آن روزها که خبری از پنیرهای بسته‌بندی و ماست‌های کم‌چرب و پرچرب و انواع شیر طعم‌دار نبود، مردم از ماست‌بندی محل خرید می‌کردند، چون لبنیات در قدیم فقط سنتی بود.
به گزارش تیتر کوتاه، یک مغازه ماست‌بندی که اغلب بوی ماست و دوغ ترش می‌داد و یک یخچال بزرگ قدیمی که در آن ماست را در سطل‌های سفید و قرمز ردیف می‌کردند. پنیر تبریز و لیقوان توی حلب‌های بزرگ کنار یخچال چیده می‌شد و کره‌های محلی روی سینی پیشخوان قرار می‌گرفتند.
شیر و کشک و دوغ هم برای خودشان ظرف مخصوص فلزی داشتند. ولی بعد از حضور قدرتمند صنعتی‌ها، کم‌کم بازار پرفروغ سنتی‌ها کم رنگ شد و فقط افراد مسن که به همه چیزهای قدیمی وفادار هستند پای ماست‌بندی‌ها ماندند تا چراغشان خاموش نشود. اما بعد از آن چرخش ناگهانی به سمت لبنیات صنعتی، دوباره و در یکی دو سال اخیر مردم به این بازار روی خوش نشان داده‌اند. دوباره تعداد مغازه‌های لبنیات سنتی در سطح شهرها بیشتر و به تبع آن تنوع محصولات برای جذب مشتری جدید و نگه داشتن مشتری قدیم بیشتر شده است.
مثلا فروشگاه‌های سنتی به غیر از لبنیات، نان و عسل و ترشی و حتی سمنو هم دارند تا مشتری دست خالی از مغازه نرود. اما قیمت‌ها در بازار سنتی بالاتر از صنعتی است. مثلا اگر از مغازه لبنیات سنتی نیم کیلو پنیر لیقوان بخرید باید بین ۱۸۰ تا ۲۰۰ هزار تومان بپردازید، اما یک بسته پنیر لیقوان ۴۰۰ گرمی رامک صنعتی با قیمت ۱۴۰ هزار تومان فروخته می‌شود. ماست پرچرب یک کیلویی صنعتی از برند پگاه با قیمت ۳۰ هزار تومان به فروش می‌رسد ولی اگر از مغازه لبنیات سنتی ماست بخرید برای یک کیلو باید حداقل بین ۴۵ تا ۵۰ هزار تومان هزینه کنید.
لبنیات سنتی از شیر باز تا ماست گاومیش
در سال‌های گذشته لبنیات سنتی از شیر گاو و گوسفند تهیه می‌شد و معمولا ماست، پنیر و کره از شیر این دو حیوان به دست می‌آمد. اما حالا محصولاتی در بازار موجود است که از شیر شتر، بز و گاومیش تهیه می‌شود و اتفاقا طرفدار هم دارد. قیمت‌ها هم متنوع است، اما چیزی که مشخص است اینکه در این بازار قیمت محصولاتی که از شیر گاو درست می‌شود از بقیه ارزانتر است.
محصولات گاوی: ظرف ماست یک کیلو و ۵۰۰ گرمی بسته به نام ماست‌بندی که چقدر مشهور است و چه سابقه‌ای دارد بین ۴۵ تا ۵۵ هزار تومان فروخته می‌شود. هر کیلو شیر پرچرب گاوی با قیمت ۱۸ تا ۱۹ هزار و ۵۰۰ تومان به فروش می‌رسد. قیمت یک کیلو پنیر لیقوان بین ۳۴۰ تا ۴۰۰ هزار تومان است و هر کیلو کره محلی که از شیر گاو به دست بیاید بین ۴۰۰ تا ۴۶۰ هزار تومان قیمت دارد.
قیمت کشک مایع از ۸۰ هزار تومان تا ۹۰ هزار تومان است. در مغازه‌های سنتی ماست و موسیر و ماست و نعنا هم می‌توانید پیدا کنید که هر کیلو آن با قیمت بین ۷۰ تا ۸۵ هزار تومان به فروش می‌رسد. خامه و سرشیری که از شیرگاو درست می‌شود خیلی معروف است و ظرف ۲۵۰ گرمی آن بین ۴۰ تا ۴۵ هزار تومان قیمت دارد.
