فردای اقتصاد: در هفته گذشته موضع سیاستگذار پولی تداوم انقباض پولی به امید کاهش تورم بود. تورم بانک مرکزی پس از ۴ سال منتشر شد. سامانه نیما شاهد اضافه عرضه و مرکز مبادله ارز و طلای ایران شاهد اضافه تقاضا بود. همچنین رئیس سازمان برنامه نیز در هفته گذشته مراتب نارضایتی خود را در رابطه با تغییرات لایحه بودجه در مجلس مطرح کرد.
سیاستهای پولی در هفته گذشته
بانک مرکزی در سومین هفته پیاپی، در هفته گذشته نیز درصد کمتری از نقدینگی درخواستی توسط بانکها را پاسخ داد تا به این شیوه به انقباض مقداری پولی ادامه دهد. سیاستهای انقباض پولی در عملیات بازار باز از ابتدای دولت سیزدهم در دستور کار قرار گرفته است، به این شیوه که یا نرخ وامهای درخواستی در قالب ریپو مدام افزایش یافته تا به این ترتیب به درصد کمتری از وامها پاسخ مثبت از طریق بانک مرکزی داده شود. بانک مرکزی طی سه هفته گذشته ابتدا نرخ ریپو را از ۲۱ درصد به ۲۲.۵ درصد رساند، و پس از آن در دو هفته گذشته نرخ را روی ۲۳ درصد نگه داشت و با این سیاست نرخ بهره بین بانکی در هفته گذشته به ۲۳.۰۹ درصد رسید.
گزارش کامل مربوط به سیاست پولی را مطالعه کنید (ادامه انقباض پولی)
بانک مرکزی و دولت فرشندگان بازار اوراق مالی اسلامی
در هفته گذشته در بازار ثانویه اوراق مالی اسلامی، خریداران در بازار اوراق بانکها و صندوقها بوده‌اند و فروشندگان بانک مرکزی و دولت. بانک مرکزی به صورت خالص فروشنده 3.7 هزار میلیارد تومان (همت) و دولت نیز فرشنده 3.7 همت اوراق بوده اند. بانکها حدود 6 همت و صندوق ها 2.5 همت به صورت خالص خریدار اوراق بوده‌اند. غیر از این چهار گروه، سایرین به اندازه یک همت فروشنده خالص بوده‌اند. فروشنده خالص بودن بانک مرکزی به معنای جمع کردن پول از اقتصاد است، و بنابراین به نوعی انقباض پول است. در هفته پیشین نیز بانک مرکزی با 12.8 همت بزرگترین فروشنده در بازار اوراق و بانکها با 14 همت بزرگترین خریداران اوراق مالی اسلامی بودند.
انتشار تورم بانک مرکزی بعد از ۴ سال
همچنین بانک مرکزی در هفته گذشته پس از ۴ سال، آمار تورم خود را بروز رسانی کرد. بر اساس آمار منتشره توسط بانک مرکزی تورم نقطه به نقطه بهمن ماه ۵۴.۶ درصد بود که در مقایسه با آمار مرکز آمار برای خانوار شهری که ۵۲.۷ درصد است، حدود ۲ واحد درصد بالاتر است. آمار بانک مرکزی تورم خانوار شهری است از این رو با آمار خانوار شهری بانک مرکزی مقایسه شد. بر اساس آمار جدید منتشر شده توسط بانک مرکزی از زمانی که انتشار این آمار متوقف شده بود یعنی از آذر سال ۹۷، تا مرداد ۱۴۰۰ که پایان دولت روحانی بود، قیمتها ۱۶۴ درصد افزایش یافته بود. این در حالی است که طی همین دوره (آذر ۹۷ تا مرداد ۱۴۰۰) قیمتها بر اساس آمار مرکز آمار ۱۲۱ درصد افزایش داشت. در واقع آمار بانک مرکزی رشد قیمتها را ۴۵ واحد درصد بیشتر از مرکز آمار نشان میداد.
اما در دولت سیزدهم، یعنی از مرداد ۱۴۰۰ تا بهمن ۱۴۰۱ بر اساس آمار بانک مرکزی قیمتها ۷۷ درصد، و بر اساس آمار مرکز آمار ۷۹ درصد افزایش یافته است. در واقع با تغییر دولت تفاوت آمار دو نهاد منتشرکننده آمار به طرز عجیبی تغییر کرده است، و اکنون پس از یک سال و نیم این آمار اجازه انتشار یافته اند.
