اجرای توافقنامه امنیتی میان ایران و عراق تأثیر تعیین کننده‌ای در کاهش و مدیریت چالش‌های امنیتی ناخواسته بین دو کشور خواهد داشت که ریشه در شرارت گروههای ضدانقلاب حاضر در اقلیم کردستان دارد.
مهلت ایران و نیروی زمینی سپاه برای خلع سلاح تروریست‌ها در اقلیم کردستان امروز به پایان می‌رسد. اخبار رسیده حکایت از این دارد که مقر اصلی دمکرات در «سنجق» یا «قلعه دموکرات» و دیگر مقرهای کوموله، پاک و تخلیه شده است و تا ساعت ۲۴ امشب فرصت دارند تمام منطقه را از لوث تروریست‌ها پاکسازی کنند.
«خارج کردن گروههای تروریستی از مناطق نزدیک به مرزهای جمهوری اسلامی ایران»، «انتقال آنها به عمق خاک عراق در منطقه اقلیم کردستان جمهوری عراق» و «تلاش برای خلع سلاح کردن آنها» از جمله محورهای توافقنامه همکاری‌های مشترک امنیتی ایران و عراق است که این روزها از سوی طرفین در حال اجراست.
توافقنامه همکاری‌های مشترک امنیتی ایران و عراق عصر روز یکشنبه ۲۸ اسفند ۱۴۰۱ طی مراسمی با حضور «محمد شیاع السودانی» نخست‌وزیر عراق، توسط علی شمخانی دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران و «قاسم الاعرجی» مشاور امنیت ملی نخست‌وزیر عراق امضا شد. همان زمان اعلام شد امضای این موافقتنامه که روند تهیه آن چندین ماه ادامه داشته، تأثیر تعیین کننده‌ای در کاهش و مدیریت چالش‌های امنیتی ناخواسته بین دو کشور به دنبال خواهد داشت که ریشه در شرارت گروههای ضدانقلاب حاضر در اقلیم کردستان دارد. بررسی دستگاه‌های امنیتی جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد که برخی اقدامات ضد امنیتی که در گذشته توسط عوامل رژیم صهیونیستی در داخل خاک ایران انجام شده نیز با هماهنگی و همکاری گروههای ضدانقلاب حاضر در اقلیم کردستان انجام شده است.
حال با گذشت ۶ ماه از توافقنامه همکاری‌های مشترک ایران و عراق، شاهد هستیم عراق در حال انجام تعهدات خود است. «فواد حسین»، وزیر خارجه عراق که اخیراً به تهران سفر کرده بود، در یک نشست خبری مشترک با «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه کشورمان با اشاره به اینکه ما درباره توافق امنیتی ایران و عراق گفت‌وگو کردیم، گفت: «قانون اساسی عراق می‌گوید که به هیچ گروهی اجازه استفاده از خاک عراق را برای حمله به کشور دیگری نمی‌دهد؛ مسئله این است که همکاری امنیتی بین ایران و عراق بر اساس قانون اساسی عراق است؛ نقشه راه در این رابطه وضع شده و ما به آن متعهد هستیم؛ هدف نهایی ما این است که گروههای تروریستی در مرزها خلع سلاح و به اردوگاه‌های پناهندگان منتقل شوند و تحت نظارت سازمان پناهندگان قرار بگیرند.»
وزیر امورخارجه کشورمان نیز اعلام کرد: «ما امروز علاوه بر مرور همه ابعاد مناسبات دوجانبه و موضوع‌های منطقه‌ای و بین‌المللی با «فواد حسین» درباره اجرای کامل توافق امنیتی بین ۲ کشور گفت‌وگو کردیم؛ خرسندیم که مقام‌های عالی‌رتبه دولت عراق و وزیر خارجه این کشور اطلاعات خوبی را در خصوص خارج کردن گروههای تروریستی از مناطق نزدیک به مرزهای جمهوری اسلامی ایران، انتقال آنها به عمق خاک عراق در منطقه اقلیم کردستان جمهوری عراق، تلاش برای خلع سلاح کردن آنها و اجرای بندهای کامل موافقتنامه امنیتی ارائه کردند.» وی با تاکید بر اینکه از نظر ما تروریسم خوب و بد وجود ندارد، عنوان کرد: «در این چارچوب از اینکه عراق به اجرای توافق امنیتی متعهد است، خرسند هستیم؛ حتی یک ساعت فرصت دادن به تروریست‌ها به ضرر ایران، عراق و اقلیم کردستان این کشور است؛ ما معتقدیم این لکه سیاه تروریستی باید هر چه زودتر در چارچوب توافق از صفحه سفید روابط ایران و عراق زدوده شود.»