محصولات گوسفندی: قیمت محصولاتی که از شیر گوسفند به دست می‌آید کمی گرانتر از محصولات گاوی است. مثلا ظرف ماست یک کیلو و ۵۰۰ گرمی با قیمت ۱۳۰ تا ۱۵۰ هزار تومان فروخته می‌شود. برای خرید پنیر تبریزی گوسفندی باید بین ۲۵۰ تا ۳۵۰ هزار تومان هزینه کنید. هر لیتر شیر گوسفند بین ۷۵ تا ۸۵ هزار تومان قیمت دارد و هر کیلو کره محلی گوسفندی بین ۴۵۰ تا ۵۰۰ هزار تومان فروخته می‌شود. همچنین کشک مایع گوسفندی با قیمت ۹۰ تا ۱۰۰ هزار تومان فروخته می‌شود. اگر دوست دارید دوغی که می‌خورید از شیر گوسفند باشد برای خرید یک لیتر دوغ گوسفندی باید بین ۵۰ تا ۵۵ هزار تومان بپردازید. اگر بستنی سنتی با شیر گوسفندی می‌خواهید، ۵۰۰ گرم آن با قیمت ۷۵ تا ۸۰ هزار تومان فروخته می‌شود.
محصولات شیر شتر: قیمت شیر شتر لیتری ۹۰ تا ۹۵ هزار تومان است. از شیر شتر ماست درست نمی‌کنند اما دوغ خوشمزه‌ای از آن به دست می‌آید که هر لیتر آن با قیمت ۶۵ تا ۷۰ هزار تومان به فروش می‌رسد. چون قیمت شیر شتر بالاست کسی از آن کره نمی‌گیرد و کشک و پنیر هم درست نمی‌کند.
محصولات شیر بز: شیر این حیوان اهلی هم در بازار لبنیات سنتی برای خودش طرفداران زیادی دارد. مثلا هر لیتر شیر بز با قیمت ۶۵ تا ۷۰ هزار تومان فروخته می‌شود. اگر می‌خواهید ماست از شیر بز بخرید برای ظرف یک و نیم کیلویی باید بین ۷۵ تا ۸۰ هزار تومان هزینه کنید. پنیر سنتی که از شیر بز عمل می‌آید نیز با قیمت هر کیلو ۲۸۰ تا ۳۵۰ هزار تومان فروخته می‌شود. هر لیتر دوغ بز نیز حدود ۴۵ تا ۵۰ هزار تومان قیمت دارد. هر کیلو کره‌ای که از شیر بز به عمل آمده باشد با قیمت بین ۴۰۰ تا ۴۵۰ هزار تومان به فروش می‌رسد. بعضی از لبنیاتی‌های سنتی از شیر بز بستنی درست می‌کنند که هر ۵۰۰ گرم آن ۴۸ تا ۵۰ هزار تومان قیمت دارد.
محصولات گاومیش: شیر گاومیش در بازار لبنیات سنتی برای خودش برو بیایی دارد و محصولات پرفروشی از آن به عمل می‌آید. هر لیتر شیر گاومیش با قیمت ۴۵ تا ۵۵ هزار تومان فروخته می‌شود. اگر ماست گاومیش می‌خواهید برای خرید سطل یک کیلو و ۵۰۰ گرمی باید بین ۶۵ تا ۷۰ هزار تومان هزینه کنید. شیر گاومیش خیلی چرب است و به همین دلیل کمتر از آن پنیر درست می‌کنند، اما بعضی از لبنیاتی‌ها هستند که به صورت سفارشی این پنیر را تولید می‌کنند. قیمت هر کیلو پنیر گاومیش محلی بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار تومان است. کره‌ای که از شیرگاومیش به دست می‌آید جزو کره‌های سنتی گران قیمت است و با قیمت هر کیلو بین ۳۵۰ تا ۵۵۰ هزار تومان فروخته می‌شود.
