تئاتر با وجود پیشینه‌ی غنی و تاریخی که دارد به مثابه‌ی هنری تفکیک نشده می‌ماند که همیشه وضعیتی بین بودن و نبودن را تجربه می‌کند. به همین دلیل طی سال‌های گذشته اهالی تئاتر برای برو‌ن‌رفت از این وضعیت و سر و سامان دادن به اقتصاد سالن‌ها، فضاهایی خصوصی را تاسیس کردند که بتوانند به فراگیری و اقتصاد این هنر توجه بیشتری داشته باشند. البته باید به این نکته اشاره شود که امر خصوصی‌سازی هم معضلات و مشکلات خاص خودش را داشته است.
با موضوع اوضاع و احوال تئاتر و تعطیلی سالنهای خصوصی به سراغ «امیر دژاکام» کارگردان و بازیگر تئاتر و تلویزیون رفته‌ایم که سال‌ها در این حیطه حضور فعالی داشته است.
امیر دژاکام کارگردان و بازیگر تئاتر و تلویزیون که سابقه بازی در مجموعه‌های «مدار صفر درجه»، «ترانه مادری»، «آوای باران» و... را در کارنامه دارد و تاکنون توانسته نمایش‌های «مکبث»، «دایره گچی قفقازی»، «شهرزاد» و... را روی صحنه ببرد در خصوص تعطیلی سالنهای خصوصی تئاتر به خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا می‌گوید: بخشی از تئاتر تجاری در دست کسانی است که سالنهای خصوصی دارند. گروه‌های جوان بسیاری با عشق و علاقه از خانواده‌هایشان پول‌هایی را می‌گیرند تا اثری را روی صحنه ببرند. بخشی از تئاتر امروز ما در همین سالن‌ها اتفاق می‌افتد و هرکسی هم می‌تواند با پنجاه_شصت میلیون تومان این سالن‌ها را اجاره و اثری را روی صحنه ببرد. حالا تئاتر خصوصی کجاست؟ ما تئاتر خصوصی نداریم. تئاتر خصوصی تئاتری است که شهرداری از یک ساختمان تئاتر حمایت می‌کند و می‌گوید من به ازای هر تماشاگری که به سالن بیاید به تو ۱۰۰ هزار تومان پرداخت می‌کنم؛ این می‌شود تئاتر خصوصی. یعنی دولت سوبسید فرهنگی خودش را به این قضیه اختصاص می‌دهد. آیا ما چنین چیزی در ایران داریم؟
دژاکام در ادامه عنوان کرد: سالن‌داران تئاتر یکی دو سال بیشتر دوام نمی‌آورند. آن‌ها بعد از یک اوج کارشان تمام می‌شود و از این فضا خداحافظی می‌کنند. در حال حاضر حدود ۱۰۰ نمایش روی صحنه می‌رود اما فقط دو تا از آن‌ها فروش نسبتا معقولی دارد. بحث ارزش‌گذاری بازیگران نیست اما وقتی «بهرام افشاری» و «نوید محمدزاده» که واقعا هم بازیگران خوبی هستند روی صحنه می‌آیند مردم برای دیدن آن‌ها بلیت می‌خرند. در کل نمایش‌هایی که چهره دارند فروششان بیشتر است و مخاطبان بیشتری را به سالن‌ها می‌کشانند. بنابراین باز هم حرفم را تکرار می‌کنم هر وقت شهرداری برای هر تماشاگر سوبسید در اختیار اهالی تئاتر قرار داد آن وقت ما تئاتر خصوصی داریم.
دژاکام در تشریحی چند خطی در تعریف تئاتر گفت: تئاتر یک فعالیت هنری است که برای فهم مشترک، انتقال تجربه، محسور شدن از زیبایی، آموزش، تبلیغ و... استفاده می‌شود البته من بعضی از این‌ها را نمی‌پذیرم اما در خصوص همه‌ی آنچه که در تئاتر وجود دارد صحبت می‌کنم.
