مهسا مژدهی: کشورهای غربی و استرالیا، تصمیم گرفته اند تا برای نفت روسیه سقف قیمتی ۶۰ دلار را تعیین کنند. این اتفاق، در ادامه تحریم ها علیه مسکو انجام شده و به نظر می رسد که هر چند نمی تواند ضربه ای اساسی به اقتصاد روسیه بزند، اما مقامات مسکو را عصبانی کرده است. آنها اعلام کرده اند که تن به این مساله نخواهند دا دو قیمت نفت را بنا بر قیمت معمول و استانداردهای جهانی تعیین می کنند.
اما این مساله باعث شد تا از مجید رئوفی، کارشناس انرژی در مورد اثر تعیین سقف قیمتی بر نفت روسیه سوال کنیم.
دلیل اینکه هفت کشور جهان تصمیم گرفتند تا سقف قیمتی برای نفت روس ها تعیین کننده چیست؟
دلیل اصلی اعمال محدودیت سقف قیمتی بر فروش نفت روسیه این است که با وجود تحریم واردات نفت روسیه از سوی ایالات متحده، بریتانیا و چند کشور دیگر متحد آنان، با افزایش قیمت جهانی نفت، نه‌تنها از درآمد صادراتی روسیه کاسته نشده که مطابق برآوردها درآمد روسیه در سال ۲۰۲۲ بیشتر از سال ۲۰۲۱ خواهد بود. با توجه به اینکه هدف اصلی تحریم روسیه، عدم انتفاع این کشور از درآمد بسیار بالایی است که از صادرات نفت کسب می‌کند و نه خودتحریمی. امریکا و بریتانیا، این پیشنهاد از سوی ایالات متحده مطرح شد و سپس از سوی G۷ هم پذیرفته شد. اما چرا این کشورها صادرات نفت روسیه را مثل صادرات نفت ایران مشمول تحریم نکردند؟ چون میزان عرضه نفت و صادرات روسیه بسیار بالاتر از ایران است و حذف آن از بازارهای جهانی به مفهوم قیمت بالاتر نفت و تورم بالاتر در شرایط نزدیک به رکود در اقتصاد جهانی است.
آیا سقف قیمتی ۶۰ دلاری در هر بشکه، می تواند باعث کاهش درآمدهای روسیه شود؟
واقعیت این است که روسیه مدتهاست نفت خود را با تخفیف به مشتریانش می‌فروشد. در همان بسته های اول تحریمی علیه روسیه، گرید اورال با ۱۸ دلار تخفیف در بازارها عرضه می‌شد. هفته گذشته هم قیمت گرید اورال در بندر پریمورسک دریای بالتیک به ۴۵.۳۱ دلار در هر بشکه کاهش یافت و با افزایش کمی نهایتاً به ۴۸.۰۴ دلار رسید. بنابراین، این سقف قیمتی آنچنان که باید، برای روسیه غیرقابل هضم نیست. از سویی، اگر عدد سقف قیمتی پایین تر از ۶۰ دلار درنظر گرفته می شد، ممکن بود روسیه نفتش را از بازار خارج کند و درواقع، به منزله تحریم نفت روسیه بود که همان طور که عرض کردم، درحال حاضر، برای دنیا بسیار پرهزینه خواهد بود. ضمن اینکه عدم صادرات نفت روسیه به قیمت مناسب، فشار زیادی بر کشورهایی مانند هند و ترکیه که خریداران اصلی نفت خام روسیه هستند، وارد خواهد کرد که غرب امیدوار است از حمایت آنها برای حفظ فشار بر مسکو استفاده کند. یک نکته دیگر این است که بخش مهمی از نفت صادراتی روسیه از طریق خطوط لوله انجام می‌شود که شامل ردگیری نفتکش‌ها و بررسی بیمه‌ها نخواهد بود.
اما آیا چنین طرحی می تواند اجرا شود و روسیه و خریداران اصلی نفتش از جمله چین و هند با قیمت تعیین شده توسط G۷ همراهی خواهند کرد؟
واقعیت این است که آنچه اتفاق افتاده، سقف قیمتی نیست. این یک محدودیت برای شرکت‌های حمل و نقل و بیمه است. دستکاری قیمت کالاهای جهانی مانند نفت تقریباً غیرممکن است. اما باتوجه به تسلط اروپا بر صنعت بیمه دریایی، G۷ تلاش می‌کند جلوی منافع بیشتر برای روسیه را به شکل رسمی بگیرد.
اکثر شرکت های بزرگ حمل و نقل و بیمه‌گر در کشورهای عضو G۷ مستقر هستند. این طرح آن شرکت‌ها را از حمل و نقل نفت خام روسیه منع می‌کند، مگر اینکه محموله به قیمت تعیین‌شده یا کمتر از آن فروخته شده باشد. در غیر این صورت، آنها مسئول نقض تحریم ها خواهند بود.
عموم کارشناسان بازار نفت مردد هستند که تعیین سقف قیمتی باعث ضرر قابل توجهی به روسیه شود. مشتریان روسیه ممکن است راه‌هایی برای دور زدن این سقف پیدا کنند. حتی شرکت‌های بیمه و کشتیرانی هشدار داده اند که سوابق تجاری ممکن است توسط روسیه و شرکای تجاری اش که قصد دارند جریان نفت را حفظ کنند، جعل شود.
روسیه هم گفته است به کشورهایی که از مکانیسم قیمت‌گذاری پیروی می‌کنند، صادرات نفت نخواهد داشت. معنای این نظر سران روسیه این است که کسانی که قصد خرید نفت روسیه را دارند، باید راه‌هایی برای حل مشکل سقف قیمتی پیدا کنند. مثلاً ممکن است از پرداخت های جانبی برای تسویه استفاده کنند. به عنوان نمونه، پرداخت بیش از سقف به روسیه برای گندم یا سایر کالاهایی که مشمول تحریم نیستند، اتفاق بیفتد.
جریمه‌های نقض سقف قیمتی هم خیلی سبک است. دستورالعمل وزارت خزانه‌داری امریکا می‌گوید نفت روسیه که تحت مکانیسم قیمت‌گذاری فروخته شده است اما پس از آن "به طور قابل توجهی تغییر یافته" یا در خارج از روسیه پالایش شده است، مشمول تحریم‌ها نخواهد بود.
شرکت‌هایی که مشخص شود آگاهانه سیاست خرید نفت روسیه و پالایش آن را که دیگر مشمول تحریم نیست، نقض کنند، فقط به مدت سه ماه از ارائه خدمات برای نفت روسیه منع می‌شوند.
آیا تعیین سقف قیمتی از سوی کشورهای غربی و استرالیا، می‌تواند بر اقتصاد روسیه که همین حالا هم به خاطر تحریم بحران‌هایی را از سر گذرانده، تاثیر بگذارد؟
با توجه به برآورد هزینه‌های تولید نفت روسیه که حدود ۲۰ دلار در هر بشکه است، سقف تعیین‌شده همچنان به مسکو اجازه می‌دهد تا سود قابل توجهی کسب کند.
پیشنهاد اولیه سقف قیمتی ۶۵ دلار بود که البته باتوجه به پویایی های بازار و لابی مخالفان روسیه کاهش پیدا کرد. بنابراین، با توجه به صادرات ۵ میلیون بشکه‌ای روسیه، کاهش سقف قیمتی به ۶۰ دلار، به مفهوم کاهش حدود ۱۰ میلیارد دلار در سال درآمد روسیه است.
۳۱۱۳۱۲