لبنیات صنعتی؛ دنیای متفاوت طعم‌ها
در دنیای لبنیات صنعتی دیگر خبری از شیر گوسفند، بز و شتر نیست. در این بازار شیر گاو حرف اول را می‌زند و ماست، پنیر، دوغ، کشک، خامه و کره از شیر گاو به عمل می‌آید. بررسی بازار صنعتی نشان می‌دهد قیمت‌ها در این طرف بازار پایین‌تر و تنوع خیلی بیشتر است. مثلا در این بازار محصولات کم چرب، پرچرب و نیم چرب هستند و قیمت‌ها نیز بسته به این که درصد چربی آنها چقدر است کم و زیاد می‌شود. یک لیتر شیر کم چرب کاله با قیمت ۲۵ هزار تومان فروخته می‌شود و نوع پرچرب آن ۲۶ هزار تومان قیمت دارد.
ماست: ماست سنتی در بازار صنعتی ارزانتر است. ماست سنتی ۸۰۰ گرمی از برند مانیزان با قیمت ۴۸ هزار تومان فروخته می‌شود. قیمت ماست کم چرب دو کیلویی از کاله ۵۰ هزار تومان است و ماست ۹۰۰ گرمی پرچرب از برند میهن با قیمت ۶۵ هزارتومان فروخته می‌شود. البته در بازار صنعتی ماست ایسلندی، یونانی، همزده، ماست پروبیوتیک، ماست میوه‌ای هم تولید می‌شود. قیمت ظرف ماست ایسلندی ۹۰۰ گرمی کاله ۶۹ هزار تومان است.
ماست یونانی پرچرب میهن ۷۰ هزار تومان قیمت دارد و ماست همزده دو کیلویی کم چرب از برند هراز با قیمت ۷۵ هزار تومان به فروش می‌رسد. قیمت ماست میوه‌ای ۵۰۰ گرمی کاله ۵۰ هزار تومان است و برای خرید ماست موسیر دو کیلویی از برند پاک باید ۸۳ هزار تومان هزینه کنید. ماست پروبیوتیک یک کیلو و ۵۰۰ گرمی از برند کاله ۷۹ هزار تومان قیمت دارد.
پنیر: در این بازار کم چرب‌ها و کم وزن‌ها همیشه ارزانتر هستند. مثلا یک بسته پنیر ۳۰۰ گرمی کم چرب و کم نمک از برند هراز حدود ۴۰ هزار تومان قیمت دارد و برای خرید پنیر کم چرب ۷۵۰ گرمی از همین برند باید ۸۷ هزار تومان بپردازید. یک بسته پنیر ۴۰۰ گرمی لیقوان از برند رامک ۱۴۸ هزار تومان فروخته می‌شود و اگر پنیر پرچرب می‌خواهید برای خرید بسته ۷۵۰ گرمی از برند هراز باید ۸۷ هزار تومان هزینه کنید.
یک بسته پنیر ۴۰۰ گرمی از برند دامداران نیز با قیمت ۴۴ هزار تومان فروخته می‌شود. پنیر مثلثی کاله نیز ۳۰ هزارتومان قیمت دارد و پنیر بلغاری ۴۰۰ گرمی از برند صباح با قیمت ۸۸ هزار تومان به فروش می‌رسد. اگر بگردید در دنیای صنعتی پنیر با شیر گوسفندی می‌توانید پیدا کنید. مثلا یک بسته ۴۰۰ گرمی از برند دامداران ۱۲۰ هزار تومان قیمت دارد. پنیر یونانی هم داریم که بسته ۳۰۰ گرمی آن از برند آلیما با قیمت ۵۳ هزار تومان فروخته می‌شود.
