آیت الله محمد سروش محلاتی در نشست علمی با موضوع « حکمرانی عقلانی و آینده نگری» که امروز به مناسبت ششمین سالگرد ارتحال آیت الله هاشمی رفسنجانی در سرای فرهنگ و قرآن آیت الله هاشمی رفسنجانی برگزار شد، اظهار داشت: عقلانیت شاخص های مختلفی دارد که یکی از این شاخص ها «آینده نگری» است. این اختصاص به حکمرانی ندارد بلکه هرگونه فعالیت موفقی نیازمند نگاه روشن به آینده است.
وی سیاستمدار موفق را کسی دانست که خوب بتواند حوادث و تحولات آینده را تحلیل و ارزیابی کند و افزود: انسان های عادی وقتی حادثه اتفاق افتاد و به پایان رسید می توانند حادثه را تحلیل کنند و شناختی از آن پیدا کنند درحالیکه انسان های زیرک و عاقل، حوادث را پیشاپیش می توانند ببینند و ارزیابی کنند.
وی با اشاره به سخن امام علی(ع) در نهج البلاغه گفت: حضرت می فرمایند: «إِنَّ الْفِتَنَ إِذَا أَقْبَلَتْ شَبَّهَتْ وَ إِذَا أَدْبَرَتْ نَبَّهَتْ یُنْکَرْنَ مُقْبِلَاتٍ وَ یُعْرَفْنَ مُدْبِرَاتٍ». فتنه ها و حادثه های پیچیده وقتی روی می آورند قابل شناسایی نیستند، وقتی نزدیک شدند و اتفاق افتاد آگاه می شوند». ما در طول این ۴۰ سال بارها و بارها این مسئله را در حوادث مختلف تجربه کردیم. امام علی (ع) براساس همین قاعده بارها آینده را پیش بینی کردند و به مردم متذکر شدند.
محمد سروش محلاتی در نشست علمی با موضوع « حکمرانی عقلانی و آینده نگری» که امروز به مناسبت ششمین سالگرد ارتحال آیت الله هاشمی رفسنجانی در سرای فرهنگ و قرآن آیت الله هاشمی رفسنجانی برگزار شد، اظهار داشت: عقلانیت شاخص های مختلفی دارد که یکی از این شاخص ها «آینده نگری» است. این اختصاص به حکمرانی ندارد بلکه هرگونه فعالیت موفقی نیازمند نگاه روشن به آینده است.
وی خاطرنشان کرد: پیش بینی ها متفاوت است؛ گاه پیش بینی ها براساس الهامات غیبی است همانگونه که در قرآن آمده است: «وَإِذْ یَعِدُکُمُ اللَّهُ إِحْدَی الطَّائِفَتَیْنِ أَنَّهَا لَکُمْ وَتَوَدُّونَ….». نوعی از پیش بینی گزاف هم وجود دارد که در عالم سیاست زیاد است و اصحاب قدرت لاف می زنند که در آینده چه می کنیم. نوع دیگر آینده نگری وجود دارد که براساس «عقلانیت» است که دارای دو رکن است؛ رکن اول شناخت دقیق واقعیتهاست. رکن دوم آگاهی از سنت ها و قوانین الهی در تحولات اجتماعی است که چه آثار و پیامدهایی دارد. این نوع نگاه عقلانی به آینده در کلمات امام علی(ع) دیده می شود. البته منافاتی ندارد که همیشه یا گاهی اخبار غیبی هم نسبت به آینده برای حضرت وجود دارد.
وی ادامه داد: حضرت «فتنه بنی امیه» را بزرگترین نگرانی آینده می دانستند و می فرمایند: « بسیار تاریک است و افراد را به اشتباه می اندازد….. تمام محرمات الهی را منهدم خواهند کرد…. هیچ خانه ای نیست که ظلم اینها بر آن وارد نشود، شهرنشین و روستانشین ندارد. سوء مدیریت اموی آنچنان زندگی را بر مردم تنگ می کند که می خواهند کوچ کنند. این ظلم فراگیر، جامعه را متلاشی می کند. ملت ناراحت و گلایه مند و گریان هستند و وقتی سراغ آنها برای حل مشکلات می روید باید مانند برده برابر اینها کرنش و درخواست کنید.»