کارگردان تئاتر «امپراتور و آنجلو» ادامه داد: نوع دیگری از تئاتر که در دنیا وجود دارد تئاتر تجاری است. یعنی یک سرمایه‌گذار با پول هنگفتی اثری را برای سرگرمی روی صحنه می‌برد که مغزی ندارد. این گونه نمایش در همه جای دنیا وجود دارد. منتها فرقش با ایران این است که در کشورهای دیگر همه نوع تئاتر از تجاری و آموزشی گرفته تا فلسفی در کنار هم کار می‌کنند. کنار هم قرار گرفتن انواع گونه‌های نمایش نشان‌دهنده‌ی این است که تئاتر سالم است و یک گونه نمایش بار همه را به دوش نمی‌کشد.
نویسنده و کارگردان «دایره گچی قفقازی» در خصوص حمایت دولت از تئاترهای خصوصی عنوان کرد: سازمان تبلیغات، شهرداری و... باید بودجه خود را در اختیار بخش خصوصی قرار دهند. البته این اتفاق باید بر اساس اصولی پیش برود و آن‌ها ناظرانی را برای نظارت بر نمایش‌ها، اتاق گریم و... بفرستند. هرچه مخاطبان یک اثر بیشتر باشد دولت باید بودجه و مزایای بیشتری را در اختیار آن گروه قرار دهد.
این کارگردان ادامه داد: فرض کنید تئاتر نوفل لوشاتو یا مهرگان در یک ماه ۳۰۰۰ تماشاگر داشته باشد، در این صورت دولت باید بابت هر تماشاگر یک رقم از سرانه‌ی مملکت کشور را در اختیار گروه و سالن‌ها بگذارد.
دژاکام در خصوص معضلات این روزهای تئاتر عنوان کرد: مجموعه‌ای که بازیگران باید در حلق یکدیگر لباس عوض کنند، مجموعه‌ای که چهار سالن دارد و اتاق گریم‌هایش روی هم ۱۰ متر هم نمی‌شود شبی دوازده تا اجرا می‌رود، این یعنی چه؟ یعنی تجارت بدون اخلاق، یعنی اقتصاد مدرنیته. یک عده جوان علاقه‌مند هم برای اینکه فقط بتوانند آثارشان را روی صحنه ببرند این شرایط ناگوار را تحمل می‌کنند. به نظرم بسیار خوب می‌شود اگر شما گزارشی از بک‌استج‌ها داشته باشید تا مردم بدانند که در تئاتر چه خبر است. می‌دانم که صدای من به هیچ کجا نمی‌رسد. ۱۰ سال است که می‌گویم تئاتر تجارت نیست اما کسی گوش نمی‌دهد و این مسئله در بلند مدت به فرهنگ و هنر ما لطمه‌ی بزرگی خواهد زد.
او ادامه داد: در تمام سالنهای تئاتر دنیا مانند: فیلیپین، کره، رمانی، روسیه و... که من به آن‌ها سفر کرده‌ام حمام‌هایی جداگانه برای زن‌ها و مردها در نظر گرفته شده است. این قضیه جزو الزامات است. بازیگر گریم می‌شود، گل مالی می‌شود، دچار استرس می‌شود بنابراین دوش گرفتن جزو ریکاوری یک بازیگر به حساب می‌‌آید. آن‌وقت ما در ایران از داشتن ساده‌ترین امکانات هم محروم هستیم.
دژاکام در خصوص خواسته‌اش از وزیر فرهنگ گفت: درخواست من از وزیر فرهنگ این است که در خصوص تئاتر، متفکرانه، عاقلانه، بلند مدت، علمی و عقلانی گفت‌وگویی انجام شود. ما نمی‌توانیم درباره‌ی یک هنر بزرگ هیجان‌زده حرف بزنیم. من از وزیر فرهنگ می‌خواهم که از منظر جامعه‌شناسی و فلسفه‌ی هنر به این سوال من پاسخ داده شود که آیا تئاتر تجارت است؟ باید یک گفت‌وگوی علمی صورت بگیرد لزومی هم ندارد که حتما این افراد از اهالی تئاتر باشند. می‌توان از فلاسفه، روانشناسان، جامعه‌شنان و... یاری گرفت. اگر قرار است از تئاتر پول در بیاوریم چرا سالن اصلی خودمان را به سالن جشن‌ها و مهمانی‌ها یا یک رستوران تبدیل نکنیم که در آمد بالاتری هم دارد.
خبرنگار: تبسم کشاورز
انتهای پیام