به گزارش «اطلاعات آنلاین»، سلول‌های خونی که در آزمایشگاه ساخته می‌شوند می‌توانند در درمان بیمارانی که دچار اختلالات خونی هستند پیشرفت قابل توجهی ایجاد کنند. سلول‌های آزمایشگاهی برای بیماران مبتلا به کم‌خونی داسی‌شکل و افرادی که گروه خونی نادر دارند بسیار ارزشمند هستند.
پژوهشگرهای دو دانشگاه «بریستول» و «کمبریج» برای نخستین‌بار در دنیا گلبول‌های قرمزی که در آزمایشگاه کشت کردند را طی یک کارآزمایی بالینی به نام RESTOREبه بدن افراد داوطلب منتقل کرده‌اند. با اثبات موفقیت این کارآزمایی، بیمارانی که باید به طور مداوم و در طولانی مدت خون دریافت کنند در آینده کمتر به دریافت خون نیاز پیدا خواهند کرد و این در راهکارهای مراقبتی آنها یک گام مؤثر محسوب می‌شود.
در این کارآزمایی پرچالش، طول عمر سلول‌های خونی کشت شده در آزمایشگاه با ماندگاری گلبول‌های قرمزی که افراد طی انتقال خون دریافت می‌کنند مقایسه شده‌است. اگر سلول‌های ساخته شده در آزمایشگاه بیشتر در بدن دوام داشته باشند، بیماران مبتلا به اختلالات خونی کمتر به دریافت خون نیاز پیدا خواهند کرد.
استفاده از این سلول‌ها در آینده نزدیک فقط برای تعداد انگشت‌شماری از بیماران که نیاز مبرم به دریافت خون دارند میسر خواهد بود.
***
خون متشکل از ۱۲ نوع سلول مختلف است که اکسیژن را به همه نقاط بدن می‌رساند، با عفونت‌ها مقابله می‌کند و زخم‌ها را التیام می‌دهد. از آنجا که سلول‌های خونی ماندگار نیستند و از بین می‌روند، بدن مدام و تا پایان عمر از طریق سلول‌های بنیادی خون سلول‌های جدید می‌سازد.
سالانه بیش از ۵۰ هزار بیمار مبتلا به سرطان خون یا اختلالات خونی دیگر پیوند سلول‌های بنیادی خون را دریافت می‌کنند. این نوع پیوند به طور قطع موفق‌ترین و پرکاربردترین روش درمانی در حیطه پزشکی ترمیمی است. گاهی پیوند با استفاده از سلول‌های خود بیمار انجام می‌شود. گاهی نیز لازم است سلول‌های فرد دیگری جایگزین سلول‌های آسیب‌دیده بیمار شود که محدودیت‌هایی به همراه دارد. مشکل اصلی یافتن فرد دهنده‌ای سازگار با فرد گیرنده است. به عبارتی دیگر، برای دو سوم افرادی که به پیوند نیاز دارند، دهنده سلولی که از لحاظ ژنتیکی با آنها یکسان باشد یافت نمی‌شود.
دانشمندان پس از مطالعات گسترده، ساخت سلول‌های خونی در آزمایشگاه به کمک سلول‌های انسان یا موش را امکان‌پذیر کرده‌اند. این دستاورد می‌تواند در نیازی که به اهداء خون وجود دارد تأثیر مثبتی بگذارد.
رویکردهای مختلفی برای ساخت سلول‌های خونی وجود دارد. در یکی از آنها از سلول‌های انسانی که «سلول‌های بنیادی پرتوان القایی» نامیده می‌شوند استفاده می‌شود. این سلول‌ها توان ساخت هر نوع سلولی را دارند و با «برنامه نویسی ژنتیکی» ( Genetic programming) مجدد سلول‌های بالغ، مثل سلول‌های پوست می‌توان آنها را تولید کرد. برای این منظور، در سلول‌ها تغییرات شیمیایی به وجود می‌آورند تا بافتی را ایجاد کنند که از آن سلول‌های بنیادی خون ساخته می‌شوند. مواد شیمیایی که در این فرایند مورد نیاز هستند باید توانایی تبدیل سلول‌های بنیادی پرتوان القایی به سلول‌های بنیادی خون را داشته باشند. این مواد پروتئین‌هایی هستند که می‌توانند ژن‌ها را کنترل کنند و به سلول‌های بنیادی افزوده شوند. ترکیب پروتئینی انتخاب شده سلول‌های بنیادی را وا می‌دارد تا به سلول‌های بنیادی خون تبدیل شوند. آنها را به بخشی از بدن موش‌های آزمایشگاهی که سلول‌های بنیادی خون در آنجا ساخته می‌شوند پیوند می‌زنند. بدن موش‌ها انواع مختلف سلول‌هایی را که در خون یافت می‌شوند، از جمله گلبول‌های سفید گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها را به مقادیر زیاد تولید می‌کند. این روش با سلول‌های بنیادی جنینی نیز قابل انجام است. اهمیت این رویکرد از آن جهت است که می‌توان از سلول‌های بنیادی پرتوان، سلول‌های بنیادی خونی به وجود آورد.
در شیوه دیگر تولید سلول‌های خونی، سلول‌هایی که از دیواره ریه‌های موش‌ها برداشته‌اند را به طور مستقیم به سلول‌های بنیادی خون تبدیل می‌کنند. با پیوند این سلول‌ها به موش‌ها، آنها نیز تولید انبوه سلول‌های خونی را آغاز می‌کنند. این روش بر اساس این نظریه است که سلول‌های مشابهی در جنین وجود دارند که نخستین سلول‌های بنیادی خون بدن را می‌سازند. چهار عامل در سلول‌های بنیادی ریه موش، آنها را وادار به ساخت سلول‌های بنیادی خونی می‌کنند.
در پاسخ به این که آیا این روش‌های موفقیت‌آمیز می‌توانند جایگزین اهداء خون شوند باید گفت خیر. هر دو رویکرد در نهایت به ساخته شدن مجموعه‌ای از انواع سلول‌های خونی می‌انجامند، اما در انتقال خون از یک فرد به فرد دیگر چندان سودمند نیستند، چرا که در فرایند انتقال خون اجزای خاصی از خون، مانند گلبول‌های قرمز باید جداگانه منتقل شوند. این به معنای کاربردی نبودن این روش‌ها نیست. برای مثال، بیماران مبتلا به سرطان خون که نیاز به پیوند مغز استخوان دارند می‌توانند از نتیجه مثبت آنها بهره‌مند شوند.
متن کامل این گزارش را در ضمیمه دانش روزنامه اطلاعات بخوانید.