اما اگر فکر میکنید تمام پیشبینیهای علمی این چنینی مختص نویسندگان علمی- تخیلی یا دانشمندان اروپایی است، سخت در اشتباه هستید. تقریبا صد سال پیش محمدعلی فروغی، اندیشمند و سیاستمدار برجسته ایرانی، در یادداشتهای خود خیال بافیهایی از پیشرفت تکنولوژی انجام داد که امروز میتوان به جرات آنها را پیشبینیهای جالب و درست ارزیابی کرد.
در ادامه نگاهی داریم به بخشی از پیشبینیها عالمانه فروغی که امروز رنگ واقعیت گرفتند. منبع این نوشتهها رساله اندیشه دور و است. نکته جالب این است که فروغی حدس میزند پیشبینیهایش تا انتهای قرن بیست یا ابتدای قرن بیستم محقق شود، حدسی که کاملا درست بود.
چه مانعی دارد چنانکه امروز نغمات را در گرامافون ضبط میکنند رسالات و مولفات را ثبت نمایند و هر کس میخواهد کتاب مطالعه کند به جای اینکه به چشم بخواند به گوش بشنود؟
گفتم نامه کتابی است مختصر و کتاب نامه ای است مطول چه مانع است که با گرامافون ثبت شود و ما با صوت نامه بگویم؟
فکر کنید که چون اسباب تلفون بیسیم و «عکس» آسان و ارزان شود. مردم از هر مسافتی میتوانند یکدیگر را ببینند و گفتگو کنند
فکر میکنم وقتی تلفن بیسیم کامل شد و همه کس بتواند داشته باشد (موبایل) آنوقت لزوم نخواهد داشت متعلمین برای استماع درس معلمین در مدرسه جمع شوند و در خانه خود میباشند و موقع معین درس را با تلفن میشنوند.
الکتریسیته چنان ارزان میشود که مردم تمام حوائج شخصی خود را از طبخ و گرمی زمستان و خنکی تابستان و تنظیف و غیره با الکتریسیته رفع خواهند کرد.
عنقریب همین سینما را بوسیله قوه تلگراف بیسیم خواهند توانست به خانهها برسانند.
محمدعلی فروغی، کتاب اندیشه دور و دراز را در سال ۱۳۰۶ نوشته است. این کتاب که به صورت گفتگو نوشته شده است، روایتی است که مانند یک پیشبینی، از حال و روز امروز ما میگوید؛ دو خانم به همراه همسرانشان در جلسه کوچکی حاضر شدهاند و راویان این کتابند. آنها از این تریبون استفاده میکنند تا ایدههای خود را برای آینده بشر به زبان بیاورند. به چیزهای دیگری هم اشاره میکنند که امروزه شاهدشان هستیم، مانند نگرانی از فرستادن بچهها به مدرسه، آن هم در روزگاری که بیماریهای فراگیر دامان بشر را گرفته است، در خانه نشستن و ارتباط برقرار کردن با مردم در نقاط دیگر جهان و هر کجا که اراده کنیم و حتی عدم نیاز به مدرسه رفتن و درس خواندن.
در نامهای که به عنوان یک مقدمه در ابتدای کتاب آمده است، اینطور میخوانیم:
از خواندن این رساله توقع ندارم همهکس معتقد شود که پیشامد احوال نوع بشر چنان است که من فرض کردهام، زیرا خود نیز مطمئن نیستم چنین باشد، بلکه قریب بهیقین دارم که سیر عالم انسانیت در مدارج ترقی عینا مطابق آنچه به خیال من رسیده نخواهد بود. مقصود من از نگارش این سطور فقط تفریح خاطر جوانان و برانگیختن ایشان به تفکر بوده است. اگر به سبب عدماحاطه بر دقایق علوم طب و طبیعیات در تخیلاتی که به نگارش درآوردهام نقص و عیبی باشد، امیدوارم متخصصان علوم مزبور خرده نگیرند که منظورم اظهار فضیلت نبوده و در متن رساله هم مکررا به عجز و قصور خود اشاره کردهام.
محمدعلی فروغی، مشهور به ذکاء الملک نماینده و رئیس مجلس، وزیر و نخستوزیر ایران بود. او اولین نخست وزیر رضا پهلوی و پسرش محمدرضا پهلوی بود. فروغی از موثرترین چهرههای در تاسیس پادشاهی پهلوی و موثرترین چهره در تداوم آن پس از خلع رضا شاه پهلوی بود. او تنظیم کننده نام استعفا رضا پهلوی بود و بعد از او استعفا او پیشنهاد تاسیس جمهوری را رد کرد و سلطنت را به فرزند وی، محمدرضا، منتقل کرد.
فروغی مقش مهمی در تاسیس دانشگاه تهران داشت، پایهگذار و نخستین رئیسِ فرهنگستان ایران بود و از موثرترین چهرهها در تاسیس انجمن آثار ملی بود. فروغی همچنین مصحح برخی از مهمترین آثار کهن ایران از جمله کلیات سعدی است. او نخستین کتاب درباره فلسفه غرب یعنی سیر حکمت در اروپا را نوشت که هنوز کتابی ارزشمند است.
۲۱۲۱۷