تغییر ساداتی‌نژاد وزیر جهادکشاورزی و میرکاظمی معاون برنامه و بودجه دولت سیزدهم، حکایت از تغییر کارت های بازی رئیس تیم اقتصادی دولت دارد. محمد مخبر که فرمانده تیم اقتصادی دولت نامیده می‌شود، با اختیارات تام از سوی رئیسی در جلسات سران قوا حاضر می‌شود و در تصمیم‌سازی‌های اقتصادی دولت، نقش کلیدی دارد.
تنها عضو بی اثر تیم اقتصادی دولت که با هیاهو وارد انتخابات ۱۴۰۰ شد و بعد از دریافت سهم انتخاباتی متاثر از حمایت پوششی از رئیسی به جایگاه معاون اقتصادی رسید، محسن رضایی است که با سکوتش تلاش می‌کند از همین جایگاه نسبی در دولت نیز محافظت کند.
چه آن‌که «ابلاغ حذف معاونان اجرایی و اقتصادی رئیس جمهور از ترکیب کمیسیون اقتصاد دولت توسط محمد مخبر» هم در سکوت رضایی بی‌تاثیر نبود. خبری که معنای آن حذف «محسن رضایی» از ترکیب کمیسیون اقتصادی دولت بود.
در چنین شرایطی این سوال مطرح است که وزرا و معاونان تغییر یافته در دولت رئیسی، سیاستگذار وضع موجود اقتصادی بودند یا صرفا مجری سیاست‌های سیاستگذار؟ راننده قطار دولت چه کسی است که واگن‌های دولت را با حرکت فرمان، در اختیار دارد؟
برای پاسخ به این سوالات، اگر نقدهای نمایندگان مجلس را مرور کنیم به‌نام محمدمخبر معاون اول رئیسی می‌رسیم. او که رئیس تیم اقتصادی و فرمانده تیم اقتصادی دولت است، نقش سیاستگذار کلان را در دولت سیزدهم برخوردار است. رد پای مخبر را می‌توان در تغییر وزرا و حتی دستور قیمت‌گذاری خودرو نیز دنبال کرد.
دامنه این دخالت، آن‌چنان بوده که صدای انتقاد شورای رقابت را هم درآورد. سخنگوی شورای رقابت در واکنش به‌نامه مخبر مبنی بر تجدیدنظر در مصوبه افزایش قیمت خودرو با اشاره به این‌که شورای رقابت یک نهاد فراقوه‌ای است و به‌وظیفه خود عمل کرده است، گفته بود: «دخالت دستوری در قیمت خودرو نتیجه مثبت ندارد»
اسفند ماه ۱۴۰۱ بود که مخبر به هواداران استقلال هم وعده داده بود با توجه به رسیدن موعد پرونده استراماچونی، به استقلالی‌ها کمک خواهیم کرد. وعده‌ای که نه تنها محقق نشد بلکه به‌حذف استقلال از لیگ قهرمانان آسیا انجامید.
سریال وعده‌های عمل نشده محمدمخبر معطوف به دولت سیزدهم نیست. او قبل از آن‌که در جایگاه معاون اول رئیسی قرار گیرد، در اردیبهشت ۱۴۰۰ وعده داد تا پایان شهریور ۱۴۰۰ پنجاه میلیون واکسن برکت برای مقابله با کرونا تولید شود. وعده‌ای که به‌گفته خبرگزاری دولت در زمستان ۱۴۰۰ و با ۶۰ میلیون واکسن محقق نشد. اما بعدها نادر طالب‌زاده در ویدئویی قبل از مرگش افشا کرد که برکت، واکسن‌های سینوفارم چین را به‌جای واکسن تولیدی از چین وارد کرده است.
دامنه مشاوره‌های اشتباه مخبر به رئیسی به اینجا ختم نشد. رئیسی که در انتخابات ۱۴۰۰ وعده ساخت یک میلیون مسکن در سال را داده بود، این وعده در دی ماه ۱۴۰۱ از سوی مخبر به مردم حواله شد. محمد مخبر، معاون اول رئیسی درباره وعده ساخت چهار میلیون خانه گفت: «این‌که مسکن ساخته شود یا بسازیم با یکدیگر تفاوت دارد، دولت باید بخشی را بسازد، ما می‌توانیم به مردم زمین دهیم تا خودشان بسازند.»
