ذخایر ارز خارجی برای رفاه اقتصادی یک کشور، عاملی حیاتی است. بدون ذخایر ارزی خارجی کافی، ممکن است یک کشور نتواند هزینه واردات حیاتی مانند نفت خام را پرداخت یا بدهی خارجی خود را تامین کند. ذخایر ناکافی همچنین می‌تواند تعداد واکنش‌های ممکن و راه‌حل‌های موجود بانک مرکزی را در صورت بروز بحران اقتصادی محدود کند.
از ذخایر ارز خارجی همچنین می‌توان برای کنترل نرخ ارز استفاده کرد که به نوبه خود بر تجارت جهانی تأثیر می‌گذارد. اگر ارزی اعم از ثابت یا شناور شروع به انحراف از نرخ مطلوب خود با ارز خارجی کند یا به عبارتی ارزش خود را از دست بدهد، بانک مرکزی می‌تواند در صورت نیاز، برای بازگرداندن نرخ ارز مورد نظر، خرید و فروش ذخایر خارجی را به‌عنوان یک راه‌حل موثر پیش روی خود داشته باشد.
ارزهای خارجی تنها شکل دارایی در اختیار دولت نیستند. صندوق بین‌المللی پول (IMF) ذخایر خارجی را دارایی‌های خارجی تعریف می‌کند که مقامات پولی یک کشور می‌توانند از آن برای تامین نیازهایی چون تامین مالی تراز پرداخت‌ها، تاثیر بر نرخ ارز در بازارهای مبادله ارز و سایر اهداف مرتبط استفاده کند.
این دارایی‌ها می‌تواند شامل طلا، حق برداشت ویژه (SDR) و بخش‌های ذخیره در صندوق بین‌المللی پول باشد. با این حال، ارز خارجی بیشترین سهم را در ذخایر خارجی دارد و تقریبا تمام کشورهای جهان ذخایر ارزی خارجی خود را در واحد دلار آمریکا و پس از آن یورو و ین ژاپن نگهداری می‌کنند.
ذخایر ارزی دارایی‌هایی هستند که در واحد ارز خارجی در اختیار دولت یا بانک مرکزی یک کشور هستند. این ذخایر ممکن است شامل ارزهای خارجی، اوراق قرضه، اسناد خزانه و سایر اوراق بهادار دولتی باشد. بیشتر ذخایر ارزی به دلار آمریکا نگهداری می‌شود و چین بزرگترین دارنده ذخایر ارز خارجی در جهان است. همچنین کشورهای آسیایی و آسیای جنوبی بیشترین ذخایر خارجی را دارند.
ذخایر ارز خارجی ایالات متحده، که عمدتاً یورو و ین است، تا ماه فوریه سال ۲۰۲۳ تنها معادل ۲۴۴ میلیارد دلار بود که رقم به نسبت کمی است و آن را در رتبه ۱۳ لیست کشورهای جهان با بیشترین ذخایر خارجی قرار می‌دهد.
لیست کشورهای جهان با بیشترین ذخایر ارزی خارجی در سال ۲۰۲۳
بر اساس آمار Finshot، تا ماه فوریه سال ۲۰۲۳، چین با ۳.۳۱ هزا میلیارد دلار، بیشترین ذخیره ارزی خارجی دنیا را داشت. پس از آن ژاپن با ۱.۲۲ هزار میلیارد دلار در رتبه دوم و سوئیس با ۸۹۸ میلیارد دلار در رتبه سوم قرار دارد.
روسیه رتبه چهارم و کشور هند با ۵۶۱ میلیارد دلار ذخیره، رتبه پنجم را از آن خود کرده است. مجموع ذخایر ارزی روسیه تا فوریه ۲۰۲۳ حدود ۵۷۴ میلیارد دلار بوده است اما تحریم‌های اقتصادی اعمال شده توسط ایالات متحده، اتحادیه اروپا و سایر کشورها در واکنش به حمله روسیه به اوکراین، اکثر این ذخایر را از دسترس بانک مرکزی این کشور خارج کرده است. پس از آن تایوان (۵۵۸ میلیارد دلار) و سپس عربستان سعودی (۴۵۲ میلیارد دلار) در رتبه ششم و هفتم جهان قرار دارند.
در این گزارش ذخایر چین و هنگ کنگ به طور جداگانه فهرست شده‌اند. چین، به نسبت ژاپن در رتبه دوم، بیش از دو و نیم برابر ذخایر ارزی بالاتری دارد اما اگر ذخایر چین و هنگ کنگ با هم در نظر گرفته شوند، مجموع آنها نزدیک به چهار هزار میلیارد دلار خواهد بود. کشورهای آسیایی و آسیای جنوبی بیشترین ذخایر ارز خارجی را دارند و هشت کشور از ۱۰ کشور برتر را تشکیل می‌دهند.
کشورها به دلایل متعددی از جمله متعادل کردن تجارت بین‌المللی، مداخله در بازارهای ارز برای تثبیت پول داخلی، به‌عنوان نقدینگی در مواقع بحران و ایجاد اطمینان برای سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی، ذخایر خارجی را نگه‌می‌دارند.
چین یک صادرکننده خالص کالاست و بیشتر تجارت خارجی آن به دلار آمریکا انجام می‌شود. بنابراین، شرکت‌های چینی دلار آمریکا دریافت می‌کنند، اما باید آنها را از طریق سیستم بانکی یوآن تبدیل کنند. سپس بانک‌ها یوآن‌ها را دوباره به بانک مرکزی ارائه می‌دهند. پس از آن بانک مرکزی از دلار برای خرید اوراق بهادار دولتی ایالات متحده استفاده می‌کند، که جزو امن‌ترین سرمایه‌گذاری‌های جهان محسوب می‌شود.
یک کشور ممکن است در صورت نیاز، ذخایر خارجی خود را برای تثبیت واحد پولی خود یا تقویت اقتصاد کاهش دهد، به‌ویژه اگر پول داخلی دچار ضعف شده باشد.
حفظ ذخایر ارزی برای سلامت اقتصادی یک کشور حیاتی است. ۱۰ کشور برتر تا فوریه ۲۰۲۳، حدود ۸.۸ هزار میلیارد دلار ذخیره ارزی خارجی داشتند که بیش از ۴۰ درصد آن متعلق به چین و هنگ‌کنگ بود.
۴۶۲۱۷