خراسان نوشت: سیدمحمد مقیمی رئیس دانشگاه تهران روایت تلخی را به زبان آورد؛ روایتی که عمق درد و تاسف را میشد از کلام او چشید: «ایران در صدر کشورهایی است که دانشجویانش به کشورهای جهان اول سفر میکنند، عوامل مختلفی در مهاجرت نخبگان دخالت دارد و مهمترین علت این است که فرصتهای شغلی برایشان فراهم نشده است. نخبگان ما برای کشورشان دغدغهمند هستند، ولی متاسفانه ما نتوانستیم زمینهای برای نگه داشتن نخبگان فراهم کنیم»
همین که از سالهای قبل برای این گونه مهاجرتها، «فرار مغزها» نام نهاده شد، خود از فاجعهای عمیق حکایت میکند. افزایش ۷۵ درصدی مهاجرت دانشجویان طی ۲۰ سال از سال ۱۳۹۹ که رصدخانه مهاجرتی ایران فعالیت خود را در کشور آغاز کرد، اغلب آمار و تحلیلها درخصوص مهاجرت دانشجویان، دانش آموختگان و سایر اقشار در کشور، مربوط به این مجموعه پژوهشی است که ذیل دانشگاه شریف فعالیت میکند.
این رصدخانه هر سال سالنامهای مهاجرتی را منتشر میکند که در آخرین آن، مربوط به اواخر سال ۱۴۰۱، آمار و تحلیلهای نگران کنندهای پیش روی جامعه قرار داد. یکی از آنها را با هم مرور کنیم: «در سال ۲۰۰۰ تنها ۱۷ هزار دانشجو از ایران مهاجرت میکردند، اما این میزان در سال ۲۰۲۰ به بیش از ۶۶ هزار دانشجو رسیده است. به بیان دیگر، طی ۲۰ سال اخیر با رشد ۷۵ درصدی در مهاجرت دانشجو مواجه بودهایم»
صدور سالانه ۸۶ هزار روادید غیرگردشگری برای ایرانیان مرور آخرین آمارها و تحلیلها ما را با آمار ناراحت کنندهای مواجه میکند: از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۱ در اروپا و آمریکا سالانه حدود ۸۶ هزار روادید یا اجازه اقامت غیرگردشگری برای ایرانیان صادر شده است. افزایش ۴ برابری مهاجرت دانشجویان طی ۱۰ سال این آمار به طور مشخص درباره مهاجرت دانشجویان هم غمانگیز است: طی سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ تعداد دانشجوفرستی ایران ۴ برابر شده است. در سال ۲۰۱۰ رتبه جهانی مهاجرفرستی ایران ۱۴ بوده که در سال ۲۰۲۰، این رتبه به ۱۷ افزایش یافته است که مشکلات اقتصادی و ناتوانی در تامین هزینههای مهاجرت، دلایل کاهش مهاجرت بیان شده است.
۲ هزار روادید تاسیس استارتاپ و کارآفرینی طی ۴ سال در کنار تمامی آمارهای مهاجرت، یک مورد آن قطعا بر غصه هایمان میافزاید؛ آن هم دریافت روادید تاسیس استارتاپ، کارآفرینی، سرمایه گذاری یا خود اشتغالی در دو حوزه کانادا و بریتانیا طی سالهای ۲۰۱۹ تا نیمه ۲۰۲۲ است.