مهسا مژدهی: سه شنبه هفته گذشته، قطعه ای از یک موشک، در لهستان کشور همسایه اوکراین افتاد و باعث شد تا دو نفر جان خود را از دست بدهند. از آنجایی که لهستان عضو ناتو است، این موشک می توانست آتش به خرمن جنگ بزند و پای آمریکا و اروپا را به جنگ با روس ها باز کند. اما این اتفاق نیفتد. خیلی زود مشخص شد که این موشک احتمالا از سوی اوکراینی ها و به اشتباه به سمت لهستان شلیک شده و غرب هم از دامن زدن به ماجرا پرهیز کرد. اما این شلیک چه چیزی را در معادلات جنگ اوکراین عوض می‌کند.
در خبرآنلاین با عابدی، کارشناس مسائل بین الملل به گفتگو نشستیم تا جواب این پرسش ها را بیابیم.
عابدی کارشناس مسائل بین الملل می‌گوید: یکی از سناریوهای نامطلوبی که در مورد جنگ اوکراین از ابتدا مطرح بود، این بود که این جنگ به کشورهای همسایه گسترش پیدا کند و در واقع منجر به ورود نظامی ناتو به جنگ با روسیه می شود. پیشران های مختلفی ممکن است منجر به این جنگ شود که شامل مواردی چون هدف گیری نادرست، دخالت عامل سوم برای خرابکاری با هدف شعله ور کردن جنگ و یا شناسایی اشتباه دوست و دشمن می شود. این سناریو همچنان به قوت خود باقی است و اصابت موشک به خاک لهستان هم در چارچوب همین سناریو قابل ارزیابی است. اکنون این پرسش مطرح می شود که آیا این اقدام عمدی بوده و یا صرفا حادثه بوده است؟
نکته ای که قابل اشاره است این است که با توجه به اینکه ناتو و آمریکا از ابتدای جنگ اوکراین تلاش کرده اند از دخالت مستقیم در جنگ اوکراین خودداری کنند، به نظر می رسد که اینجا دو اراده متفاوت وجود دارد. یکی از سوی کشورهای اروپای شرقی است که در همسایگی اوکراین و روسیه قرار دارند و تمایل دارند پای ناتو را به جنگ بکشند و از آن طرف آمریکا و اتحادیه اروپا هستند که تلاش می کنند هم شرایط میدانی را در کنترل داشته باشند و هم دخالت مستقیمی در جنگ نداشته باشند و هم هزینه های روسیه را در جنگ اوکراین افزایش دهند.
این کارشناس مسائل بین الملل تاکید می کند: در چند ماه پیش رو در پاییز و زمستان، غرب و مشخصا آمریکا و اتحادیه اروپا تمایل دارد، شرایط میدانی را کنترل کند تا مستلزم دخالت مستقیم ناتو در جنگ اوکراین و متحمل شدن شرایط جنگ مستقیم و پیامدهای جانبی آن نشود. لهستان عضو ناتو است و هر اقدامی که به معنای حمله به خاک ناتو باشد، به معنای فعال شدن ماده پنج و دفاع جمعی پیمان مشترک اتلانتیک شمالی است و ناتو باید از آن کشور دفاع کند. در واقع می توان گفت اگر اصابت موشک های روسی به خاک لهستان تعمدی هم باشد، با هماهنگی واشنگتن و بروکسل نبوده است. چنانچه بلافاصله هم امریکا هم دبیرکل ناتو اعلام کردند که این حمله عمدی و از طرف روسیه نیست و از سوی منابع آگاه اعلام کردند که موشک احتمالا از طرف اوکراین بوده و این نوعی تعلیق در انجام واکنش را برای آنها فراهم کرده. به نظر می رسد این در ادامه همان رویکرد تاکتیکی برای تعلیق تشدید جنگ در اوکراین است. این رویکرد تاکتیکی برای روس ها هم مطلوب است و به آنها فرصتی برای تجدید قوا می دهد. به همین دلیل شاهد دو واکنش متفاوت به این اتفاق بودیم.
وی افزود: برخلاف مواضع خویشتندارانه واشنگتن و روسیه، در مقابل به نظر می رسد با توجه به پیشروی اوکراین در خرسون، احتمالا کی یف به دنبال تشدید شرایط جنگی و دریافت حمایت های مالی و تسلیحاتی بیشتر از غرب است. اما نکته اینجاست که هر چند قدرت رسانه ای غرب را نمی توان نادیده گرفت اما در دنیای رصدهای اطلاعاتی و ماهواره ای، این اتهام که روسیه این موشک را زده، شاید در کوتاه مدت برای اوکراین کاربردی باشد و برای تبلیغات علیه روسیه مورد بهره برداری قرار گیرد، اما مسلما ابعاد واقعی اتهام سرانجام برملا می شود. بنابراین شاهد یک نوع واقع بینی از سمت غرب بودیم که سعی کردند در مورد این موضوع از اظهارنظر جدی علیه روس ها خودداری کنند. شاید این اتفاق به نوعی برای روسیه یک نوع فرصت هم محسوب شود که این پیام را می رساند که آن تبلیغات شدیدی که علیه روسیه در رسانه های غربی انجام می شد که روس ها شدت جنگ را افزایش می دهند، خنثی کند.
عابدی کارشناس مسائل بین الملل در پاسخ به این پرسش که آیا اوکراین از زیر تبعات این حمله فرار خواهد کرد یا نه توضیح داد: مسلما اگر در این حادثه روس ها مقصر بودند جنگ تبلیغاتی علیه روسیه شدت می گرفت اما چون اوکراین در این حادثه مقصر شناخته شده، این بحث به حاشیه می رود. من فکر می کنم احتمالا توافق تاکتیکی با ابعاد غیراعلامی بین آمریکا و روسیه در پشت پرده رخ داده که یکی از نشانه هایش می تواند عقب نشینی روسیه از خرسون باشد. مواضع آمریکا و ناتو و به ویژه واشنگتن هم نشان می دهد که آنها هم به حداقل زمینه هایی برای توافق و مذاکره در مورد بحث جنگ اوکراین قائل هستند. هر چند آمریکا از اول اعلام کرده بود تمایل دارد جنگ را به باتلاقی برای روسیه تبدیل کند، اما با توجه به بالا رفتن هزینه های جنگ بین روسیه و اوکراین و انتقادهای داخلی در ایالات متحده و اتحادیه اروپا به نظر می رسد که حداقل زمینه هایی بین توافق مسکو و غرب فراهم شده است.
۳۱۱۳۱۲