وقایع روز ـ سرویس اقتصادی؛
بافتهای فرسوده شهری، محلات فرسوده‌ای در فضای شهری است که مسائل و پیچیدگی‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و شیوه خود را دارد.این محلات و بافت‌ها از یک سو دارای ریشه‌های سکونتی ارزشمند با غنای فرهنگی، اجتماعی و معماری است و از طرف دیگر به جهت فرسودگی شدید، نبود دسترسی مناسب به خدمات شهری و بهداشتی، وجود مشکلات اجتماعی و امنیتی و آسیب‌پذیری در برابر زلزله، سیل و آتش سوزی و نیز عدم تطابق با زندگی امروز شهری و شهرسازی مدرن دارای مشکلات رو بنایی و زیر ساختی هستند.
ساکنان بافتهای فرسوده از مشکلات متعددی رنج می‌برند. از جمله بافتهای فرسوده در سطح شهر، خانه‌ها هستند که غالبا مالکان و صاحبان آن ها، به دلیل مشکلات اقتصادی از بازسازی آن بازمانده‌اند. وزارت راه و شهرسازی به منظور حمایت از این افراد و حفظ سلامتی آنان، اقدام به ایجاد طرحی با عنوان طرح کلید به کلید نموده است. یکی از سوالاتی که ممکن است در این میان، برای افراد مطرح شود این است که طرح کلید به کلید چیست و افراد به منظور شرکت در این طرح می‌بایست از چه شرایطی برخوردار باشند.
در طرح معاوضه خانه فرسوده با واحد نوساز کلید به کلید، ساکنان واحدهای واقع در بافت فرسوده، می‌توانند خانه خود را با ۴۰ درصد تخفیف، با یک واحد نوساز یا یک قطعه زمین دولتی معاوضه نمایند. از جمله مهم‌ترین شرایط دریافت این تسهیلات، واقع شدن واحد مزبور در بافت فرسوده بر طبق نظر، کمیسیون ماده ۵ است.
با توجه به اهمیت این موضوع، لایحه برنامه هفتم توسعه در ماده ۱۲۱ خود، به وزارت راه و شهرسازی اجازه داده است که جهت تشویق مالکان به مشارکت در نوسازی بافتهای فرسوده؛ در فرآیند معاوضه کلید به کلید واحدهای بافت فرسوده با واحدهای نوساز یا اراضی تحت مالکیت، در قیمت کارشناسی واحدهای نوساز یا اراضی معوض مزبور، تا سقف چهل درصد تخفیف را اعمال کند.
نخستین شرط به منظور شرکت در طرح معاوضه خانه فرسوده با واحد نوساز کلید به کلید، این است که خانه مزبور، جزو تعریف بافت فرسوده در کمیسیون ماده پنج قرار بگیرد. افراد می‌توانند برای اطلاع از این موضوع که آیا خانه و واحد آنها جزو بافت فرسوده بر طبق نظر کمیسیون ماده پنج قرار می‌گیرد یا خیر، به سامانه تسهیلات بازآفرینی شهری به نشانی facility.udrc.ir مراجعه کرده و با وارد کردن کد پستی، از این امر اطلاع یابند.
دومین شرط از شرایط معاوضه خانه فرسوده با واحد نوساز کلید به کلید این است که متقاضی صاحب خانه فرسوده واقع در بافت فرسوده باشد و سند خانه و ملک به نام وی تنظیم شده باشد.
علاوه بر این، دولت برای بهره‌مندی از تخفیف ۴۰ درصدی موجود در ماده ۱۲۱ لایحه برنامه هفتم توسعه، محدودیت داشتن سابقه کاربرگ فرم (ج) را مورد توجه قرار نمی‌دهد. منظور از فرم (ج) سبز ثبت نام مسکن، این است که در استعلام دولت، فرد متقاضی تسهیلات مسکن دولت و افراد تحت تکفل وی، در طی ۵ سال گذشته، زمین یا ملکی به نام شان نبوده و وام خرید یا ساخت ملک نگرفته و از هیچ یک از امکانات نهاد‌های عمومی غیر دولتی استفاده نکرده باشند.
صدیف بدری عضو کمیسیون عمران مجلس در پاسخ به سوال خبرنگار تیتر کوتاه مبنی شرایط الحاق زمین به بافت فرسوده اعلام کرد: در حوزه نوسازی این مناطق، وزارت راه و شهرسازی توفیق خوبی ندارد و تاکنون اقدامات نهایی لازم در این حوزه صورت نگرفته است. از دلایل پیش نرفتن طرح معاوضه بافت فرسوده با خانه نوساز، می‌توان به عدم استقبال مالکان و همینطور مالکیت مشاعی برخی ساختمان‌ها اشاره کرد. برخی نیز با مسئله کوچک متراژ بودن ساختمان‌ها در بافت فرسوده روبه‌رو هستند.
