به گزارش خبرآنلاین، طی چند روز گذشته ولودیمیر زلنسکی رئیس جمهور اوکراین به صورت تلفنی با محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی گفتگو کرد. موضوع اصلی گفتگوی تلفنی زلنسکی و بن سلمان راه‌های پایان دادن به جنگ اوکراین بود. در جریان این مکالمه تلفنی، رئیس جمهور اوکراین از ولیعهد عربستان سعودی، به دلیل برگزاری نشست بین المللی اخیر در شهر جده با هدف پایان دادن به جنگ در اوکراین، قدردانی کرد. در مقابل، محمد بن سلمان نیز بر عزم ریاض برای تلاش در راستای پایان دادن به جنگ اوکراین از طریق گفتگو تاکید کرد. تماس زلنسکی با بن سلمان، چند روز پس از گفتگوی تلفنی ولیعهد عربستان سعودی با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه انجام شد.
رویکرد عربستان سعودی در قبال جنگ روسیه و اوکراین با تعهد به بی طرفی، تلاش های میانجیگری و ارائه کمک های بشردوستانه به پناهندگان اوکراینی مشخص می شود. عربستان سعودی به قطعنامه‌های سازمان ملل که خواستار پایان درگیری‌ها، خروج نیروهای روسیه و توقف الحاق خاک اوکراین به روسیه است، رای مثبت داد اما در عین حال زمانی که ایالات متحده و کشورهای اروپایی واردات نفت روسیه را ممنوع کردند عربستان با استفاده از اوپک پلاس توانست جلوی افزایش تولید نفت را که می توانست برای غرب جایگزین نفت روسیه شود، بگیرد و به این طریق کمک شایان توجهی به اقتصاد روسیه کرد.
به این ترتیب ریاض روابط خوب و سازنده خود را هم با روسیه و هم با اوکراین حفظ کرده است که این مساله باعث می شود که عربستان بتواند خود را در مقام یک میانجی برای بحران اوکراین تصور کند و دست به ابتکاراتی برای حل این مساله بزند. از جمله در ۵ تا ۶ اوت ۲۰۲۳، عربستان سعودی میزبان نشستی از مشاوران امنیت ملی بیش از ۴۰ کشور به همراه نمایندگان سازمان ملل، کمیسیون اروپا و شورای اروپا بود. در این نشست که در جده برگزار شد، بر ادامه رایزنی ها و تبادل نظر برای یافتن راهی برای بازگرداندن صلح بین روسیه و اوکراین توافق شد. همچنین در فوریه ۲۰۲۳، شاهزاده فیصل بن فرحان آل سعود وزیر امور خارجه عربستان سعودی از اوکراین بازدید و با رئیس جمهور ولودیمیر زلنسکی دیدار کرد. هر دو کشور قراردادهایی به ارزش ۴۰۰ میلیون دلار امضا کردند که شامل ۳۰۰ میلیون دلار مشتقات نفتی برای اوکراین و ارائه کمک های بشردوستانه به مبلغ ۱۰۰ میلیون دلار از طریق مرکز کمک های بشردوستانه و امداد ملک سلمان بود. کمتر از دو هفته بعد از این سفر ، در ۹ مارس ۲۰۲۳، فرحان آل سعود وزیر امور خارجه عربستان از مسکو دیدن و با همتای خود سرگئی لاوروف دیدار کرد. وی در این دیدار بر تمایل عربستان برای میانجیگری بین روسیه و اوکراین برای پایان دادن به جنگ تاکید کرد. ریاض همچنین سال گذشته با میانجیگری خود به مبادله زندانیان بین اوکراین و روسیه که به آزادی بیش از ۲۵۰ نفر منجر شد، کمک کرد.
از لحاظ تاریخی، دموکراسی های غربی معمولا ابتکار عمل را برای مقابله با جنگ، درگیری و بلایای طبیعی بزرگ به دست داشته اند اما اکنون که شکاف بین غرب و مسکو به دلیل جنگ تشدید شده است نمی توان امید داشت که غرب در حالی که پای خودش در میانه این درگیری ها قرار دارد بتواند برای حل مشکل اوکراین اقدامی موثر انجام دهد. این مساله فرصت خوبی را برای کشورهایی همچون هند، ترکیه، برزیل و عربستان فراهم کرده است تا بتوانند با میانجیگری در این قائله برای خود کسب وجهه بین المللی کنند.
ریاض به دنبال تقویت وجهه خود به عنوان یک میانجی معتبر در همسایگی خود و فراتر از آن ـ بخصوص پس از بی اعتبار شدنش بعد از ماجرای قتل جمال خاشقچی ـ و همچنین در پی ایفای نقشی بزرگتر در صحنه جهانی است. در سال‌های اخیر، عربستان سعودی در بسیاری از درگیری‌های منطقه‌ای میانجیگری کرده و میانجیگری به یکی از ویژگی‌های مهم دیپلماسی عربستان تبدیل شده است. این کشور در درگیری های منطقه ای در منطقه عربی- اسلامی مانند لبنان، بین حماس و فتح در فلسطین و اخیراً بین طرف های درگیر در سودان میانجیگری کرده است. ریاض اغلب از قدرت نرم مذهبی خود برای تثبیت اعتبار خود به عنوان یک میانجی استفاده می کند و همچنین کمک های مالی برای حمایت و آرام کردن طرف های درگیر ارائه می دهد.
موفقیت در میانجیگری در جنگ روسیه و اوکراین، برای ریاض کمی غیرقابل باور به نظر می رسد زیرا جنگ بین دو کشوری در حال جریان است که نه همسایه عربستان و نه مسلمان هستند به این ترتیب قدرت نرم عربستان به عنوان یک کشور مسلمان در این میانجیگری کارائی لازم را ندارد. اهرم های سیاسی و دیپلماتیک ریاض برای تأثیرگذاری بر تصمیمات مسکو و کی‌یف محدود هستند به همین دلیل متقاعد کردن روسیه به عقب نشینی بدون توافق قابل قبول برای مسکو دشوار و در عین حال وادار کردن اوکراین به چشم پوشی از بخش هائی از خاک کشورش که روسیه آنها را به تصرف خود در آورده هم بعید است. در شرایط کنونی که روسیه قلمرو اوکراین را تصرف کرده است و حاضر به بازگرداندن آن به کی‌یف نیست و ایالات متحده و ناتو هم فعالانه از اوکراین در جنگ حمایت می کنند و به واسطه این کمک ها اوکراین به هیچ وجه حاضر به کنار آمدن با روسیه نیست، کارایی میانجیگری ریاض محدود خواهد بود و امید چندانی به موفقیت چانه زنی های این کشور بین دو طرف درگیری نیست.