خبرها حاکی از این است که در چند روز گذشته تحریکات نظامی در مرز ارمنستان و آذربایجان افزایش پیدا کرده است. آذربایجان در حال انتقال تجهیزات نظامی و نیروهای خود به مرز ارمنستان است. هم‌زمان انتقال محموله‌های نظامی از اسرائیل به آذربایجان بیشتر شده است. نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان هم دولت آذربایجان را به جمع‌آوری نیرو در مرز متهم کرد و مدعی شد که باکو قصد دارد اقدامی تحریک آمیز علیه قره‌باغ و ارمنستان انجام دهد. آیا ممکن است برای بار سوم در قره‌باغ آتش جنگ شعله‌ور شود؟ موضع ایران در برابر اقدام تحریک آمیز آذربایجان چه خواهد بود؟ آیا رزمایش آمریکا در ارمنستان پیامی برای آذربایجان دارد؟ در این مورد با شعیب بهمن کارشناس مسائل قفقاز گفت و گو کردیم:
از جنگ پیشین قره‌باغ تا امروز جمهوری آذربایجان به دنبال یک پروژه و طرح اصلی یعنی ایجاد کریدور جعلی زنگزور بوده است. در واقع در تمامی دوران بعد از جنگ دوم قره‌باغ این هدف با جدیت توسط باکو پیگیری شده است. حالا هم دولت آذربایجان با تشدید فشارهای سیاسی و نظامی چند هدف مشخص را دنبال می‌کند. اول اینکه دولت ارمنستان را مجبور کند تا شرایطی که تعیین می‌کند را بپذیرد. شرایطی مثل احداث کریدور زنگزور و مسلط شدن باکو بر کل منطقه‌ی قره‌باغ. هدف دوم دولت آذربایجان هم این است که اگر ایروان تن به خواسته‌های باکو نداد به قره‌باغ لشکرکشی کند و احداث کریدور زنگزور را با زور رقم بزند. به نظر می‌رسد که آذربایجان می‌خواهد از طریق نمایش قدرت نظامی، ارمنستان را وادار به پذیرش خواسته‌های خود بکند و اگر این برنامه جواب نداد احتمالا شروع جنگی دیگر را در دستور کار خود قرار دهد.
هشدار یک کارشناس ژئوپلیتیک درباره تهدیدات قفقاز برای ایران/خطر کریدور جعلی زنگزور برای تمامیت ارضی ایران/ رویای اردوغان چیست؟
تشدید تحرکات در قراباغ؛ باکو به ایروان برتری نظامی دارد؟
آمریکایی‌ها در سال‌های گذشته همکاری نظامی با ارمنستان داشته‌اند. ارمنستان یکی از کشورهایی است که با ناتو پیمان همکاری نظامی منعقد کرده و چنین رزمایش‌ها، تمرین‌های نظامی و مانورهایی را با ناتو یا آمریکا انجام داده است. منتها رزمایش اخیر آمریکا در ارمنستان با تنش‌های سیاسی بین ایروان و باکو مصادف شد و این مساله را پررنگ کرد. اما این رزمایش از خیلی وقت پیش و برای برنامه‌های همکاری دیگری بین ارمنستان و آمریکا برنامه ریزی شده بود. به هر ترتیب دولت ارمنستان تمایل دارد از زیر چتر روسیه خارج شود و به سمت آمریکا حرکت کند و آمریکایی‌ها هم تمایل دارند که جایگاه محکمی برای خود در قفقاز به دست بیاورند و به همین خاطر ارمنستان را موقعیت ویژه‌ای برای گسترش نفوذ خود در منطقه تلقی می‌کنند. بنابراین گسترش همکاری‌ها تمایل دو طرفه‌ی آمریکا و ارمنستان است.
موضع آمریکا را باید به قبل از جنگ ۲۰۲۰ و بعد از جنگ ۲۰۲۰ قره‌باغ تقسیم کنیم. از آنجایی که ارامنه در آمریکا فعالیت‌های زیادی داشتند؛ کفه‌ی ترازوی آمریکایی‌ها همواره به نفع ارمنستان سنگینی می‌کرد اما از جنگ ۲۰۲۰ قره‌باغ به بعد که جمهوری آذرباجیان با توافق اسرائیل وارد جنگ شد موضع آمریکایی‌ها هم تغییر کرد. لابی‌های یهودی در آمریکا توانستند دست‌برتر را به دست بیاورند و کاری کنند که آمریکا در جنگ ۲۰۲۰ سکوت کرد و تنها طرفین را به خویشتن داری دعوت کرد. همین اعلام موضع بی‌طرفانه چراغ سبزی به باکو برای ادامه‌ی جنگ بود. الان هم آمریکایی‌ها مخالفتی برای احداث کریدور زنگه‌زور ندارند تنها خواسته‌ی شان این است که مدیریت و نگهبانی از این کریدور به عهده‌ی ناتو یا آمریکا باشد. آن‌ها تمایلی به دخالت روسیه در زمینه‌ی کریدور ندارند و می‌خواهند از این مساله برای افزایش نفوذ خود در منطقه‌ی قفقاز استفاده کنند.
اگر دولت آذربایجان یا پشتیبانی ناتو بخواهند خطوط قرمزی که توسط مقام معظم رهبری ترسیم شده است مبنی بر عدم تغییر مرزها و تغییرات ژئوپلیتیکی را زیر پا بگذارند قطعا با واکنش چند وجهی و چند بعدی ایران مواجه خواهند شد. ایران بدون شک اجازه‌ی عبور از این خطوط قرمز را به آذربایجان نمی‌دهد و به این کشور واکنش نشان خواهد داد. یکی از انواع واکنش‌های ایران هم می‌تواند واکنش نظامی باشد.
۳۱۱۳۱۳