وی ادامه داد: حضرت درصدد این بود که با نشان دادن آینده، شاید مردم اقدام کنند و امروز جلوی خطرات را بگیرند تا در آینده اتفاقی نیفتد. اینجاست که آینده نگری به تکلیف و فکر ارتباط پیدا می کند. امروز ما چه تکلیفی داریم؟ کسی می تواند پاسخ دهد که بداند جریانات حوادث در آینده چگونه رقم خواهد خورد.
سروش محلاتی، پایه و اساس حکمرانی را نگاه روشن و تحلیل عاقلانه از حوادث آینده دانست و گفت: آقای هاشمی در این جهت یک شخصیت برجسته بود و می توان او را در ردیف اول یا نفر اول به شمار آورد.
وی ادامه داد: نگاه به آینده شخصیت ها یکی از ویژگی های مرحوم هاشمی بود. یکی از اتهامات آقای هاشمی این بود که انسان ها را زود می شناخت. بعد از انقلاب قضایای مختلفی اتفاق افتاد. دیدگاه های هاشمی را جمع آوری کنید و با دیگر شخصیت ها مقایسه کنید. این نوسانات در دیدگاه هاشمی دیده می شد. جرم آقای هاشمی این بود که زود می فهمید. اگر آقای هاشمی هم چشمش را می بست در جایگاه دیگری از لحاظ ظاهری قرار می گرفت.
وی گفت: اینکه دشمن در جریان است و شیطنت می کند جای خود اما تغییری در داخل درحال وقوع است و ایشان این تغییر را می دید و درصدد بود ریشه های آن را نشان دهد.
وی ادامه داد: آقای هاشمی پاییز ۱۴۰۱ را دیده بود. شاید او دیده بود که خواسته های این نسل در تضاد با نسل دیده شود. در این اتفاق ایشان دو عامل مهم را مورد توجه قرار می دادند؛ دغدغه نسبت به آینده که آن را ناشی از حوزه می دانست که هنوز آمادگی برای همراهی با این نسل پیدا نکرده است و مسیر خود را از روحانیت و حوزه جدا خواهد کرد. نمی توان به آنچه علما در گذشته گفتند بسنده کرد. حوزه باید به میدان بیاید اما نمی آید. محور اول، مساله رسانه هاست.به لحاظ فقهی، آلات مشترکه حرام هستند اما حرمت آنها به نحوه استفاده از آنها بازمی گردد.
وی گفت: مساله دوم، موضوع ازدواج و ارتباطات جنسی است. آیا حوزه می تواند درباب ازدواج مدل های ساده و کم هزینه ای را برای این نسل تعریف کند؟ چرا ما در این مساله، به آنچه شرع گفته، بسنده نمی کنیم؟ سختگیری ها خود را در جای دیگری نشان خواهد داد.
وی افزود: مساله سوم، حضور زنان در فعالیت های اجتماعی است. حضور زنان در این اعتراضات اخیر از حضور مردان بیشتر بوده است. در همین شرایط، دوتن از علمای طراز اول حوزه گفتند که به زنان پیامبر(ص) دستور داده شده بود که در خانه بمانند و در فعالیت های سیاسی نباید مشارکت کنند بنابراین زنان امروز هم باید در خانه بمانند.
سروش محلاتی گفت: ما مردم را چه حساب کردیم؟ یک جایی این عصبانیت و ناراحتی عکس العمل خود را نشان می دهد. و چون نمی توانند به صاحب منصبان برسند سراغ طلبه ها می روند و در قالب های مختلف خود را نشان می دهد.