سریال تلویزیونی سوران، از جمله جدیدترین سریال های تلویزیونی است که با موضوع وقایع تاریخ معاصر ساخته شده و فیلمنامه آن بر مبنای ماجرای کتاب «عصرهای کریسکان» نوشته شده است. مجتبی فراورده، تهیه کننده سریال سوران، در گفت و گو با «اطلاعات آنلاین» به موضوع ساخت این سریال و توجه به تولید آثار اقتباسی در تلویزیون پرداخته است.
*برای شروع درباره انتخاب رمان «عصرهای کریسکان» جهت تولید سریال توضیح دهید، چه شد که این رمان انتخاب شد؟
معمولا کارهایی که تولید کردهام اقتباسی است. یعنی یا اقتباس از قرآن است، یا وقایع دفاع مقدس، و یا اقتباس از کتاب. زمانی که از سوی حوزه هنری پیشنهاد ساخت سریالی بر مبنای کتاب «عصرهای کریسکان» به من شد، از آن استقبال کردم چون کتاب ارزشمندی است و بخش های ناگفته ای از تاریخ این سرزمین را بیان می کند، برای همین مجاب شدم که این کار را انجام دهم.
* تولید کار اقتباسی در تلویزیون تقریبا به ندرت رخ می دهد، شاید مهم ترین اقتباس همان داستان های مجید باشد، چرا کمتر فیلمسازی برای تولید مجموعه های نمایشی سراغ اقتباس می رود؟
واقعیت این است که به تعبیری این گونه است و به تعبیر دیگه نه! چون این موضوع بسیار تکرار شده، این بار می خواهم با آن مخالفت کنم. به نظرم در تلویزیون اقتباس از وقایع تاریخی و اجتماعی و سیاسی بسیار اتفاق می افتد و بخش قابل توجهی از آثار تلویزیونی از این منظر اقتباسی است. اما اگر منظور اقتباس به طور مشخص از کتاب باشد، شاید تعداد آن کمتر باشد.
*منظور من همان تعبیر متداول اقتباس یعنی اقتباس ادبی از کتاب است!
باید بین پدید آورنده کتاب و تولید کننده اثرنمایشی یک رابطه معقول و سازنده ایجاد شود که بتوان آثار اقتباسی را تولید کرد. اما متاسفانه کمتر شاهد این هستیم که طرفین به حقوق یکدیگر احترام بگذارند. مخصوصا تولید کنندگان آثار نمایشی! به نظرم اثر اقتباسی موفق زمانی خلق می شود که این حقوق فی ما بین توسط طرفین رعایت شود. در خصوص سوران بخت یار ما بود که با نویسنده کار بلد و فهیمی چون آقای گلزار راغب نویسنده کتاب عصرهای کریسکان همکاری کردیم
*موفقیت سوران می تواند راه را برای ادامه ساخت آثار اقتباسی را موضوع ادبیات دفاع مقدس باز کند؟
قطعا سریال سوران یک کار اقتباسی موفق است، نه به این جهت که در تولید آن نقش داشته ام ، بلکه به این جهت که می تواند هم سازندگان آثار تلویزیونی و هم نویسندگان را ترغیب کند که کارهای استانداردی را ارائه کنند و روند تولید آثار اقتباسی افزایش پیدا کند.
* کمی از سختی های تولید سوران بگویید، دور شدن از فضای تهران و سریال های آپارتمانی و پرداختن به اقوام و جغرافیای پهناور ایران، چه سختی هایی دارد؟
هر حرفه ای سختی های خودش را دارد. اگر از زاویه دیگری نگاه کنیم شاید خیلی از همکاران من دوست نداشته باشند که اثر خود را در محیط آپارتمانی بسازند. اما فیلمسازی یک صنعت گران قیمت است. هم پول می خواهد و هم همت. برای ساخت فیلم باید هزینه شود. اگر سازمان های فرهنگی همت کنند و هزینه های تولید آثار را تقبل کنند، قطعا همکاران من هم بدشان نمی آید که از فضای آپارتمان بیرون بیایند و در فضاهای جدید فیلمسازی را تجربه کنند. ولی وقتی بودجه محدود است نمی توان انتظار داشت که اتفاق خاصی رخ دهد.
*در مورد سریال هایی مانند «پایتخت» و« نون خ» گفته می شود یکی از دلایل موفقیت آنها پرداختن به فرهنگ اقوام ایرانی است، این موضوع درباره «سوران» تا چه حد صادق است؟
چرا به هر پدیده صفر و صدی نگاه می کنیم؟ سریال هایی مانند «نون خ» و «پایتخت» بخشی از موفقیت خود را مدیون پرداختن به اقوام ایرانی هستند. اما همه اش این نیست! مگر سریال هایی مانند «پدرسالار» و یا «سلطان و شبان» و دهها سریال موفق دیگر که در آن ها اشاره ای هم به اقوام نشده موفق نبودهاند؟! از سوی دیگر پرداختن به اقوام لزوما به معنای موفقیت نیست، یعنی این گونه نیست که هر کس کاری با محوریت اقوام ساخت قطعا موفق خواهد شد. این کار نیازمند بررسی دقیق است. وگرنه در سینما فیلم های زیادی ساخته اند و یا در تلویزیون سریال های متعددی بوده اند که موضوع اقوام را دنبال کرده اند، اما هیچ کدام موفقیتی کسب نکردهاند.
*سوران در جغرافیای مناطق کرد نشین ساخته شده، برای ادای درست لهجه و نزدیک شدن به فضای آنجا چه تدبیری اندیشیده بودید؟
طبعا این تعداد بازیگر کرد زبان وجود نداشت، و این امکان نبود تا از همه بازیگران و هنرمندان کرد استفاده کنیم. از حدود دوماه و نیم پیش از فیلمبرداری دوست عزیزم آقای احمد جعفری از صبح تا عصر با بازیگران تمرین لهجه می کرد و حتی سر صحنه هم این اتفاق رخ می داد تا لهجه ها به درستی بیان شود و بازیگران نیز برای یادگیری لهجه همتی دو چندان از خود نشان دادند.
* «سوران» در دوره ای پخش می شود که فعالیت گروه های تروریستی در مناطق مرزی ایران و عراق با واکنش نیروهای مسلح کشور مواجه شده، این همزمانی بازتابی داشته است؟
قطعا ما این سریال را در جواب آنها نساختیم و در ابتدای مطرح شدن ساخت سریال خبری از گروه هایی مثل کومله نبود.تولید سریال «سوران» مربوط به اواخر سال 1400 برمی گردد. زمانی که هنوز اتفاقات سال گذشته رخ نداده بود. خود کتاب هم که پیش از این ماجراها نگارش و منتشر شده بود. اما در طول مسیر تولید سریال با اتفاقات سال گذشته مواجه شدیم. از سویی هم، قسمت این بود که پخش سریال با زمان برخورد با گروه های تروریستی مثل کومله مواجه شود. به تعبیری میتوان گفت سوران اکنون را در گذشته تاریخ به تصویر کشیده است و مهمتر از آن، این خواست خدا بود که در و تخته را با هم جور کرد.
* آیا قرار است این سریال در شبکه های برون مرزی نیز نمایش داده شود؟
قطعا زمانی که یک اثر تولید نمایشی تولید می شود، برای پخش در یک شبکه و یا جغرافیای محدود تولید نمیشود. ما هم چنین نظری نداشتیم که صرفا چنین اتفاقی رخ دهد. فکر می کنم که تولیدکنندگان این سریال هم به این موضوع فکر کرده اند.