تاثیر نظر مخبر بر رئیسی را می‌توان در برکناری وزیرآموزش و پرورش هم ردیابی کرد. گزارش مخبر به رئیسی درباره مقصر بودن نوری در تاخیر واریزی معلمان به استعفای او ختم شد. اما نزدیکان نوری معتقد بودند او بی تقصیر است و سازمان برنامه و بودجه در واریز حقوق معلمان مقصر بوده است. در همین راستا صدیقی، مشاور نوری به مخبر انتقادات تندی را وارد کرده بود.
اواخر سال ۱۴۰۱ و در شرایطی که دلار از مرز ۶۰ هزار تومان عبور کرد و نمایندگان مجلس در جلسه با سرتیم و فرمانده اقتصادی دولت، از محمد مخبر شنیدند «همینی که هست» و تیمی بهتر از آن‌ها برای اداره امور وجود ندارد.
مجلس در پاسخ‌گو کردن وزیر اقتصاد و تیم اقتصادی دولت هم نتوانست از سد هیات رئیسه مجلس عبور کند تا بلکه بتواند حداقل یک درخواست استیضاح را به‌نتیجه رسانده و وزیر دیگری را جایگزین کند. هیات رئیسه‌ای که با فرماندهی قالیباف، اجازه وصول استیضاح‌ها را نمی‌دهد و در آخرین مورد، استیضاح وزیر اقتصاد در کشوی میز قالیباف خاک می‌خورد. گویی رئیسی و قالیباف در اتحادی ناخوانده برای حفظ وزرای دولت تلاش می‌کنند.
آن زمان علیرضابیگی، نماینده مجلس، درباره حضور محمد مخبر در جلسه غیرعلنی دولت با نمایندگان، گفته بود: «غیرمسئولانه ترین پاسخی را که می توان از یک مسئول شنید، ما امروز از رئیس تیم اقتصادی دولت و معاون اول رئیس جمهور شنیدیم. ایشان به وضوح و بدون هیچ لفافه‌ای اعلام کردند که بهتر از ما برای اداره امور ارزی کشور پیدا نمی‌کنید و ما هم بهتر از شما پیدا نمی‌کنیم و «همینی که هست» استنباط ما از جلسه با آقای مخبر و تیم اقتصادی دولت این است که برنامه‌ای برای برون‌رفت از شرایط موجود وجود ندارد.»
در همین راستا، از اسفند ماه ۱۴۰۱ گمانه زنی‌های جدی درباره تغییر فرمانده اقتصادی دولت منتشر شد. محمد مخبر که وضعیت موجود اقتصادی، بخشی حاصل مدیریت او است و تقریبا تمام اختیارات لازم برای هدایت تیم اقتصادی را داشته است، بعد از آن‌که نرخ دلار از ۶۰هزار تومان عبور کرد، در مجلس حاضر شد و آب پاکی را روی دست نمایندگان ریخت و گفت «همینی که هست!». پاسخی به نمایندگان مجلس، که معنایی جز این نداشت که مجلس قدرت تغییر او و تیم اقتصادی دولت را ندارد.
در همان روزها بود که برخی رسانه‌ها از نام پرویز فتاح به‌عنوان جایگزین محمدمخبر سخن گفتند. این گمانه‌زنی‌ها در نوروز و بعد از نام‌گذاری سال۱۴۰۲ به «مهار تورم و رشد تولید» قوت بیشتری گرفت و فعالان رسانه‌ای از نام پرویز فتاح به‌عنوان جایگزین محمد مخبر نام بردند.
این در حالی است که هر زمان خبر از تغییر محمد مخبر به‌گوش می رسد، یکی دیگر از اعضای تیم اقتصادی دولت قربانی می‌شود تا او ماندگار شود. روزی عبدالملکی و رئیس بانک مرکزی و حالا ساداتی‌نژاد وزیر کشاورزی و میرکاظمی سازمان برنامه و بودجه. در چنین شرایطی باید انتظار داشت برای بقای محمدمخبر که هدف انتقاد نمایندگان مجلس، سایر اعضای تیم اقتصادی رئیسی نیز قربانی شوند. پیش‌بینی که دور از انتظار نیست.
۲۱۶۲۱۳