وقایع روز ـ سرویس اقتصادی؛
ماجرای عجیب پول‌های بلوکه شده ایران در کشورهای دیگر، در روز‌های اخیر ابعاد تازه‌ای پیدا کرده است. با اینکه آمار دقیقی از اموال بلوکه شده ایران وجود ندارد، اما طبق اظهارات و گزارش‌های پراکنده، به نظر می‌رسد که ارزش این اموال بین ۱۰۰ تا ۱۳۰ میلیارد دلار باشد. با این حال، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، اخیراً ادعا کرد که ایران پول مسدود شده‌ای در هیچ کشوری ندارد.
سیدابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم، در جریان نشست خبری خود اظهارنظر‌های عجیب و حتی متناقضی پیرامون این اموال بلوکه شده داشت. یک روز پس از آنکه آقای رئیسی در جریان کنفرانس خبری، تنها در فاصله چند دقیقه، صحبت‌هایش درباره پول‌های بلوکه شده ایران در ژاپن را تغییر داد و اصلاح کرد، رئیس کل بانک مرکزی گفت: موضع رئیس‌جمهوری درباره منابع بلوکه شده ایران در خارج از کشور براساس طبقه‌بندی فنی حساب‌های ارزی خارجی بانک مرکزی کاملا صحیح است. محمدرضا فرزین گفته گرچه این موضوع نافی تلاش‌های کشور برای آزادسازی منابع ارزی طبقه‌بندی شده در سایر حساب‌های ارزی نمی‌باشد.
سیدابراهیم رئیسی در نشست خبری اخیر خود در پاسخ به سوال خبرنگار روزنامه آساهی ژاپن که درباره «یک و نیم میلیارد دلار از پول‌های مسدود شده ایران در ژاپن» پرسیده بود گفت: توصیه ما به دولت ژاپن آن است که مستقل زندگی کند و تحت تاثیر آمریکا نباشد. اگر ایران پولی به امانت گذاشته یا قیمت کالایی است، این قیمت کالا را به هیچ وجه مسدود نکند. نه فقط دولت ژاپن بلکه کشورهای دیگر.
اما دقایقی بعد رئیسی پس از طرح سوالی درباره موضوعی متفاوت، بار دیگر به سوال خبرنگار روزنامه آساهی ژاپن بازگشت و در اصلاحیه‌ای درباره پاسخ‌هایش گفت: پول مسدود شده و مسدود شده ظالمانه فقط در کشور کره جنوبی داشتیم و در کشورهائی اگر بوده الان در اختیار بانک مرکزی جمهوری اسلامی است و بانک مرکزی درباره آن‌ها اشراف دارد و در ارتباط است.
برخی رسانه‌های داخلی با ارجاع به گزارش‌های سرویس تحقیقات کنگره آمریکا و همچنین صندوق بین‌المللی پول این گفته‌های مقام‌های دولتی ایران را زیر سوال می‌برند. در ابتدا باید متذکر شد که ارائه آماری دقیق از اموال بلوکه شده ایران در کشورهای خارجی به دلیل در دسترس نبودن اطلاعات کافی، ناممکن است، اما با توجه به اظهارات و گزارش‌های پراکنده می‌توان به برآوردی از میزان این اموال رسید.
سال ۲۰۲۰ (۱۳۹۹) بود که سرویس تحقیقات کنگره آمریکا در گزارشی میزان اموال بلوکه شده ایران را بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیارد دلار تخمین زد. همچنین الن دوهان، گزارشگر ویژه اقدامات یک‌جانبه شورای حقوق بشر پس از حضور در ایران در سال ۲۰۲۲ اعلام کرد که ۱۰۰ تا ۱۳۰ میلیارد دلار از اموال ایران توسط آمریکا مسدود شده است.
ازسوی دیگر، در گزارشی که صندوق بین‌المللی پول سال گذشته منتشر کرد، رقم اموال مسدود شده ایران تا پایان آوریل سال ۲۰۲۰ (فروردین ۱۳۹۹) در حدود ۱۱۵ میلیارد دلار تخمین زده شد. بخشی از دارایی‌های مسدود شده ایران در کشورهای دیگر، شامل اموال نقدی است که از فروش نفت و گاز، فرآورده‌های نفتی و دیگر محصولات صادراتی ایران حاصل شده‌اند.
دارایی‌های ایران در کشورهای خارجی به این اموال نقدی محدود نمی‌شود و بخش ارزشمندی از این اموال، غیرنقدی هستند. بررسی‌ها نشان می‌دهند که سهم قابل توجهی از دارایی‌های ایران مربوط به اموال غیرنقدی اعم از سهام شرکت‌های آمریکایی، آلمانی، فرانسوی و دیگر کشورهای اروپایی است که در قبل از انقلاب اسلامی خریداری شده‌اند. برآورد می‌شود که ارزش کنونی این دارایی‌ها به چندین میلیون دلار برسد.
با اینکه آمار دقیقی از اموال غیرنقدی ایران وجود ندارد و داده‌های موجود از دارایی‌های نقدی کشور نیز به‌روز نیست، اما بسیار بعید به نظر می‌رسد که همه این دارایی‌ها به کشور بازگشته باشند.
هفته گذشته شهریار حیدری، نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، در گفتگو با روزنامه تعادل به موضوع پول‌های مسدود شده ایران پرداخت و در این مورد گفت: ما در کشورهای آمریکا، انگلیس، کره جنوبی، چین و عراق پول مسدود شده داریم، در این بین برای آزادسازی پول‌های ایران، عراق پیش‌قدم شده است. در ضمن بیشترین میزان پول‌های مسدود شده ایران، در کره و عراق است که حدود ۱۶ میلیارد دلار به ایران بدهی دارند؛ بنابراین به گفته نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی، همچنان برخی از اموال ایران در کشورهای دیگر مسدود شده‌اند که این ادعا، برخلاف ادعای وزیر امور خارجه است.