات ماهانه امیدوارکننده‌ای منتشر کردند داشته باشیم. اگرچه بازار در مقطع فعلی فروشنده دانه درشتی ندارد، اما ابهامات ناشی از تصمیمات سیاست‌گذار، عدم وجود محرکی قدرتمند و همچنین نبود انگیزه کافی برای سرمایه‌گذاران منجر به عدم شکل‌گیری روندهای صعودی پر قدرت می‌شود.
عیارسنجی پارامترهای اثرگذار در بورس
نوید فرهادی مدیر سرمایه‌گذاری کارگزاری بورس بیمه ایران نیز در ادامه به «فردای اقتصاد» گفت: روزهای گرم تابستان به واسطه افت‌های پی‌درپی نماگر اصلی ایام خوبی برای اهالی بازار سرمایه نبود گرچه با ورود به فصل جدید امیدواریم شاهد روزهای متفاوت و بهتری نسبت به گذشته باشیم. با این همه اما روزهای اول مهر نیز آنچنان که باید و شاید و آنگونه که انتظار می‌رفت چنگی به دل نمی‌زد و شاهد تداوم روند فرسایشی بازار تحت تاثیر ابهامات موجود، حواشی بورس کالا و تعطیلی ابتدای هفته بودیم. البته همچنان امیدواریم با گذر از هفته نخست رفته‌رفته شاهد بهبود روند معاملات در سطوح مختلف و دوام این شرایط حداقل تا ابتدای آبان ماه باشیم. بنابراین برای ترسیم روند آتی بازار بهتر است پارامترهای تاثیرگذار و محرک‌های بازار مورد توجه قرار بگیرند.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به گزارش‌های ۶ ماهه و ماهانه شرکت‌ها عنوان کرد: اثر گزارش‌ها در بازار نمود جدی پیدا نکرده؛ گرچه عدم واکنش جدی بازار می‌تواند نشان از گزارش‌ها و عملکرد معمولی شرکت‌ها در ۶ ماهه نخست سال داشته باشد که تا کنون نیز برآیند گزارش‌ها غیر از این نبوده. البته همیشه نمادهایی در بین صنایع کوچک‌تر و از جنس هم‌وزنی‌ها وجود خواهند داشت که در روزهای پر ترافیک کدال توجه سرمایه‌گذاران را به خود جلب کنند. لذا در این مسیر رشد پله‌ای ارزش معاملات خرد در کنار کف‌سازی که در این چند وقته نمادها داشته‌اند می‌تواند تضمین کننده رشد این دست از نمادها و تسری جو مثبت آن‌ها به سایر بازار باشد.
به باور فرهادی، نکته مهم بعدی بحث میزان ارزندگی بازار با توجه به رشد میانگین ۱۰ الی ۲۰ درصدی است که نمادها از کف‌های خود داشتند است. به واقع در این برهه اکثر نمادها موفق شدند بازدهی‌های نسبتا قابل قبول و برخی نیز فراتر از انتظار را به ثبت برسانند اما آیا این به این معناست که بازار از محدوده ارزندگی خود فاصله گرفته؟ برای پاسخ به این سوال باید نگاهی به مفروضات تحلیلگران و اعداد واقعی داشته باشیم، مفروضاتی که نشان می‌دهد قیمت‌ها هنوز آنقدر بالا نرفته که بخواهیم اعداد روی تابلو سهام را غیر منطقی و بالا بدانیم. به این ترتیب چنانچه یکی از محرک‌های بازار یعنی قیمت‌های جهانی به خصوص نفت و کرک اسپرد فرآورده‌های نفتی یا حتی دلار یا سایر موارد اندک تحرکی داشته باشند قیمت‌های فعلی کاملا ارزنده خواهد بود.
مدیر سرمایه‌گذاری کارگزاری بورس بیمه ایران با اشاره به روند حرکتی کامادیتی ها در بازارهای جهانی عنوان کرد: اکثر اقلام کامودیتی پس از یک رشد در حال استراحت‌اند و برای سوت پایان معاملاتشان لحظه شماری می‌کنند. در این میان نفت در سطوح ۹۵ دلاری قرار گرفته است که نشان می‌دهد جو مثبت در بازارهای جهانی همچنان پا برجاست. به نظر می‌رسد در هفته آتی بازار تحت تاثیر مواردی چون گزارش‌های میان‌دوره‌ای و ماهانه، قرارگیری نمادها در سطوح نسبتا ارزنده و تحرکات بازارهای جهانی با روزهای نسبتا بهتری مواجه شود.