مهسا مژدهی: جنگ در یکی از کوچک‌ترین کشورهای اروپایی در ۱۰۰ سال گذشته، باعث شده تا کوزوو بین عثمانی‌ها، پادشاهی صربستان، یوگوسلاوی و ایتالیا بچرخد تا بالاخره در سال ۲۰۰۸ بتواند استقلالش را به‌دست بیاورد. این کشور در دهه‌های گذشته شاهد تلخ‌ترین جنگ‌ها و اختلافات قومی بود و حالا بار دیگر آتش تنش بین صرب تبارها و آلبانیایی تبارهای این کشور بالا گرفته و همه را نگران کرده که مبادا فجایع گذشته بار دیگر در این کشور رخ دهد. جنگ کوزوو در سال ۱۹۹۹ بیش از ۱۳ هزار نفر را به کشتن داده بود.
چرا کوزوو منطقه‌ای نا آرام است؟
فروپاشی یوگوسلاوی در دهه ۹۰ میلادی منجر به افزایش میل به استقلال در بین استان‌های پیشین این کشور شد. هر چقدر که صرب‌ها مخالف استقلال استان‌های کوچک با ساکنان آلبانیایی‌تبار بودند، اصرار آنها برای خودمختاری و سپس استقلال افزایش پیدا می‌کرد. صرب‌ها جواب این خواسته را با گلوله می‌دادند. این خشونت آغاز یکی از تلخ‌ترین جنگ‌های اروپا شد که تا ۱۹۹۹ و بمباران صربستان به دست ناتو ادامه داشت.
هر چند جنگ رسمی در آن سال خاتمه پیدا کرد، اما آتش زیرخاکستر همچنان وجود دارد. بعد از پایان جنگ، نیروهای کوزوو به رهبری ناتو در این منطقه باقی ماندند و اعلام استقلال این کشور در سال ۲۰۰۸ یک طرفه رخ داد و هنوز هم برخی کشورها؛ حاضر به پذیرش این اتفاق نیستند و کوزوو را کشور نمی‌دانند.روسیه و چین، که استقلال کوزوو را به رسمیت نمی‌شناسند، مانع از عضویت این کشور در سازمان ملل شده‌اند و همین موضوع باعث شده تا این کشور کوچک؛ بی دفاع تر از همیشه به چشم بیاید.
ریشه درگیری‌های اخیر در چیست؟
سه در صد از جمعیت کوزوو را صرب ها تشکیل می‌دهند و دولت در دست آلبانیایی تبارهاست. دشمنی قدیمی صرب ها و مسلمانان آلبانیایی تبار باعث شده تا این گروه خود را اقلیتی ببیند که مورد ظلم دولت مرکزی قرار دارد. صرب تبارها هنوز سوار خودروهایی می شوند که در صربستان شماره شده اند و دولت به آنها دستور داده تا شماره ماشین‌ها را با شماره‌های صادره از کوزوو عوض کنند. این ماجرا منجر به سد کردن جاده های شمال کوزوو از سوی صرب تبارها و برخی درگیری های مسلحانه شد. این حکم به طور موقت معلق و قرار شد که دوباره در ماه نوامبر پیگیری شود. اما رییس جمهور صربستان تاکید کرده در صورتی که دولت کوزوو بخواهد جریمه از دارندگان این ماشین ها دریافت کندٰ جهنم روی زمین به پا شود. این تهدید تن هر کسی را می‌لرزاند. جهان یک بار این ماجرا را جلوی چشمش دیده است.
کوزوو انگشت اتهام را سمت روس ها گرفته است. روسیه سال هاست که مهم ترین متحد صرب هاست و در بحبوحه تحریم ها هم قراردادهای گازی پروپیمانی با این کشور بسته است. روس ها هم برای صربستان چیزی کم نگذاشتند و در این یک ماه اخیر مدام تکرار کرده اند که این کشور به تنش های قومی و منطقه ای دامن می زند. رییس جمهور کوزوو با نام ویوسا عثمانی معتقد است که مسکو می‌خواهد کشور آنها را قربانی جنگ اوکراین کرده و اوضاع اروپا را از این طریق از آنچه که هست آشفته تر کند.
درخواست عجیب صربستان
الکساندر ووچیچ، رئیس‌جمهوری صربستان به دنبال مجوزی است که به آنها اجازه دهد هزار سرباز به کوزوو بفرستند. بر اساس قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل، این کشور حق دارد تا نیروهای خود را برای حفاظت از مناطق ارتودکس نشینی که صرب ها در آن ساکن هستند بفرستد. حالا ووچیچ اصرار دارد تا از این حقی که ناتو به آنها داده استفاده کند. این قطعنامه سال ۱۹۹۹ صادر شده و از آن سال تاکنون، بلگراد در هیچ زمان دیگری نیازی به استفاده از آن نداشته است.
دولت کوزوو اخیرا یک مامور پلیس صرب را دستگیر کرده و همین موضوع صرب ها را به شدت خشمگین کرده است. به نظر می رسد که آنها نگران انتقام گیری های دیرینه هستند و از آنجایی که در کشور کوزوو اقلیتی کوچک به شمار می‌آیند بابت جان و مال خود می‌ترسند. اعتراضات صرب ها دو مسیر مختلف را دنبال می‌کند. مواردی از حمله به گشت پلیس و تیراندازی گزارش شده که البته به زخمی یا کشته شدن کسی نیانجامیده. اما در آن طرف مرز؛ در صربستان اعتراض ها به کوزوو وسیع است. معترضان به خیابان ها می‌آیند و پرچم کوزوو را به آتش می‌کشند و شعار کوزوو صربستان است را سر می‌دهند.
بالکان منطقه‌ای مستعد نسبت به درگیری های قومی است. این نخستین بار است که در سال های پس از ۱۹۹۹، درگیری بین دو کشور تا این اندازه بالا گرفته است و استعداد آن را دارد که تبدیل به وضعیتی بدتر از آنچه که امروز هست شود. امریکا و اروپا به عنوان متحدان کوزوو سعی دارند تا با پادرمیانی مانع از بروز اختلافات جدی تر شوند. اما این پادرمیانی‌ها برای صربستان حکم دخالت مستقیم در امور بالکان را دارد. ۵۰ هزار نفر از ساکنان شمال کوزوو، صرب هستند که با وجود زندگی در این کشور، خود را متعلق به سرزمین همسایه می‌دانند. از سال ۲۰۱۳ اتحادیه اروپا تلاش دارد تا دو کشور را پای میز مذاکره بنشاند اما موفق نبوده است و حاصل این عدم موفقیت، دامن زدن به مشکلات قومیتی در بالکان است.
311312