به گزارش ایبِنا به نقل از روابط عمومی شرکت ملی انفورماتیک، سید جعفر مرتضویان، مدیر نوآوری و مطالعات راهبردی این شرکت، در بررسی آخرین وضعیت رگ تک و جایگاه فعالیت‌های این حوزه در کشور گفت، با اشاره به اهمیت پویایی رگولاتورها در مواجهه با فناوری ها و حوزه های نوین گفت: «رگولاتورها در تمامی زمینه ها می بایست در پاسخ به بازار، پویایی لازم را داشته باشند و این تعامل در یک مدل پویا و داینامیک میتواند ارتباط منطقی میان تحولات بازار و واکنشهای منطبق با آن را از سوی رگولاتور تضمین کند.»
به اعتقاد او، وقتی از تنظیمگری صحبت می‌کنیم، موضوع صرفاً مرتبط با عرصه حاکمیتی نمیشود. گاهی یک دستور و فرمان داخلی در یک شرکت هم برای همه حوزه‌های اجرائی آن شرکت یک نوع قانون بالادستی می‌باشد و به نوعی تنظیمگری در داخل سازمان محسوب می‌شود. لذا وقتی از منظر تاریخی به موضوع می نگریم، درمی یابیم که همزمان با ورود بازیگران جدید، به‌خصوص در حوزه پولی (که عمداً به‌جای واژه مصطلح‌شده مالی به کار می‌برم)، بازارهای مالی دچار پیچیدگی‌هایی شدند. لذا تدابیر سنتی تنظیم گری دیگر از کارایی اولیه برخوردار نبودند و همین امر زمینه لازم را برای شکل گیری نوع دیگری از تنظیم گری، با عنوان تنظیم گری فناورانه فراهم ساخت.
او گفت: در اکوسیستم فین‌تک کشورمان هنوز بلوغ مناسب در حوزه رگ‌تک بوجود نیامده است و در ابتدای این راه قرار داریم. رگ‌تک فقط مرتبط با فناوری‌های مالی نیست. اما حوزه مالی در کشور ما زودتر با این مسئله مواجه شده است. در همه جای دنیا هم تقریباً همین است. امروز اگر از فناوری مالی صحبت می‌کنیم،بایست به دو جنبه آن توجه کنیم. ارائه دهندگان محصولات و خدمات فناورانه از یک سو به دنبال جذب مشتری و کسب سهم بیشتر از بازار هستند و از سوی دیگر نیز به دنبال حداکثر نمودن میزان پذیرش خدماتشان از سوی روگولاتور میباشند. تنظیم این دو مسیر به صورت همزمان میتواند زمینه موفقیت و فراگیری خدمات آنها را تضمین نماید. در این میان رگولاتورها در مواجه با فناوران مالی و به منظور حضور موثر و بهینه در عرصه حاکمیتی و تنظیمگری نیازمند فناوریهایی هستند که به‌صورت چابک و مؤثر و دقیقتر بتوانند این کار را انجام دهد و در اینجاست که فناوری‌های رگ‌تک ره‌گشا هستند. لذا در اینجا وقتی از قانون صحبت می‌کنیم منظور ما قوانین قابل فهم برای ماشین است یا وقتی از ناظر صحبت می‌کنیم، یعنی ناظر هوشمندی که بتواند اتفاقات را درک کند و نسبت به آنها واکنش هوشمندانه نشان بدهد.
او در پاسخ به این سؤال که تا چه اندازه بانک مرکزی در این زمینه وظیفه دارد و وظایف سایر نهادها در تنظیمگری باید با چه کیفیتی باشد، تأکید کرد: «با این تعریف درباره قانون، به این نتیجه می‌رسیم که رگ‌تک به طور خاص به یک نهاد یا سازمان یا تشکیلات مربوط نیست. به همه مرتبط است. هر بازیگری که در صحنه اکوسیستم قرار می‌گیرد، هم خودش تمهیدات کنترل و انطباق داخلی دارد و به مقررات داخلی پایبند است و هم بر اساس مقرراتی که رگولاتور وضع می کند، در زیست بوم ایفای نقش میکند. از این رو هر بازیگر زیست بوم لازم است به سیستم و اجرائیات داخل سازمان‌اش نظارت کند و هم نهاد بالاتری به او نظارت میکند و هر دوی اینها برایشان رگ‌تک معنا دارد. قبول دارم وقتی بازی پیچیده می‌شود کسی که مسئولیت بیشتری دارد به طور طبیعی با چالش‌های بیشتری مواجه می‌شود.
