هفته وحدت فاصله میان ۱۲ ربیع‌الاول سالگرد میلاد پیامبر اسلام(ص) بنابر روایات اهل سنت، تا ۱۷ ربیع‌الاول تاریخ ولادت حضرت محمد(ص) بنابر روایات شیعه است. پنج روزی که به یکی از اثرگذارترین ایام در ایجاد وحدت و دوستی بیشتر بین مسلمانان جهان به ویژه ایران تبدیل شده است.
اختلاف بین روایات اهل سنت و شیعیان در مورد روز میلاد پیامبر اکرم (ص)، بهانه‌ای شد که حضرت امام خمینی(ره)، بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی فاصله بین این دو تاریخ را به عنوان هفته وحدت اعلام کنند.
بر همین اساس کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی به منظور همبستگی بیشتر مسلمانان توسط مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی به‌صورت سالانه در ایران و در هفته وحدت برگزار میشود.
در سال 1369 و پس از چهارمین سال برگزاری کنفرانس وحدت، به‌دستور حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی نیز تشکیل شد، از اهداف این مجمع، «ارتقای سطح آشنایی و آگاهی و تعمیق تفاهم بین پیروان مذاهب اسلامی و تحکیم رشته‌های اخوت اسلامی در بین مسلمانان» است.
به همین مناسبت با حامد رستمی نجف آبادی استاد دانشگاه، عضو هیئت علمی گروه فقه و حقوق و مسئول بسیج اساتید دانشگاه بین المللی مذاهب اسلامی گفتگو کردیم و ابعاد مختلف وحدت مسلمانان را مورد بررسی قرار داده ایم.
مشروح این گفت وگو در ادامه آمده است:
فارس: نقش کنفرانس وحدت در نزدیکی دیدگاه‌های شیعه و اهل سنت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
رستمی نجف آبادی: از آنجا که بحث‌های اختلافی بین مذاهب ریشه و مبانی کلامی و فقهی دارد، گردهمایی و تعاملات علمی علماء و اندیشمندان مذاهب و تضارب آراء می‌تواند موجبات تقریب و وحدت اسلامی را فراهم کند و با تأکید بر مشترکات و دوری از عوامل تفرقه این اتحاد جامه عمل بپوشاند؛ همین که علماء و اندیشمندان و صاحب نظران دورهم جمع می‌شوند و ارائه مقاله و سخنرانی می کنند و نظر درست و واقعی مذهب خود را بدون سانسور در مورد مقوله وحدت و تقریب مذاهب و جهان اسلام بیان می‌کنند؛ کمترین دستاوردی که می‌تواند داشته باشد شناخت درست‌تر نسبت به هم و رفع سوءتفاهم‌هاست.
* کنفرانس وحدت تداعی همزیستی مسالمت آمیز مسلمانان است
در این کنفرانس و حاشیه آن، علماء و اندیشمندان مذاهب اسلامی گعده های علمی با یکدیگر دارند و پشت سر هم نماز می‌خوانند، مقاله علمی و سمینار ارائه می کنند و به نوعی این امر تداعی همزیستی مسالمت‌آمیز و علمی پیروان مذاهب و مکاتب فقهی می باشد که سوء‌تفاهم‌ها و کج فهمی‌ها در سطح علمی بین اندیشمندان مذاهب مطرح و حلّ و فصل شود و به کوچه و خیابان و عوام جامعه کشیده نشود.
فارس: بسیج اساتید برای گرامیداشت هفته وحدت چه برنامه‌های داشته است؟
رستمی نجف آبادی: در بسیج اساتید دانشگاه مذاهب اسلامی، گروه حل مسئله با نام دیپلماسی وحدت اسلامی ایجاد شده، که درصدد ارتقای آن به اندیشکده و سپس پژوهشکده هستیم، اساتید شیعه و اهل‌سنّت عضو این کارگروه بوده و حتی معاون پژوهشی و فرهنگی کانون بسیج اساتید ما که عضو این کارگروه و از نخبگان و اساتید اندیشمند اهل سنت هستند، هر ساله مقارن هفته وحدت با حضور در نشست‌های علمی و رسانه‌ها به تحلیل ضرورت وحدت می‌پردازد و نشست‌های علمی هم در مورد موضوعات تطبیقی و مقارن بین مذاهب در بسیج اساتید با حضور اساتید برگزار شده که اخیراً نشست علمی تخصصی در مورد این مسئله به صورت حضوری و مجازی در سطح کشور مقارن هفته وحدت برگزار کردیم.