«خارج کردن گروههای تروریستی از مناطق نزدیک به مرزهای جمهوری اسلامی ایران»، «انتقال آنها به عمق خاک عراق در منطقه اقلیم کردستان جمهوری عراق» و «تلاش برای خلع سلاح کردن آنها» از جمله محورهای توافقنامه همکاری‌های مشترک امنیتی ایران و عراق است که این روزها از سوی طرفین در حال اجراست. این اقدام مورد اعتراض حامیان گروههای تروریستی قرار گرفته و در شبه‌رسانه‌های خود در تلاش برای زیر سوال بردن آن هستند.
علت تعویق در اجرای توافقنامه امنیتی
تاکنون دولت مرکزی عراق نهایت تمام همکاری را با ایران برای خلع سلاح و انتقال تروریست‌ها داشته است، چرا که دولت عراق نیز به خوبی می‌داند این اقدام نه تنها به نفع ایران بلکه به نفع امنیت عراق و منطقه نیز است. پاکسازی مرزهای ایران و عراق از لوث گروهک‌های تروریستی در چند ساحت به نفع طرفین خواهد بود که مهم‌ترین رهاورد آن، تأمین امنیت پایدار در مرزهای دو کشور ایران و عراق است. از طرفی مسیری امن برای تجارت طرفین ایجاد خواهد کرد که نتیجه آن در آینده نه چندان دور قابل مشاهده خواهد بود.
بنابراین، این فرصت طلاییست تا نیروهای تروریستی تجزیه طلب از حوزه پیرامونی مرزهای ایران دور شوند، خطری که ایران، عراق و منطقه را مورد چالش‌های خود قرار داده و بستری برای حضور نیروهای متخاصم در منطقه مانند رژیم صهیونیستی و فرامنطقه‌ای مانند آمریکا هستند لذا خشک کردن ریشه‌های مراکز تهدید و ناامنی در منطقه این فرصت را می‌دهد تا با دیدن روی آرامش به توسعه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خود بپردازد.
اما یکی از دلایل اجرای دیرهنگام این توافق، بی ارادگی و کم کاری اقلیم کردستان بوده که با دولت عراق همکاری لازم را نداشتند. عامل دیگر این عدم همکاری نفوذ کشورهای ثالث در اقلیم است که نظرات خود را به دولت کردستان تحمیل می‌کنند. از سوی دیگر، فشار گروههای تروریستی به دولت اقلیم نیز موجب شده است که اجرای این توافقنامه به تعویق بیفتند.
اما آنچه که مهم است و دولت مرکزی عراق هم به خوبی آن را متوجه است، آن است که این ضرب الاجل ایران تمدید نخواهد شد و در صورت عدم اجرای کامل این توافقنامه امنیتی، ایران خود را محق می‌داند برای تأمین امنیت و پاسداری از مرزهای کشور هر اقدامی را که صلاح می‌داند، انجام دهد.
قطعاً برچیدن پایگاه‌های گروههای تروریستی بیش از همه به سود دولت عراق خواهد بود ضمن آنکه اگر به هر دلیلی بغداد علیرغم میل باطنی نتواند بخش‌هایی از مفاد همکاری دو کشور را اجرا کند، ایران ناگزیر است با هماهنگی قبلی واکنش برق آسا و قاطع خود را نشان دهد.
توافق با عراق تمدید نمی‌شود
در همین زمینه، امیر محمدرضا آشتیانی وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح نیز اعلام کرد که ما هیچ تمدیدی نداریم، در موقع خود بر اساس توافقی که کردیم اقدام خواهیم کرد. برخی کارها انجام شده است، ما در دقیقه ۹۰ ارزیابی می‌کنیم و بر اساس این ارزیابی تصمیم می‌گیریم.
امیدوار و خوشبین هستیم
همچنین ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه روز گذشته در نشست خبری، گفت: ۲۸ شهریور موعد اجرای توافقنامه امنیتی ایران و عراق است. دولت عراق با جدیت اعلام کرده که به اجرای توافق پایبند هستم و تعهدات خود را در این رابطه انجام خواهم داد.
وی تاکید کرد: امیدوار و خوشبین هستیم بر اساس تعهد دولت عراق و تأکیدات صورت گرفته در ملاقات‌های دوجانبه، دولت عراق این روند را به صورت کامل در موعد مقرر انجام دهد.