مرتضویان با اشاره به اینکه پیش از این تنظیمگری با روش‌های سنتی صورت می‌پذیرفته و به تدریج با ورود رویکردهای نوین رگولاتوری فناوری‌های جدید و پیشرفت‌های بوجود آمده، به بررسی مهم‌ترین وجوه تمایزی رگ‌تک پرداخت: «اگر موضوع و فلسفه رگ‌تک را از سایر فناوری‌های مالی متمایز کنیم، چند حوزه مهم در آن قابل توجه است: اول تطبیق مقررات است. یعنی فناوری چگونه میتواند موضوع انطباق را در نظام بانکی به شکلی کاراتر و بهرهورتر سازماندهی کند. موضوع دیگر گزارش‌گیری است که در بطن آن به مباحثی مثل مبارزه با پولشویی، کشف تقلب و… می‌رسیم. امروزه بازیگران جدیدی به عرصه آمدند و در آینده نیز بازیگران دیگری هم به عرصه وارد خواهند شد و به‌زودی با دریافت مجوز به‌عنوان ارائه‌دهندگان قطعاتی از خدمات بانکی به نقش‌آفرینی خواهند پرداخت. این یعنی پیچدگی بیشتر زیست بوم. در سیستم پیچیده ابزارهای کاراتر برای مشاهده و نظارت لازم است تا بتوان روابط را بهتر شناسایی و میزان انطباق و عدم انطباق را درک کرد. در اینجا بانک مرکزی وظیفه نظارتی دارد. اما در عین حال بانک‌های عامل هم لازم است در حوزه عملیات خود نظارتی موثر را انجام دهند. به‌خصوص در حوزه کشف تقلب و پولشویی، مسئولیت اصلی با بانک‌های عامل است و نقد جدی است که چرا کاری انجام نمیشود؟
مرتضویان در پایان به گزارشی از شرکت‌های آمریکایی اشاره کرد و گفت: «۵۲ درصد شرکت‌های با درآمد بالای ۱۰ میلیارد دلار در سال، به‌خاطر عملیات مقابله با پولشویی با کاهش درآمد ۱۸ درصدی در سال 2022 مواجه شدند و این عدد در شرکت‌های با درآمد زیر ۱۰ میلیون دلار نیز بیش از ۳۸ درصد است. این اتفاقات باعث می‌شود این جریان پولی از حوزه مولد به حوزه اقتصاد سیاه برود. اینجاست که بانک مرکزی و رگولاتور باید وارد شوند. معنی‌اش این نیست که بگوییم یک نفر سنگ را از روی زمین بردارد، بلکه همه باید به رگ‌تک توجه داشته باشند و با هم در حد خود کمک کنند». به عبارت دیگر، هر بازیگری در اکوسیستم پولی باید دست‌کم در محدود وظایف خود از فناوری‌های رگ‌تک بهره جوید و برای شروع این امر لازم نیست کسی فرمان شروع دهد. گرچه وجود برخی از زیرساخت‌های عمومی میتواند تسریع کننده باشد ولی مانع نیست. بانک مرکزی به زودی استاندارد XBRL را در شبکه بانکی راه‌اندازی خواهد نمود و این یکی از همان زیرساخت‌های تاثیرگذار در حوزه گزارش‌گیری هوشمند از فناوری‌های رگ‌تک است.
گفتنی است دومین سمینار رگ‌تگ ایران توسط «کارخانه رسانه نوآوری راه‌کار» با پنل‌ها و سخنرانی‌هایی از نمایندگان بخش خصوصی و دولتی برگزار شد. پنل تخصصی «بررسی رگ‌تک ایران و اثرات آن تا به امروز» یکی از این پنل‌ها بود که با حضور سیدجعفر مرتضویان، مدیر نوآوری و مطالعات راهبردی شرکت ملی انفورماتیک؛ علی رهبری، مشاور معماری مهندسی و مدیریت سیستم و محمدرضا جمالی، مدیرعامل نبض‌افزار به مدیریت میثم سلیمانی، سردبیر رسانه‌های آنلاین راه‌کار برگزار شد.
