بیش از نیم قرن از معاهده آب هیرمند بین ایران و افغانستان می‌گذرد، معاهده‌ای که با به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، بیش از پیش نادیده گرفته شد تا جایی که صدای اعتراض رئیس جمهور ایران را هم بلند کرده است. سیستان و بلوچستان درگیر خشک‌سالی است و این موضوع می‌تواند به مهاجرت‌های گسترده از این استان به دیگر استان‌ها منجر شده و مشکلات خلاء جمعیتی می‌تواند به مشکلات امنیتی نیز منتهی شود. این در حالی است که آب مورد نظر به جای جاری شدن به سمت ایران، به رودهای انحرافی در داخل خاک افغانستان جاری شده است. این موضوع تا چه اندازه می‌تواند مخل حسن همجواری تلقی شود؟ با توجه به این موضوع در گفت‌وگو با فداحسین مالکی سفیر سابق ایران در افغانستان و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس یازدهم موضوع حق‌آبه ایران را مورد بررسی قرار داده است.
مواضع رئیس جمهور متناسب با مباحث روز منطقه و شرایط داخلی در استان سیستان و بلوچستان بود. در شرایط کنونی وضعیت آب در استان سیستان و بلوچستان بحرانی است و طالبان رهاسازی آب را انجام نمی‌دهد و عملا آن را متوقف کرده است. موضع‌گیری رئیس جمهور به‌عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی، بسیار درست بود، طالبان به‌هر دلیلی بهانه‌گیری می‌کند، یک‌بار می‌گوید آب نیست، در حالی‌که اگر آب نباشد، چرا آب را رهاسازی و مسیر آن‌را به سمت شوره زارهای «گود زره» منحرف می‌کند. در مجموع آن‌ها تمکین نمی‌کنند و قواعد بین‌المللی را نمی‌پذیرند.
آن‌ها نه ساختاری دارند و نه مجلسی، این موضوع معضل است. نظر ما بر این بود که این موضوع حق‌آبه یک موضوع حاکمیتی است و حتما باید در همان دستگاه‌های حاکمیتی و شورای عالی امنیت ملی پیگیری شود که موضع گیری آقای رئیس جمهور هم همین بود.
قبلا افغانستان دولت منسجم و قوی داشت که همه قواعد بین‌المللی همسایگی را قبول داشتند، در مورد آب رئیس جمهور افغانستان به رئیس جمهور آن زمان ما اعلام کرد که اگر حتی یک قطره آب داشته باشیم، نصف آن، مال برادرهای ایرانی است. اما امروز طالبان پذیرای قواعد نیست، حتی به مرزهای ما تعرضاتی می‌کنند و ایران تا کنون توانسته با این قضایا مدارا بکند و الآن دیگر به‌جایی رسیده که نظر دولت ایران و خیلی از کشورهای همسایه و حتی مجامع بین‌المللی بر این است که طالبان باید دنبال یک دولت فراگیر باشد. چنین دولتی می‌تواند ثبات و رویکرد مثبتی با همسایگان داشته باشد. چنین دولتی الآن وجود ندارد و در حال حاضر هر کدام از مناطق حوزه مرزی افغانستان، خودشان نظریات‌شان را عملی می‌کنند و این یکی از مشکلات موجود بین ما و افغانستان است.
ما امتیازات زیادی به طالبان داده‌ایم و یکی از آن‌ها سفارت‌است، آن‌ها نیز به تعهدات واقعی خود عمل نکرده‌اند. آن‌ها اغلب دنبال امتیازگیری هستند، ولی خودشان حاضر نیستند امتیاز بدهند.
به‌هر حال باید این‌کار انجام شود چون ما یک شرایط بحرانی در منطقه داریم. بعد از صحبت آقای رئیس جمهور، دستگاه‌های مختلف کشور، موظف هستند به آن‌چه ایشان فرمودند عمل کنند و آن‌را به‌مرحله اجرا برسانند.
کلیت دادن به این حرف نیاز به بررسی دارد اما اینکه ما هزینه‌های هنگفتی می‌دهیم یک واقعیت است و آن‌ها از هر امکاناتی که ملت ایران دارد، برخوردار هستند و از آن استفاده می‌کنند و هزینه سنگینی بر دوش ماست. این‌ها را باید طالبان لحاظ کند که نمی‌کند.
۲۱۶۲۱۲