فردای اقتصاد: تجارت ایران چگونه متحول می‌شود؟ تصویر تجارت خارجی ایران در ۷ماه منتهی به مهر ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که حجم تجارت خارجی کشور از مرز ۶۰میلیارد دلار گذشته است. بر اساس اطلاعاتی که گمرک ایران اعلام کرده، این میزان تجارت خارجی، در ۷ماه منتهی به مهر امسال به لحاظ ارزشی نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۱۰درصد افزایش و از حیث وزن ۱۷.۶درصد کاهش داشته است.
در این مدت، ۶۱میلیون و ۲۸۳هزار تن کالا به ارزش ۲۸میلیارد و ۴۰۶میلیون دلار صادر شده است که به لحاظ ارزش ۵.۶درصد افزایش و از حیث وزن ۱۸.۲درصد کاهش نشان می‌دهد. در این مدت، ۱۹میلیون و ۷۴۷هزار تن کالا به ارزش ۳۱میلیارد و ۷۲۷میلیون دلار وارد شده که از نظر وزنی و ارزشی به ترتیب ۱۵.۷درصد کاهش و ۱۴.۴درصد افزایش داشته است. بر این اساس، تراز تجاری در ۷ماه منتهی به مهر امسال منفی ۳میلیارد و ۳۲۱میلیون دلار ثبت شده است. البته تراز منفی تجاری از ابتدای دهه ۹۰ بارها تکرار شده است؛ به‌طوریکه به غیر از سال‌های ۹۴ و ۹۵ و ۹۷، در مابقی سال‌ها تراز تجاری کشور منفی بوده است.
در سال ۹۴ با امضای برجام و آمدن هیات‌های تجاری مختلف به ایران، مثبت شدن تراز تجاری و بهبود صادرات را در این سال و سال بعد از آن شاهد هستیم. در سال ۹۷ نیز به‌رغم خروج آمریکا از برجام و تغییر سیاست‌های تجاری و ارزی کشور، شاهد انتشار فهرست بلندبالای ممنوعیت واردات ۱۳۳۹ قلم کالا از جمله خودرو بودیم که به نظر می‌رسد در مثبت شدن تراز تجاری ایران اثر گذاشته است.
بررسی شرکای تجاری هم از سال ۹۰ تا ۷ماه منتهی به مهر امسال نیز نشان می‌دهد که پنج سکوی اول صادرات و واردات همواره در اختیار کشورهای محدودی بوده که مهمترین آنها چین و امارات است.
در برنامه شمارش معکوس امروز در گفت‌وگو با آرمان خالقی، قائم‌مقام خانه صنعت، معدن و تجارت ایران، حال و روز تجارت خارجی را با توجه به آمارهای ذکر شده، بررسی کردیم.
خالقی اظهار کرد: ما در تجارت خارجی با یک ثبات روبه‌رو نبوده‌ایم و شرکای تجاری پایداری هم نداشته‌ایم. به اضافه اینکه باید این موضوع را نیز بررسی کنیم اگر مشتقات نفتی را از آمار تجارت غیرنفتی جدا کنیم چقدر از صادرات ما شامل کالای صنعتی و کشاورزی و خدمات بوده است؟
در این گفت وگو موضوع چندنرخی بودن ارز و اثر آن بر تجارت خارجی کشور و رویکرد سیاستگذار نسبت به تجارت نیز مورد بحث قرار گرفت. به گفته قائم‌مقام خانه صنعت، معدن و تجارت ایران، از نیمه دوم دهه ۸۰ مرتبا سیاست‌های تجاری افت و خیز داشته است و منجر به تجربه راه‌های مختلف ابتکاری برای مبادله کالا شده است. این موضوع به دلیل تحریم‌ها و تغییر مکرر سیاست‌های داخلی برای مقابله با تحریم بوده است.
خالقی یکی از مهمترین اقداماتی را که باید در دستور کار قرار گیرد را فعال شدن بخش خصوصی دانست. به گفته وی، بخش خصوصی (اتاق بازرگانی، اتاق های مشترک و خانه صمت) با رایزنی با دولت، باید به این موضوع پاسخ دهد که چه برنامه‌ای برای توسعه صادرات دارد. بخش خصوصی خودش ذینفع تجارت است و نباید صرفا منتظر دولت باشد. فعالان این حوزه خودشان باید به دنبال رایزنی و بازاریابی برای کالاها باشند.