به گزارش همشهری آنلاین، براساس ماده ۲۰ قانون ثبت احوال کشور تشخیص نام‌های ممنوع با شورای عالی ثبت احوال است و این شورا نمونه های آن را تعیین و به سازمان ثبت احوال کشور اعلام می‌کند. لذا انتخاب نام هایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می‌شود و همچنین عناوین و القاب و نام‌های زننده و مستهجن یا نامتناسب با جنس ممنوع است. همچنین انتخاب نام در مورد اقلیت‌های دینی شناخته شده در قانون اساسی تابع زبان و فرهنگ دینی آنان است.
از سوی دیگر ذکر سیادت در اسناد سجلی ساداتی که سیادت آنان در اسناد سجلی پدر یا جد پدری مندرج باشد، یا سیادت آنان با دلایل شرعی ثابت شود، الزامی است. مگر کسانی که خود را سید ندانند یا عدم سیادت آنان شرعاً احراز شود.
نام‌های قابل تغییر در ثبت احوال کشور
بر اساس ماده ۲۰ قانون ثبت احوال و تبصره‌های آن انتخاب برخی نام‌ها ممنوع و دارندگان آنها می‌توانند با رعایت مقررات مربوطه نسبت به تغییر آن اقدام نمایند.
بر اساس همین ماده انتخاب نامهائی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می‌شود همانند عبدالات، عبدالعزی (لات و عزی نام دو بت در مکه معظمه دوران قبل از اسلام) ممنوع است. همچنین انتخاب اسامی مرکبی که عرفا" یک نام محسوب نمی‌شوند (اسامی مرکب ناموزون) همانند سعید بهزاد، شهره فاطمه، حسین معروف به کامبیز و ... ممنوع است.
انتخاب عناوین - اعم از عناوین لشکری یا کشوری و یا ترکیبی از اسم و عنوان همانند سروان، سرتیپ، دکتر، شهردار و یا سروان‌محمد و و شهردارعلی و انتخاب القاب اعم از ساده و مرکب مانند ملک‌الدوله، خان، شوکت‌الملک، حاجیه‌سلطان و سلطانعلی ممنوع است.
انتخاب اسامی زننده و مستهجن (زننده و مستهجن آن دسته از نامهائی است که بر حسب زمان، مکان یا مورد به دلایل و جهاتی برای دارنده آن زننده و مستهجن باشد و این موارد به تأیید شورای عالی برسد) این اسامی مانند نام هایی است که معرف صفات مذموم و مغایر با ارزش‌های والای انسانی مانند گرگ، قوچی و ... است.
نامهائی که با عرف و فرهنگ غالب و مقدسات مذهبی مردم مغایر باشد مانند لات و خونریز و ... و نامهائی که موجب تحقیر اشخاص باشد یا معنای لغوی آن در جامعه قابل پذیرش نباشد مانند صد تومانی، کنیز و ... که همگی جزو اسامی زننده و مستهجن هستند. همچنین انتخاب اسامی نامتناسب با جنس همانند ماشاءالله برای اناث یا انتخاب نام اشرف و اکرم برای افراد ذکور.
حذف کلمات زائد و غیر ضروری در نام اشخاص مانند قلی، غلام، گرگ، ذولف و قوچ از موارد نام‌های قابل تغییر در ثبت احوال کشور است. تصحیح اشتباهات املائی در نام اشخاص که به دلیل عدم آشنائی مامور با لهجه ها و الفاظ و معانی محلی یا ناشی از تلفظ اظهارکننده پیش آمده مانند زهراب به سهراب یا منیجه به منیژه و ... نیز قابل تغییر است.
هم‌نام بودن فرزند با پدر و یا مادر در یک خانواده، هم‌نام بودن برادران و خواهران در یک خانواده، تغییر نام کسانی که با تأیید مراجع ذیصلاح به دین مبین اسلام مشرف می‌شوند، تغییر نام کسانی که نام آنها اسامی ایام هفته باشد و تغییر نام‌ها از صورت عربی به شکل فارسی از قبیل رحمن به رحمان، اسمعیل به اسماعیل، اسحق به اسحاق و ...در ثبت احوال کشور امکان‌پذیر است.
تغییر نام افرادی که تغییر جنسیت داده و دادگاه صالحه حکم به تغییر نوع جنس در اسناد سجلی و شناسنامه آنان صادر کرده است همچنین پیشوند " عبد " خاص اسامی و صفات ذات پروردگار است و در سایر موارد، متقاضی می‌تواند تقاضای حذف آنرا داشته باشد.
با توجه به مواردی که برای تغییر نام‌ها وجود دارد افراد ۱۸ سال به بالا، کمتر از ۱۸ سال که دارای حکم رشد هستند، پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود برای فرزندان کمتر از ۱۸ سال و سرپرست قانونی (قیم، امین، وصی) برای افراد صغیر و محجور با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد، می‌توانند با مراجعه به ادارات ثبت احوال نسبت به درخواست تغییر نام اقدام کنند.
تغییر چه نام‌هایی از طریق ثبت احوال امکان‌پذیر نیست؟
تغییر نام و اسامی و صفات باری تعالی و نام‌های دینی، مذهبی و معصومین ممنوع است.
احراز مناسب بودن یا نامناسب بودن اسامی چگونه انجام می‌شود؟
بر اساس مصوبه شورای عالی ثبت احوال مرجع رسیدگی به نام‌های جدید و نوساخته، کمیته مشورتی نام سازمان ثبت احوال مرکب از اساتید دانشگاه‌ها و اعضای فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. برای درخواست و پیشنهاد بررسی نام باید به سامانه انتخاب نام به آدرس www.sabteahval.ir/nameselection مراجعه و درخواست را به همراه اطلاعات تکمیلی از قبیل مشخصات شناسنامه‌ای پدر و مادر نوزاد مورد نظر را ثبت کرد و منتظر نظر کارشناسی از طریق تماس سازمان ماند، یا به بخش پیگیری سامانه انتخاب نام مراجعه و درخواست را پیگیری کرد.
برای طی کردن مراحل تغییر نام نیز مدارکی همچون ارائه اصل شناسنامه، تکمیل فرم درخواست تغییر نام که در اداره‌های ثبت احوال ارائه می شود و پرداخت هزینه متعلقه طبق تعرفه جاری الزامی است.