چند روزی است که بیانیه مشترک چین و شورای همکاری خلیج فارس سر و صدای زیادی را در رسانه و شبکه‌های اجتماعی فارسی‌زبان به پا کرده‌است. در این بیانیه، به مسایل هسته‌ای ایران و البته مالکیت بر جزایر سه‌گانه اشاره شده است که با انتقادات زیادی همراه بود. موضع خبرگزاری‌های دولتی و رسانه‌های وابسته به دولت نیز در جای خود واکنش‌برانگیز بود. علی‌رغم حمایت چین از امارات در ماجرای جزایر سه گانه، برگزاری ایرنا این بند را در متن خبر خود پوشش نداده است.
این تنها بخشی از حاشیه‌هایی بود که در رابطه با مواضع اخیر چین در فضای مجازی دیده شده‌است. در این رابطه «حمیدرضا ترقی»، عضور شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی و مسوول امور بین‌الملل این حزب در گفت و گو با «فراز» به طرح دیدگاه های خود پرداخته و معتقد است که کدورت‌های امروز چین از ایران به رفتار دولت روحانی بر می‌گردد. حزب موتلفه همکاری‌های نزدیکی با حزب کمونیست چین که حزب حاکم این کشور محسوب می‌شود، دارد.
ترقی با اظهار نظر در مورد بیانیه مشترک چین و شورای همکاری خلیج فارس گفت: «به نظر می‌رسد که عربستان و کشورهای حوزه خلیج فارس سعی کردند در این بیانیه مشترک، از روابط اقتصادی که با چین دارند، سوءاستفاده کنند. البته در بسیاری از بیانیه‌هایی که این کشورها با کشورهای مختلف امضا می‌کنند این مسایل را به عنوان مسایل ظاهری و غیرقابل پیگیری مطرح می‌کنند. به هر حال اما با توجه به شناختی که ما از چین داریم، در سیاست خارجی‌شان هرگز تفاهم با یک کشور را به ضرر کشور ثالث امضا نکرده‌اند و سیاست خارجی چین، عدم مداخله در سیاست داخلی کشورهاست. چینی‌ها به منابع نفت و گاز عربستان و دیگر کشورهای خلیج فارس نیاز دارند. مناسبات تجاری این کشورها چند برابر ایران است و مشکل و مانعی نیز از نظر تحریم ندارند که برای چین ریسک اقتصادی ایجاد کند. احتمالا چینی‌ها این بیانیه را برای مصرف داخلی همین کشورها امضا کرده‌اند».
«حمیدرضا ترقی»، دخالت چین در مسایل داخلی ما را «غیرمنصفانه» دانست و گفت: «ما معتقدیم که نفس امضای این بیانیه هم غیردوستانه است و هم غیرمنصفانه و متناقض با واقعیت‌ها؛ همانطور که چینی‌ها حاضر نیستند در مساله تایوان کوتاه بیایند، طبیعا ایران نیز نمی‌تواند در رابطه با جزایر سه‌گانه کوتاه بیاید. این سیاستی است که خود چینی‌ها نیز دنبال می‌کنند و نمی‌توانند سیاست ایران را زیر سوال ببرند. از طرفی، عربستان در جریان حوادث اخیر، نقش اصلی را در دخالت در مسایل داخلی ایران ایفا کرده است. اگر چینی‌ها دخالت کشورها در امور داخلی کشورهای دیگر را به طور عام نقد کنند، موضع درستی است؛ اما اگر صرفا بخواهند بگویند که ایران در امور کشورهای دیگر دخالت می‌کند و عربستان را نادیده بگیرند، این غیرمنصفانه است».
ضربه‌های دولت روحانی به اقتصاد چین، آن‌ها را مکدر کرده است
او ادامه داد: «در آینده نزدیک، معاون نخست‌وزیر چین قرار است به ایران بیایند و امیدواریم که این مسایل شفاف و جبران شود. باتوجه به توافق درازمدتی که با چین داریم، نباید اجازه داد که برخی عوامل در منطقه خدشه‌ای در روابط بین ایران و چین وارد کنند. البته این‌ها نافی عملکرد بد دولت گذشته در برخورد با چین و بی‌توجهی آن دولت به همکاری‌های چین با ایران در دوران تحریم‌ها، نیست. دولت قبل، ضربه‌های متعددی را به اقتصاد چینی‌ها و قراردادهای چینی وارد کرده که به طور طبیعی چینی‌ها را مکدر کرده‌است. سیاست دولت فعلی اما، سیاست توجه به شرق است و می‌خواهد توازن مناسبات را دنبال کند. با توجه به این‌ها، جا دارد که نسبت به بیانیه اخیر شفاف‌سازی کرده و جلوی سوءتفاهم‌ها گرفته شود».
او موضع چین در مورد سیاست خارجی ایران را مشخص دانست و گفت: «چینی‌ها، همانطور که در گذشته با موضع‌گیری در مورد برجام نشان دادند، مدت‌هاست بر این باورند که فعالیت هسته‌ای ایران صلح‌آمیز است و هیچ تهدید نظامی در آن وجود ندارد. به همین دلیل در برابر زیاده‌خواهی‌های آمریکا نیز در مذاکرات می‌ایستند. بنابراین چینی‌ها در این بیانیه، یک خواسته‌ی عملی‌شده را مطرح کرده‌اند. یعنی خواسته‌ای را مطرح کرده‌اند که می‌دانند سیاست ایران از پیش همین بوده و چیز بیشتری نخواسته‌اند».
