فردای اقتصاد: در سال ۲۰۱۸ ترامپ با خروج از برجام «به صفر رساندن صادرات نفت ایران» را هدف قرار داد. در مقطعی به خصوص در سال ۲۰۲۰ که به دلیل اوجگیری شیوع کرونا تقاضا و قیمت نفت به شدت افت کرده بود صادرات نفت ایران تا حدود ۲۰۰ هزار بشکه در روز هم سقوط کرد. حالا در شرایطی که نزدیک به ۵ سال از خروج ترامپ از برجام می‌گذرد، برآوردها از رکوردشکنی صادرات نفت ایران و رسیدن آن به سقف ۴ ساله خبر می‌دهند. حالا سوال این است که صادرات نفت ایران چگونه با وجود تحریم‌ها افزایش یافته و چه کشورهایی در رشد فروش نفت کشور نقش داشته‌اند؟
دویچه وله در گزارشی بر اساس داده‌های به دست آمده از شرکت‌های دنبال‌کننده مسیر نفتکش‌ها به بررسی مسیرهای دور زدن تحریم‌های ایران پرداخته و اعلام می‌کند که نفت ایران به چه کشورهایی می‌رود.
ایران چقدر نفت می‌فروشد؟
بر اساس این گزارش، داده‌های شرکت‌هایی که مسیر نفتکش‌ها را دنبال می‌کنند، صادرات نفت خام ایران در ماه‌های اخیر به دلیل ارسال محموله‌های بیشتر به کشورهایی مانند چین افزایش یافته است. شرکت‌های تحلیلی مانند Vortexa، TankerTrackers و Kpler صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران طی سه ماه گذشته به طور میانگین حدود یک میلیون بشکه در روز است.
این ارقام بسیار کمتر از صادرات روزانه بیش از ۲.۵ میلیون بشکه در اوایل سال ۲۰۱۸ و قبل از خروج ترامپ از برجام و اعمال تحریم‌های یکجانبه است، اما در عین حال بسیار بیشتر از صادرات کمتر از ۲۰۰ هزار بشکه در روز در برخی ماه‌های ۲۰۲۰ است. در سال ۲۰۲۰ میانگین صادرات نفت ایران به کمتر از ۵۰۰ بشکه در روز کاهش یافت.
این افزایش با وجود تحریم‌های سخت‌گیرانه ایالات متحده صورت می‌گیرد و برخی از تحلیلگران بازار انرژی بر این باورند که دلت بایدن محدودیت‌ها را به‌طور جدی دنبال نمی‌کند. چراکه جریان صادرات نفت ایران به کنترل قیمت‌های جهانی نفت کمک می‌کند. این موضوع از دو جنبه برای واشنگتن حائز اهمیت است اول اینکه در راستای هدف کنترل تورم در آمریکا است و دوم اینکه به محدود کردن صادرات نفت روسیه توسط غرب کمک می‌کند.
با این حال دولت بایدن این موضوع را تکذیب کرده است. رابرت مالی، نماینده ویژه دولت بایدن در امور ایران، هفته گذشته به بلومبرگ گفت که ایالات متحده با افزایش صادرات نفت ایران مخالف است و هر کاری که در توان داشته باشد برای اجرای تحریم‌ها انجام خواهند داد. مالی با بیان اینکه «چین مقصد اصلی صادرات نفت ایران است» تاکید کرد که واشنگتن بر پکن فشار خواهد آورد تا خرید نفت ایران را متوقف کند.
چه کشورهای در افزایش صادرات نفت ایران
توماس اودانل، تحلیلگر انرژی مستقر در برلین، می‌گوید: به نظر می‌رسد بسیاری از محموله‌های نفتی ایران از طریق مالزی به چین می‌روند، به این ترتیب که در مالزی با نفت کشورهای دیگر ترکیب شده و با انتقال به کشتی دیگری با مبدا مالزی به چین ارسال می‌شود. بر اساس داده‌های به دست آمده از کلیپردیتا در سال ۲۰۲۱ حدود ۴۶ درصد نفت ایران به مالزی رفته است. اودانل تاکید می‌کند: بسیاری از نفت ونزوئلا و ایران که به مالزی می‌رود و برای مصرف داخلی نیست. به آنجا می‌رود و مخلوط می‌شود تا منشاء خود را پنهان کند.
آنطور که در این گزارش آمده علاوه بر مالزی، کشورهایی چون امارات و عمان هم در پنهان کردن مقصد صادراتی نفت ایران نقش دارند.