با نزدیک شدن به زمان انتخابات اسفند ماه، آنچه بیش از همه محل بحث است واکنش اصلاح طلبان به این واقعه سیاسی است. این‌که میانه روها در تلاشند تا هر طور شده این گروه سیاسی را به حضور در انتخابات ترغیب کنند امری تقریبا محرز است. اما اصلاح طلبان با دو تحلیل عمده هنوز به جمع بندی نرسیده اند.
در تحلیل اول آنان می خواهند عدم مشارکت خود را به عدم مشارکت مردم پیوند زده و به این طریق بتوانند حاکمیت را وادار کنند تا به نفع جمهوریت، تغییرات جدی در ساختار سیاسی کشور اعمال کند. این تحلیل یک آسیب جدی دارد و آن این است که در نیامدن اصلاح طلبان و مشارکت پائین، این امر به یک رویه عادی تبدیل شده و این فرصت به تندروها داده شود تا شرایطی فراهم آید تا همان «حکومت اسلامی» مد نظرشان به جای «جمهوری اسلامی» تحقق یابد و از سویی با از دست رفتن زمان، اصلاح طلبان حتی با ایجاد تغییرات جدی در انتخابات بعدی، دیگر توان جمع کردن نیروهای خود را نداشته و پایگاه مردمی خود را هم به دنبال چنین انفعالی از دست بدهند.
در تحلیل دوم، اصلاح طلبان نگرانند که آمدن آنها با اقبال از سوی مردم مواجه نشود. در اینجا هم این برنامه خود اصلاح طلبان است که می تواند نحوه مواجهه مردم با این گروه سیاسی را رقم زند. در واقع اگر اصلاح طلبان امروز نتوانند نقش رهبری فکری مردم را به عهده گرفته تا از یک بزنگاه تاریخی عبور کنند، تصور اعمال چنین نقشی در آینده بسیار کمرنگ تر است. این گروه سیاسی لازم است ضمن یک محاسبه سیاسی در هزینه و فایده چنین عمل سیاسی دست به آن زند. آنان باید بیندیشند که نتیجه نیامدنشان تا چه اندازه می تواند برای آینده کشور مقید بوده و آمدنشان تا چه اندازه می تواند راهگشا باشد. بدیهی است که نظریه یک دست سازی حاکمیت آنگونه که اصلاح طلبان انتظار داشتند و با همان تحلیل از شرکت در دو انتخابات قبلی امتناع کردند نشان داد که این نظر نتوانست اهداف مورد نظر آنان را تامین کند و طبعا ادامه آن هم نمی تواند متضمن تغییر در نتیجه باشد.
اما یک عامل دیگر امروز بیش از گذشته می تواند این جریان سیاسی را تحریک کند تا از شرکت در انتخابات خودداری کنند و آن این است که جریان تندرو می خواهد در صورت مشارکت گسترده مردم این حضور را مانند همیشه به نوعی رفراندوم درباره عملکرد کلیت نظام تعبیر کرده که نمایانگر رضایت مردم از این عملکرد است و اصلاح طلبان می خواهند تا چنین دستاویزی را از آنان سلب کنند. آنچه بدیهی است آن است که هیچ نتیجه ای از آمار انتخاباتی، تندروها را به این نتیجه، که مردم ناراضی هستند نخواهد رساند. تنها فرصت پیشرفت است که با افتادن کشور به دست تندروها از دست خواهد رفت. به واقع تندروها دقیقا با همین هدف اصرار بر مشارکت گسترده می کنند تا به نوعی اصلاح طلبان و مردم ناراضی را به لجبازی وا داشته و در سایه یک انتخابات بی رمق بی رقیب یکه تاز میدان بمانند. اما طبیعی است که اصلاح طلبان در صورت رسیدن به این نتیجه که باید در انتخابات شرکت کنند هم نمی توانند مانند گذشته با موضوع انتخابات روبرو شوند. آنان لازم دارند تا برنامه های جدی و طرح هایی نو داشته باشند تا بتوانند بار دیگر عقبه مردمی خود را بسیج کرده که با وجود چهره های توانمند فراوان در میانشان این امر دشوار نیست.
*روزنامه نگار
216216