بندهایی از توافق نامه امنیتی تهران -بغداد به طور کامل اجرا نشده است
نورنیوز رسانه منتسب به شورای عالی امنیت ملی نیز در توئیتی اعلام کرد: با وجود اقدامات فعالی که دولت فدرال عراق برای اجرای «توافق نامه امنیتی تهران - بغداد» در خصوص خلع سلاح و اخراج عناصر ضدانقلاب از اقلیم کردستان انجام داده، همچنان بندهایی از این توافق نامه به طور کامل اجرا نشده که پیگیری آن ضروری است.
خاموشی کانون خطر با اجرای توافق نامه امنیتی
سید هادی سید افقهی کارشناس مسائل غرب آسیا، در این باره با بیان اینکه تاکنون چندین توافقنامه میان ایران و عراقی‌ها وجود داشته، به خبرنگار مهر می‌گوید: از زمان حیدر العبادی و قبل از او نیز در خصوص مسائل امنیتی توافقنامه‌هایی میان دو کشور وجود داشته است.
وی می‌گوید: زمانی که داعش ظاهر شد، دولت نوری المالکی رسماً آن زمان از ایران طلب امداد و کمک کرد و مسئولین جمهوری اسلامی به این درخواست پاسخ مثبت دادند.
کارشناس مسائل غرب آسیا ادامه می‌دهد: ایران برای شکل گیری حشد الشعبی کمک شایانی کرد و همچنان نیز خدمات ایران حتی پس از پایان داعش در زمینه زیرساختی و بازساختی عراق ادامه دارد.
سید افقهی عنوان می‌کند: اقلیم کردستان به طور کامل در اختیار دولت مرکزی نیست و در آنجا دولت شبه مستقل و فدرالی وجود دارد. اقلیم کردستان خودش پارلمان، وزارتخانه و رئیس دولت دارد و کمتر به حرف دولت مرکزی گوش می‌دهد.
وی افزود: یکی از بحران‌های جدی میان دولت مرکزی و اقلیم کردستان این است که آقای بارزانی که زمان زیادی را بر این منطقه تسلط داشت؛ نفت را می‌فروخت و پول را به دولت مرکزی برنمی گرداند.
کارشناس مسائل غرب آسیا می‌گوید: در همین راستا مسئله پناه دادن به سازمان‌های تروریستی مثل کومله، حزب دموکرات کردستان ایران، پژاک و حزب آزادی است که هربار اگر اغتشاشاتی در ایران بوجود می‌آید نیروهای آنها به داخل خاک ایران تزریق می‌شوند و عملیات تروریستی انجام می‌دهند. پس از فوت مهسا امینی ما شاهد نقش آفرینی تروریستی مخصوصاً سازمان تروریستی کومله بودیم و حتی برخی از سران شأن در شبکه‌های غربی رسماً ورد خود به اغتشاشات را اعلام کردند که به حمدالله سرکوب شدند.
وی اظهار می‌کند: طبق قانون اساسی عراق نباید از خاک این کشور بر علیه کشورهای همجوار استفاده شود. ضمناً مطابق معاهدات بین المللی کشوری که به آن تجاوز شده باید از خود دفاع کند؛ افزون بر این دو قانون حقوقی، ایران حدود ۷۳ نامه برای دولت مرکزی و اقلیم کردستان عراق ارسال کرده است.
کارشناس مسائل غرب آسیا تصریح می‌کند: دولت السودانی سال گذشته در آخرین دیداری که با مقامات ایرانی داشت، به طور جدی قول داد که این توافقنامه اجرایی شود. بنابراین قرار شد کمیته‌ای از ایران، دولت فدرال و اقلیم کردستان تشکیل شود و بر خلع سلاح سازمان‌های تروریستی نظارت کنند و از نقاط صفر مرزی دور کنند.
وی با بیان اینکه مهلت تعیین شده توسط ایران پایان یافته، عنوان می‌کند: وزیر خارجه عراق که به ایران سفر کرده بود، در کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد که عملاً مفاد این توافقنامه را پیاده و اجرایی می‌کنند.
سیدافقهی می‌افزاید: مسئولین ما نیز اعلام کرده‌اند گام‌هایی برداشته شده اما نهایی نشده است لذا در حال حاضر در مرحله گذار هستیم.
کارشناس مسائل غرب آسیا در پایان خاطر نشان می‌کند: اگر این توافقنامه به درستی اجرا شود و از سوی نمایندگی ایران در هیئت تحقیق تأیید شود، طبیعی است جبهه‌ای که همیشه کانون خطر بوده، خاموش می‌شود.