این نماینده مجلس افزود: این طرح از جهت نوسازی و حذف بافت فرسوده و همینطور تخفیف در نظر گرفته شده بر قیمت تمام شده، طرحی مناسب است. اما عموم مردم تمایل به زندگی در محله خود دارند. به همین جهت بهتر است تا طرحی جامع با هدف نوسازی ساختمان‌های فرسوده و به دنبال آن بازگشایی برخی معابر و شناسایی کاربری‌های عمومی، ارائه شود.
راهکار ترغیب ساکنان بافت فرسوده به معاوضه ملک
بدری در رابطه با راه‌حل تشویق ساکنان بافت فرسوده به همکاری در طرح معاوضه گفت: طراحی آپارتمان‌های ۲ تا ۵ طبقه توسط وزارت راه و شهرسازی در نزدیکی محله هایی با بافت فرسوده به شکلی که نیاز ساکنان این مناطق در خصوص علاقه و وابستگی این افراد به محل زندگی چندین ساله‌شان برطرف شود، می‌تواند اثر‌گذار باشد. شاید بهتر باشد شهرداری و وزارت راه و شهرسازی تمرکز خود را بر چنین طرح هایی بگذارد.
زیرا معمولا انتقال افراد در این طرح از یک محله قدیمی در مرکز شهر به شهرک یا منطقه‌ای در حاشیه شهر با استقبال خوبی روبه‌رو نخواهد شد. منابع تملک را نیز می‌توانند با الحاق زمین به محدوده شهر و فروش یا تبدیل به احسن آنها تامین کنند.
میزان اهمیت نوسازی بافت فرسوده
صدیف بدری در خصوص اهمیت نوسازی بافت فرسوده اظهارکرد که: نوسازی این مناطق از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که در برنامه ششم توسعه به خوبی اجرا شد و تکلیف خوبی برای دولت و شهرداری بود. در برنامه هفتم توسعه نیز مصوبه کمیسیون تلفیق وجود دارد. این مورد در برنامه هفتم توسعه شاید ایراداتی داشته باشد که در دست بررسی است.
در پایان وی تاکید کرد که: بافت فرسوده از نظر استحکام بنا، خدمات رسانی در زمان بحران، شبکه ارتباطی حمل‌ونقل و کم بودن میزان ارزش افزوده املاک نسبت به ساختمان‌های نوساز دچار ضعف است. بنابراین حل مسائل این مناطق به نفع ساکنانش و همینطور بقیه مناطق شهری است.
از طرفی دیگر مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران از رشد نوسازی بافتهای فرسوده ۱۳۲ شهر به میزان ۱۴۰ درصد خبر داد و گفت: در سه ماهه اول سال گذشته، پروانه نوسازی ۱۱ هزار و ۵۸۵ واحد در بافت فرسوده صادر شد و امسال این رقم به ۱۶ هزار و ۳۴۲ واحد رسید.
محمد آئینی معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران، گفت: ۳۷۴ شهرداری کشور، اطلاعات نوسازی بافت فرسوده را در سامانه شرکت بازآفرینی شهری وارد می‌کنند.
مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران عنوان کرد: در بهار ۱۴۰۲، نسبت به بهار ۱۴۰۱، نوسازی بافت فرسوده در ۱۳۲ شهر افزایش نشان می‌دهد که در این ۱۳۲ شهر، رشد نوسازی بافت فرسوده، در مجموع ۱۴۰ درصد است.
رئیس هیات مدیره شرکت بازآفرینی شهری ایران گفت: در برخی شهرها آمار کاهشی است و در برخی شهرها آمار با سال قبل تفاوتی ندارد.
آئینی با اشاره به اینکه بسته تشویقی سوم نوسازی بافت فرسوده از اسفندماه سال گذشته اجرایی شده است، گفت: آمارها نشان می‌دهد هر جا مشوق‌های نوسازی بافت فرسوده اجرایی شده، استقبال مردم از نوسازی بیشتر شده است.
وی گفت: در مجموع در سه ماهه اول امسال نسبت به سه ماهه اول پارسال، نوسازی بافت فرسوده ۴۴ درصد بیشتر شده است.