ترویج گفتمان وحدت مصداق بارز جهاد تبیین است
در مقوله جهاد تبیین نیز یکی از موضوعاتی که رسالت اصلی ما است و اتاق فکر و کمیته و کارگروه تخصصی برای آن تشکیل شده؛ بحث مقوله گفتمان وحدت و راهکارهای عملیاتی آن است، که در قالب ایجاد گروه حل مسئله و اندیشکده به مسئولین امر پیشنهاد داده شده است و از اساتید صاحب نظر جهت عضویت در کمیته‌های تخصصی و علمی آن دعوت شده است.
فارس: نقش وحدت اقوام در تقویت امنیت مسلمانان چیست؟
رستمی نجف آبادی: بی شک وحدت اقوام و مذاهب و همزیستی مسالمت آمیز ادیان، مذاهب و اقوام و مقوله صلح، باعث امنیّت پایدار نه تنها در کشور ما، بلکه در سطح جهان اسلام خواهد شد و بساط گروه‌های تکفیری و افراطی که آفت منطقه هستند، در جهان اسلام جمع میشود.
وقتی از نظر علمی و مبنایی مقوله تقریب و وحدت اسلامی به عنوان یک مسئله و ضرورت اسلامی و استراتژیکی مطرح و ترسیم شود نه مسئله تاکتیکی، عقیده‌های افراطی و تکفیری هم رنگ می‌بازد و کنار می‌‌رود.
* استکبار جهانی به دنبال بی‌هویت کردن مسلمانان و تفرقه بین آن‌هاست
فارس: استکبار جهانی با اختلاف افکنی و دامن زدن بین شیعه و اهل سنت چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
رستمی نجف آبادی: استکبار جهانی درصدد بی‌هویت کردن مسلمانان و تفرقه بین آن‌هاست که ید واحد نباشند، سیاست استعمار و استکبار جهانی از قدیم‌الایام سیاست تفرقه انداز و حکومت کن است؛ که اکنون در سطح منطقه جنگ نرم را به راه انداخته‌اند؛ تا صلح و امنیت در کشورهای اسلامی دچار خدشه شده و به کشورها و منابع اسلامی چنگ اندازی کنند، وقتی کشوری امنیّت نداشته باشد، قوام ندارد و به راحتی از هم گسیخته و متلاشی و از درون نابود میشود و سلطه و سیطره به آن کشور سهل و آسان میشود.
فارس: چگونه با وجود اختلافات میشود وحدت کرد؟
رستمی نجف آبادی: وحدت در عین کثرت هنر و یک فرصت است نه تهدید، و اصلاً حدیثی با این مضمون داریم: حیات العلم بالنقد و الرد؛ اختلافات علمی مایه رشد و بالندگی است؛ اختلافات فقهی مثلاً نه تنها بین شیعه و اهل سنت و برون مذهبی است بلکه درون مذهبی هم بین فقهاء و اندیشمندان اسلامی اختلاف است و این به نظر من یک فرصت برای بالندگی و رشد و پویایی مسائل علمی است.
البته در مقوله وحدت باید در مورد مسائل کلامی روی مشترکات و موارد متفق‌القول تأکید شود و مباحث اختلافی کمرنگ شود و اصول و مبادی و مبانی فقهی استنباط احکام نیز به درستی تبیین شود. حال اختلاف یکی امر طبیعی است؛ چون مبانی استنباط فرق دارد و هر مذهبی متناسب با مبانی خود، یک مسئله و حکم فقهی را بیان می کند.