کره: برخلاف لبنیات سنتی در بازار صنعتی کره گیاهی داریم که اتفاقا جزو کره‌های ارزان قیمت هستند. مثلا قیمت کره ۵۰ گرمی غنچه حدود چهار هزار و ۱۰۰ تومان است و کره ۲۵۰ گرمی مهگل با قیمت ۲۳ هزار تومان فروخته می‌شود. کره‌های حیوانی قیمت بالاتری دارند. مثلا کره ۵۰ گرمی میهن ۱۳ هزار و ۵۰۰ تومان قیمت دارد و ۱۰۰ گرمی آن با قیمت ۲۵ هزار تومان به فروش می‌رسد. کره ۲۵۰ گرمی میهن ۶۲ هزار و ۵۰۰ تومان قیمت دارد و برای خرید کره سنتی ۵۰۰ گرمی در آب نمک از برند صباح باید حدود ۱۳۶ هزار تومان هزینه کنید.
دوغ: این نوشیدنی سنتی در دنیای صنعتی‌ها انواع مختلفی دارد، از گاز دار و بدون گاز گرفته تا گرما دیده، کفیر و طعم دار. اگر دوغ گاز دار دوست دارید برای خرید بطری دو لیتری از برند پگاه باید ۳۳ هزار تومان بپردازید. قیمت بطری یک و نیم لیتری از برند کاله ۲۸ هزار تومان است و دوغ یک لیتری آبعلی ۲۴ هزار تومان قیمت دارد. ولی اگر طرفدار دوغ بدون گاز هستید، دوغ بدون گاز دو کیلویی پگاه ۳۱ هزار تومان فروخته می‌شود و بطری یک و نیم لیتری از برند کوه‌پناه نیز با قیمت حدود ۲۷ هزار تومان به فروش می‌رسد.
دوغ کفیر یک و نیم لیتری از برند پگاه ۲۸ هزار تومان قیمت دارد و برای خرید دوغ یک و نیم لیتری کفیر از برند کاله باید ۳۶ هزار تومان هزینه کنید. دوغ با طعم نعنا هراز یک و نیم لیتری ۲۷ هزار تومان قیمت دارد و دوغ با طعم پونه هراز با همین قیمت فروخته می‌شود. اگر طعم گلپر را دوست دارید دوغ یک و نیم لیتری از برند هراز با قیمت ۲۷ هزار تومان به فروش می‌رسد و دوغ سبزیجات این برند هم حدود ۳۰ هزار تومان قیمت دارد.
کشک: در حال حاضر ارزانترین کشک مایع موجود در بازار کشک ۲۵۰ گرمی کاله است که با قیمت ۱۷ هزار و ۵۰۰ تومان فروخته می‌شود. کشک ۴۵۰ گرمی کاله ۳۵ هزار تومان قیمت دارد و برای خرید ۶۵۰ گرمی سمیه باید ۹۵ هزار تومان بپردازید. کشک با طعم سیر و نعنا هم داریم که شیشه ۲۳۰ گرمی از برند سمیه با قیمت ۳۷ هزار تومان به فروش می‌رسد. پگاه یک نوع کشک سیستانی تولید کرده که ظرف ۵۰۰ گرمی آن را با قیمت ۳۵ هزار تومان می‌فروشد. کشک ۵۰۰ گرمی در پاکت پلاستیکی از برند بیژن با قیمت ۵۰ هزار تومان فروخته می‌شود. در حال حاضر یک نوع کشک خشک تنقلاتی در بازار موجود است که یک بسته ۲۰ گرمی آن از برند سمیه را می‌توانید با قیمت ۱۵ هزار تومان بخرید.
خامه: در لبنیات صنعتی خامه به شکل ساده و طعم‌دار تولید می‌شود. ارزانترین خامه ساده در بازار لبنیات صنعتی خامه صبحانه پاک ۱۰۰ گرمی است که با قیمت ۱۴ هزار تومان فروخته می‌شود. خامه صبحانه کاله ۲۰۰ گرمی ۲۵ هزارتومان قیمت دارد. در گروه خامه‌های طعم‌دار، قیمت خامه عسلی ۱۰۰ گرمی پگاه ۱۲ هزار تومان است و نوع کاکائویی آن با قیمت ۱۴ هزار تومان فروخته می‌شود. خامه انجیر ۱۰۰ گرمی کاله ۱۴ هزار تومان قیمت دارد و برای خرید خامه عسل ۲۰۰ گرمی کاله باید ۲۵ هزار تومان بپردازید.