چینی‌ها راهی جز توافق با عربستان ندارند
این عضو حزب موتلفه دلیل رفتار امروز چین را «کدورت»های ایجادشده در دولت روحانی دانست و ادامه داد: «در دوران آقای احمدی‌نژاد و اوایل دوران آقای روحانی، چینی‌ها هم در ضمینه خرید نفت ایران و هم در زمینه انتقال پول کمک‌های زیادی به ما کردند. مثلا پول را برای ما نگه می‌داشتند و در عوض به ما کالا می‌دادند؛ یا در دوران تحریم‌ها، کالاهایی که نیاز داشتیم را برای ما تامین می‌کردند. اما آمریکایی‌ها تمام راه‌های دور زدن تحریم‌ها را برای چین بستند و شرکت‌های چینی را تحریم کردند. علی‌رغم همه این‌ها، برای مثال چینی‌ها اعلام می‌کردند که اگر ما از شما نفت می‌خریم، شما اعلام نکنید که راه بسته نشود اما متاسفانه وزارت نفت دولت قبلی به طور مرتب به آمریکایی‌ها گرا می‌داد. این‌ها به معاملات ما با چین آسیب می‌زد. به همین دلیل بسیاری از شرکت‌های خصوصی چینی نیز تحریم شدند و حالا نه می‌توانند پول را به ما برگردانند و نه می‌توانند نفت را دریافت کنند. بنابراین چینی‌ها هیچ راهی ندارد جز این که از طریق کشورهایی مثل عربستان نیازشان به نفت‌وگاز را رفع کنند».
او افزود: «چینی‌ها با موضعی که در مورد برجام گرفتند و با حق وتویی که در شورای امنیت برای ایران استفاده کردند، انتظار داشتند دولت قبلی کمی بهتر با آن‌ها برخورد می‌کرد. نحوه برخوردی که دولت قبل در سفر رییس جمهور چین با ایشان داشتند، برای هیچ رییس جمهور دیگری قابل قبول نبود. به هرحال، چینی‌ها آمادگی زیادی برای هکاری با ایران دارند. قرارداد ۲۵ ساله، زمینه سرمایه‌گذاری ۴۰۰میلیارد دلاری چینی‌ها را فراهم خواهد کرد که نقش بسیاری در رفع بیکاری، رشد اقتصادی و انتقال فناوری به کشور ما ایفا می‌کند. پروژه جاده ابریشم نیز، علی‌رغم نقش ژئوپولیتیکی مهم ایران، با کوتاهی‌های دولت قبل با تاخیر مواجه شد. همه این‌ها، زمینه‌ساز مکدر شدن چینی‌ها است. با این حال، این‌ها ظاهر مساله‌اند و در باطن، با توجه به موقعیت اقتصادی ایران در منطقه، به نفع چینی‌ها است که روابط حسنه و گسترده‌ای با ایران داشته باشد»
بدنه نفتی ایران، مانع ارتباط با شرق
«ترقی» با بیان این‌که حزب موتلفه اسلامی ارتباط طولانی و زیادی با چین داشته گفت: «ما از نزدیک با روحیات و تفکرات چینی‌ها آشنایی کامل داریم. به همین دلیل این نوع نگاه را به هیچ‌وجه قبول نداریم. اعتقاد ما این است که همین الان نیز در دستگاه‌های اجرایی کشور مثل وزارت نفت و بدنه نفتی ایران، هنوز جریاناتی وجود دارند که با هرگونه رابطه با شرق، اعم از روسیه و چین مخالفند و به طور مستمر کارشکنی می‌کنند. موارد زیادی از این کارشکنی‌ها را حتی در مورد روسیه نیز داریم که مانع کمک روسیه به ما می‌شود. این در رابطه با چین نیز همینطور. در رسانه‌ها می‌بینید که اصولا تبلیغات بدی علیه گرایش به شرق می‌کنند. حالا که روابط عربستان با چین بهتر شده، می‌گویند چرا چین عربستان را به ایران ترجیح داده و ناراحتند. اما اگر قرار باشد همین قراردادها با ایران بسته شود، همین رسانه‌ها مشکل‌تراشی می‌کنند. متاسفانه در بدنه اجرایی دولت هنوز افرادی هستند که مانع ارتباط با چین و روسیه‌اند. در حالی که در بالا هم، سیاست گرایش به شرق وجود دارد».
او ادامه داد: «واکنش وزارت خارجه به مسایل بین المللی، واکنش عجولانه، احساسی و بدون آینده‌نگری نیست. معمولا وزارت خارجه تلاش می‌کند تا اول از اهداف و نیات طرف مقابل اطلاع دقیق پیدا کند، متن دقیق توافق‌ها را ببیند و بعد، نظر خود نویسنده و امضاکننده را بشنود و بعد از همه این‌ها، قضاوت کند و موضع جدی بگیرد. لذا طبیعی است که وزارت خارجه باید بر اساس یک دقت بالا به جمع‌بندی برسد. واکنش آقای امیرعبداللهیان یک واکنش طبیعی است».