فردای اقتصاد پیش از این تورم بانک مرکزی را منتشر کرده و آن را با تورم مرکز آمار مقایسه کرده بود. گزارش مقایسه تورم بانک مرکزی و مرکز آمار را مطالعه کنید.
سامانه نیما و مرکز مبادله ارز و طلای ایران در هفته گذشته
مجموع عرضه ارز به صورت حواله در سامانه نیما و مرکز مبادله ارز و طلای ایران در کل هفته گذشته معادل ۲.۳۱۸ میلیارد دلار و مجموع ارز معامله شده به صورت حواله معادل ۱.۱۸ میلیارد دلار بوده است.
دلار در سامانه نیما در طول هفته از محدود ۲۹ هزار تومان به ۲۸.۵ هزار تومان کاهش یافت و دلار مرکز مبادله ارز و طلای ایران نیز از محدوده ۴۱ هزار و ۷۰۰ تومان به ۴۴ هزار و ۶۰۰ تومان رسید.
تفاوت سامانه نیما و مرکز مبادله ارز و طلای ایران بیشتر به سمت تقاضا برمی‌گردد. در سامانه نیما تامین ارز بابت واردات دارو، لوازم و تجهیزات پزشکی و کالاهای اساسی انجام میشود، که در واقع همان ارز ۴۲۰۰ با نرخ جدید به نام سامانه نیماست. و سامانه پیشین نیما اکنون همان مرکز مبادله ارز و طلای ایران است که اکنون سایر نیازهای غیرسفته‌بازانه از جمله بقیه اقلام وارداتی و همچنین ارز خدماتی از قبیل ارز درمانی، ارز دانشجویی، ارز ماموریت، ارز مسافرتی، ارز شرکت‌های هواپیمایی داخلی، ارز شرکت‌های ترانزیت زمینی و دریایی و سایر موارد نیز در مرکز مبادله پاسخ داده میشود.
برای هر دو سامانه، منابع لازم ارزی از محل صادرات نفتی و شرکت‌های صنایع پتروشیمی، مس، معادن، فولاد، پالایش نفت، قیر و سایر صادرکنندگان در تالار حواله ارزی مرکز مبادله ارز و طلای ایران تامین و جهت فروش به واردکنندگان عرضه میشود.
بنابراین افت قیمت عرضه در سامانه نیما و افزایش نرخ در مرکز مبادله در هفته گذشته نشان میدهد که با توجه به نوع تخصیص‌ها بازار نیما با اضافه عرضه و مرکز مبادله با اضافه تقاضا مواجه بوده‌اند.
دعوای رئیس سازمان برنامه با مجلس بر سر تغییرات لایحه
در هفته گذشته میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه، در مجلس به تغییراتی که نمایندگان کمیسیون تلفیق در جریان بررسی لایحه بودجه ایجاد کرده بود، اعتراض کرد. او از سویی به اجازه انتشار پنجاه هزار میلیارد تومان اوراق از سوی بانک‌های دولتی اشاره کرد. از سوی دیگر معتقد بود بودجه به طور کلی با چهارصد هزار میلیارد تومان مغایرت نسبت به لایحه دولت مواجه شده است.
همچنین مجلس در تغییراتش مانع این شده که دولت سود بدهی‌هایش را با «نرخ ساده» (به جای نرخ مرکب) بپردازد؛ یعنی دولت قصد پرداخت سود روی بدهی‌هایش را نداشته اما مجلس مانع از آن شده است. در مجموع، به نظر می‌رسد مجلس دستکم در مرحله کمیسیون تلفیق سقف بودجه را چندان جابه‌جا نکرده، هر چند که بار مالی بدهی‌های دولت برای سال‌های آتی را افزایش داده است. تغییراتی مثبت در زمینه‌هایی مثل خودرو و نرخ فروش ارز نفتی هم صورت گرفته است. اما ضعف‌های اصلی تغییرات مجلس به مسئله قیر و وامهای تکلیفی برمی‌گردد.
گزارش کامل بودجه در مجلس چه تغییراتی کرد؟ را بخوانید.