فارس: مسئله وحدت امری تاکتیکی است یا راهبردی؟
رستمی نجف آبادی: وحدت یک دغدغه مهم و بنیادین و یک ضرورت و مسئله و مقوله استراتژیک است؛ اتحاد مسلمانان و ایستادن آن ها در مقابل تفرقه، زمینه مساعدی برای ایستادگی در برابر زورگویی نظام سلطه و دفاع از منافع و حقوق ضایع شده جهان اسلام است، وحدت مسلمانان یک موضوع استراتژیک است نه تاکتیکی. وحدت مسلمانان یک امر ضروری و مورد نیاز جهان اسلام است و همچنین مصلحتی نیست چرا که در این صورت به یک امر گذرا و موقّتی تبدیل میشود. پس وحدت یک اصل اسلامى است.
مقوله وحدت از واجبات و ضروریات دین مبین اسلام است و در جهت اهداف نظام عالیه اسلامی و رسیدن به تمدن نوین و شکوهمند اسلامی است که بیشک دو بال آن وحدت شیعه و اهل سنَت است.
فارس: اصول وحدت را تشریح می‌کنید؟
رستمی نجف آبادی: اعتقاد به خدای سبحان، تمسّک به کتاب، شریعت و پیامبر واحد و احترام به عقیده مذهب مقابل، محور وحدت مسلمانان شمرده میشود و اجرای صحیح قوانین شریعت و پیروی از رهبری واحد و توجه به اخلاق حسنه و قاعده الزام و التزام -تعایش، تعامل و همزیستی مسالمت آمیز مذاهب عامل تداوم و بقای آن است.
فارس: چرا دشمن روی وحدت حساس است؟
رستمی نجف آبادی: کلیدواژه و شاه‌کلید دشمن برای اختلاف، سلطه و سیطره به جهان اسلام؛ تفرقه است، به همین خاطر روی نقطه مقابل و علاج آن که وحدت است دشمن حسّاس است؛ دشمن چون عامل بیمار کردن جهان اسلام را دارد، روی پادزهر و علاج آن، حساس است و نمی گذارد مسلمانان به آن دسترسی پیدا کنند، چون مانع توطئه ها و کارشکنی و سیاست خبیث‌شان میشود.
* وحدت در نظر مقام معظم رهبری تنها نسخه شفا بخش علاج دردهای جهان اسلام است
وحدت در نظر مقام معظم رهبری، تنها نسخه شفا بخش برای علاج دردهای جهان اسلام به‌حساب می‌آید، به همین علت استعمار و استکبار نقش عمده و اصلی در ایجاد و استمرار تفرقه و دامن زدن به آن را در برنامه دارند.
فارس: راهکار وحدت اسلامی به نظر شما چیست؟
رستمی نجف آبادی: مبارزه با فرقه‌گرایی از مهمترین راه‌های تقریبی در تحقق امّت اسلامی است که باید توسط نخبگان فرهنگی جامعه به نحو جامع و کامل مورد بررسی قرار گیرد و در این صورت بار تولید نظریه تقریب به نحو احسن محقق خواهد شد و در کنار آن، علماء باید در زمینه تهیه منشور وحدت اسلامی به عنوان مهمترین ساز و کار وحدت و تقریب کوشا باشند چرا که مقدمه‌ای برای تدوین حقوق اساسی مشترک در جهان اسلام است.
همچنین در زمینه‌های اقتصادی و فرهنگی اتحادیه‌هایی در سطح جهان اسلام شکل بگیرد و در نظام آموزش عالی نیز رشته‌هایی مانند دیپلماسی وحدت اسلامی، حقوق اساسی تطبیقی کشورهای اسلامی ایجاد شده و در حوزه های علمیه داخل و خارج کشور کرسی فقه مقارن و تطبیقی ایجاد و تقویت شود و از داخل و خارج کشور دانشجو، طلبه و دانش پژوه جذب شوند تا این ها به عنوان سفیر و مبلغ تقریب بتوانند مثمر ثمر شوند.
بسته های علمی نیز در زمینه تقریب و وحدت جهان اسلام توسط اساتید صاحب‌نظر و نخبگان و دلسوزان جهان اسلام به زبان‌های زنده دنیا در قالب کتاب، مجله، طرح‌های پژوهشی و نرم‌افزار نیز تدوین و توزیع شود و دیپلماسی وحدت اسلامی و راهکارهای عملیاتی وحدت توسط اندیشمندان جهان اسلام تبیین و ترسیم شود.
پایان پیام/