سلام نو _ سرویس گردشگری: آتشکده کرکویه که با نام آتشکده کرکوشاه نیز شناخته می‌شود، در شهرستان هیرمند و در روستایی با همین نام قرار دارد. قدمت این بنا را به زمان کیخسرو نسبت می‌دهند و از آن به‌عنوان یکی از آتشکده‌های مهم ایران یاده شده است.
با معماری دوره ساسانی، این معبد شامل دو قبه بزرگ می‌شد که بر هر قبه شاخی چون شاخ گاوی بزرگ ساخته بودند و آتشگاه در زیر آن دو قبه قرار داشت. این سازه با نام خرابه‌های یک معبد (کرکو)، به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی استان سیستان و بلوچستان در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰، با شماره ثبت ۱۱۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
آشنایی با آتشکده کرکو
آتشکده کرکو از آثار شاخص شهرستان هیرمند از دوره ساسانی است که به نقل از کتاب تاریخ سیستان «معبد گرشاسب و محل نگهداری آتش مقدس زرتشتیان» بوده است.آتشکده کرکو از معابد مهم دین زرتشت در دوره ساسانیان بوده که دستور ساخت آن توسط «کرتیر» موبد قدرتمند آن دوران صادر شده است.
امروزه از این آتشکده بقایای دیواری با مصالح آجر ساسانی به ابعاد ۷۰×۵۰ بر جای مانده که یک نمونه از این آجرها در موزه منطقه‌ای جنوب شرق در شهر زاهدان در معرض دید عموم قرار گرفته است همچنین در جوار بقایای آتشکده، بنایی مربوط به دوره قاجار به چشم می‌خورد که دارای گچبری و کتیبه گچی است.
بقایای آتشکده کرکو در پانزدهم دیماه ۱۳۱۰ به شماره ۱۱۹ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. این بنا در کیلومتر ۲۵ مسیر مواصلاتی زابل-دوست‌محمد و در مرکز روستای کرکو واقع شده است.
آتشکدۀ کرکویه یا آتشکدۀ کرکوشاه از معتبرترین آتشکده های دوره ساسانی در شرق ایران بوده است که در شهرستان هیرمند، در مرکز روستایی با همین نام واقع شده است. این بنا توسط مردم محلی به نام گنبد رستم نیز شناخته می شود و برای آن احترام قائل هستند.
این بنای باستانی در سال ۱۳۰۸ همزمان با شهرسوخته و سایت تاریخی کوه خواجه به ثبت ملی رسیده است. آتشکده کرکو پس از آتشکده های آذرگشنسب، آذرفرنبغ و آذربرزین مهر مهمترین آتشکده دوره ساسانی بوده است.
آتشکده کرکوی در ۲۵ کیلومتری راه زابل به هیرمند از مسیر بلوار فرودگاه و روستای شندل واقع شده است. این آتشکده که آتشکدۀ کرکوشاه نیز خوانده می شود در کنار و چسبیده به روستای کریم کشته و در ۸ کیلومتری شهر دوست محمد شهرستان هیرمند و در میان زمین های باتلاقی سیستان و نزدیک مرز ایران با افغانستان جای گرفته است.
این بنا و همچنین آثار تخته پل در شهرستان هیرمند، در روستای کرکو و در کنار روستای کریم کشته قرار دارد.
ویژگی‌های آتشکده کرکو سیستان و بلوچستان
آتشکده کرکوی یکی از معتبرترین آتشکده های دوره ساسانی در شرق ایران بوده است و بر اساس مطالعات باستان شناختی از سده سوم قبل از میلاد تا سده هفتم هجری قمری پیوسته روشن بوده و سرانجام به دست مغولان برای همیشه خاموش شد.
در حال حاضر بخش های کمی از این مکان باقی مانده است. دیرینگی آتشکدۀ کرکویه را به زمان کیخسرو نسبت داده اند و بنا بر روایات کرکویه تا سدۀ هفتم هجری آباد بوده است. کرکویه سیستان تخته پل آجری بوده که به توصیف استخری راه زرنگ به هرات از آن جا صورت می گرفته و در بالای تپه آن آتشکده کرکوی که نزد زردتشیان بسیار مقدس بوده واقع شده است، در واقع کرکویه سیستان را به هرات متصل می کرده است.
امروزه در میانکنگی و نزدیکی مرزهای ایران و افغانستان باقی مانده های آثار کرکوشاه و تخته پل دیده می شوند. تخته پل، پلی آجری بوده که بیشتر آن به کلی از بین رفته و به نظر می آید همان پلی باشد که استخری در توصیف راه زرنگ به هرات از آن نام برده است.
آنچه که از این اثر باستانی باقی مانده آثاریست که در روی سراشیبی های شمالغربی تپه قرار دارد و عبارتست از بقایای یک دیواره آجری بسیار فرسوده ای که باقی مانده های یک برج دفاعی آن نیز قابل تشخیص است. آتشکده کرکویه نزد زردتشیان بسیار مقدس بوده است، این آتشکده تا سدۀ ۷ هجری که قزوینی آنرا وصف کرده بسیار خرم و زیبا بوده است.
این بنا از آتشکده های مهم ایران بوده و موبدان آن نیز جایگاه ویژه ای داشتند به گونه ای که در تاریخ آمده فردوسی جهت نگارش شاهنامه و تحقیقات خود نزد موبد این آتشکده آمده است. این بنای باستانی در سال ۱۳۰۸ همزمان با شهرسوخته و سایت تاریخی کوه خواجه به ثبت ملی رسیده است.
بنایی نیز از اواخر دوره قاجار بر روی این تپه قرار دارد که درون اتاق های آن با گچبری تزیین شده است. تپه باستانی آتشکده کرکوی در شهرستان مرزی هیرمند در شمال سیستان و بلوچستان قرار دارد. همانطور که ذکر شد آتش این آتشگاه پیوسته روشن بوده و زردتشتیان معتقد بودند که این آتش “هوش گرشاسپ“ است.
آتشکده کرکوی در گذشته معبد جای گرشاسب بوده و در کتاب تاریخ سیستان سبب ساختن آتشکده کرکوی و سرود معروف آن بیان شده است. سرود آتشکده کرکوی از قدیمی ترین و زیباترین اشعار شش هجایی اواخر دوره ساسانی و اوایل عهد اسلامی در لهجه محلی سیستان است که با توجه به یکی از روایات کهن حماسی بوجود آمده است.
سرود این آتشکده یکی از زیباترین سرود های مذهبی زرتشتیان است که آنرا هنگام روشن نمودن آتشگاه های خود به آواز بلند میخواندند تا مراسم دینی خود را هر چه باشکوهتر انجام داده باشند.
