مدافعان تحریم انتخابات که هسته سخت این جریان را نمایندگی می‌کنند و به نوعی خود را پدر خوانده اصلاحات می‌نامند و از آن‌ها تحت عنوان اصلاح‌طلبان ساختاری یاد می‌شود، با شرط‌گذاری برای نظام و نهادهای قانونی، به تلویح و بعضاً تصریح بر طبل تحریم انتخابات می‌کوبند.
عناصر این جریان اقلیت که البته صدای بلندی نزد جریان اصلاحات دارند، به دلیل سوابق محکومیت و جرایم امنیتی، هیچ نقطه بازگشتی برای خود تصور نمی‌کنند، بنابراین با فرافکنی، چاره کار را در تحریم می‌بینند.
سوی دیگر، اما اصلاح‌طلبان نهادی هستند که به رغم انتقاداتی که دارند، حاضر نیستند با هسته سخت اصلاحات همسو شوند و بلکه اصرار به حضور در انتخابات بر اساس چارچوب‌های قانونی دارند. این جریان اگرچه درصد قابل توجهی از اصلاحات را در برمی‌گیرند، اما اقتدارگرایی هسته سخت مانع از نقش‌آفرینی بیشتر آن‌ها شده است. با این حال، بررسی جدیدترین کنش‌های اصلاح‌طلبان بیانگر آن است که آنان برای فرافکنی از اختلافات درونی، می‌کوشند به کارنامه خوانی حاکمیت یکدست طی دو سال گذشته بپردازند و به موجب آن مجموعه گزاره‌های معناداری را علیه نظام طرح و بیان کنند.
اصلاح‌طلبان به باقی بودن شکاف میان قدرت و مسئولیت حتی در حاکمیت یکدست اشاره و مسئله اساسی را وضوح یافتن این واقعیت بیان می‌کنند که ساختار جمهوری اسلامی اصولاً نیازمند اصلاحات است. اصلاح‌طلبان با بیان اینکه مشکل کنونی کشور به دیدگاه مسئولان ارشد نظام باز می‌گردد که همچنان به «انقلاب دائمی» می‌اندیشند، تأکید می‌کنند که مسئولان ارشد نظام دنبال «هدایت انقلابی» جامعه به‌سوی تمدنی مذهبی و فراملی هستند و برای طرح‌هایشان هم پاسخگو نیستند.
بر اساس این تحلیل راهبرد انتخاباتی اصلاح‌طلبان دو حالت دارد: یکی اینکه سیاست کلی اصلاح‌طلبان ساختاری هجمه به مشارکت حداکثری بوده و تلاش دارند ضمن مشروط‌سازی انتخابات تأکید و تصریح کنند که اصلاح‌طلبان می‌بایست شرایط انتخاباتی را به رفراندوم عملکرد حاکمیت طی انتخابات ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۴ تبدیل ساخته و موضوع فیصله بخشی به موضوعات اساسی در جمهوری اسلامی و لزوم اصلاحات ساختاری را دنبال نمایند.
دیگر اینکه اصلاح‌طلبان نهادی تأکید و تصریح بر حضور در انتخابات داشته و اصرار دارند در صورت عدم مشارکت در انتخابات مجلس، اصلاح‌طلبان حاکمیت را به نزاع با خود فراخوانده و به طور قطع از گردونه سیاست و انتخابات به ویژه در سال ۱۴۰۴ محروم خواهند شد.
این تقسیم بندی شواهدی نیز دارد؛ روزنامه شرق به نقل از علی‌محمد نمازی عضو ارشد حزب کارگزاران نوشته است: از مجموع شرایط و نظرها من برداشتم این است که برخی نمی‌خواهند اصلاح‌طلبان در انتخابات ثبت نام کنند تا هزینه ردصلاحیت از دوششان برداشته شود. با این شرایط من باور دارم جبهه اصلاحات باید موضع می‌گرفت و می‌گفت همه چهره‌های شاخص در انتخابات ثبت نام کنند تا اگر قرار باشد همه ردصلاحیت شوند، حداقل معلوم شود که نگذاشتند اصلاح‌طلبان در انتخابات وارد شوند. حتماً سکوت گزینه مناسبی نیست. اصولگرایان که راحت‌اند و می‌دانند که تأیید صلاحیت می‌شوند؛ این اصلاح‌طلبان هستند که نمی‌دانند شرایط چگونه پیش خواهد رفت! اکنون باید دید، زور اصلاح‌طلبان نهادی مدافع حضور حداکثری در انتخابات بر اقتدارگرایی اصلاح‌طلبان ساختاری خواهد چربید یا خیر؟
23302