۱۸ ماه از آغاز مذاکرات احیای برجام می‌گذرد و مردم در این مدت هر هفته و هر ماه شایعاتی را در مورد آن شنیده‌اند. گاهی به احیای برجام امیدوار شده و گاهی از آن ناامید شده‌اند. با این حال، طولانی و کشدار شدن مذاکرات و عدم اطلاع‌رسانی دقیق در مورد آن باعث شده است که به مرور حساسیت مردم نسبت به این موضوع کم شود. این در حالی است که در روزها و هفته‌های اخیر، بیش از پیش شایعاتی در مورد احیای برجام شنیده می‌شود. اما واکنش مردم نسبت اخبار مربوط به احیای برجام در این مطقع زمانی چه بوده است؟ داده‌های آنلاین در یک هفته اخیر در این رابطه چه اطلاعاتی را در اختیار ما قرار می‌دهند؟ آیا افزایش امیدواری به احیای برجام حساسیت مردم را برانگیخته است؟
داده‌های توئیتری نشان می‌دهد که در طول یک هفته اخیر حدود ۲۲ هزار توئیت راجع به موضوع برجام منتشر شده است. بر اساس این داده‌ها، توجه به احیای برجام تا روز سه‌شنبه ۱۸ مرداد ماه افزایش یافته بود اما با توافق مذاکرات، از شدت توجه به آن کاسته شده است. اما این داده‌ها نشان می‌دهد که به دنبال افزایش اخبار امیدوارکننده در مورد احیای برجام، مجددا توجهات به این موضوع افزایش یافته و در روز شنبه ۲۲ مرداد ماه، بیشترین تعداد توئیت در این رابطه منتشر شده است.
اگرچه تعداد توئیت‌ها راجع به احیای برجام در روزهای اخیر افزایش یافته است، اما این امر به این معنی نیست که این موضوع به مهمترین مسئله کاربران توئیتر تبدیل شده است. برای ارزیابی دغدغه هفته اخیر کاربران توئیتر، مقایسه موضوعات اقتصادی و سیاسی در هفته اخیر تصویر بهتری از این امر ارائه می‌دهد. بر همین اساس به‌نظر می‌رسد که در هفته اخیر، بیانیه میرحسین موسوی بیشترین توجه کاربران توئیتر را به خود اختصاص داده است و موضوع احیای برجام دومین موضوع مورد توجه کاربران توئیتری بوده است.
نکته قابل توجه آن است که هرچند توئیت‌های مربوط به احیای برجام بیش از توئیت‌های منتشر شده به خبر حمله به سلمان رشدی است، اما خبر حمله به سلمان رشدی در ۲۴ ساعت اخیر به مراتب بیشتر از توئیت‌های مربوط به احیای برجام لایک شده است. موضوعی که نشان می‌دهد احیای برجام آنچنان نیز مورد توجه کاربران توئیتر نبوده است.
هرچند اخبار در توئیتر توجهات و میزان لایک‌ها در موضوع بیانیه میرحسین موسوی و حمله به سلمان رشدی، توجهات زیادی را به خود اختصاص داده است، اما در کانال‌های تلگرامی که عمدتا اخبار منتشر می‌شود، ماجرا متفاوت است. داده‌ها نشان می‌دهد که در تلگرام، اخبار مربوط به برجام به مراتب بیشتر از اخبار مربوط به سلمان رشدی و بیانیه میرحسین موسوی بوده است و فقط اخبار حول موضوعات اقتصادی در مورد نرخ ارز و دلار و یورو بیشتر بوده است. بنابراین، با وجود آن که در فضای سیاسی توئیتر، توجه کاربران به موضوعات سیاسی روز جلب شده است، در فضای خبری تلگرام، اخبار مربوط به برجام یکی از پرتکرارترین اخبار هفته اخیر بوده است.
اما جستجوهای گوگلی فضای متفاوتی از فضای تلگرام را نمایان می‌کند. این جستجوها که به نوعی بیانگر سؤالات و دغدغه‌های عموم مردم است، نشان می‌دهد که در میان سایر موضوعات اقصادی و سیاسی در هفته اخیر، موضوع برجام کمترین سؤال و حساسیت را برای کسانی که در گوگل جستجو کرده‌اند، ایجاد کرده است. بر همین اساس، جستجو راجع به سلمان رشدی، جستجو راجع به یارانه‌ها، جستجو راجع به ارز و طلا و جستجو راجع به متن منسوب به میرحسین موسوی بود، بیش از موضوع برجام مورد توجه قرار گرفته است. بی‌توجهی کاربرانی که از جستجوی گوگل استفاده می‌کنند به موضوع برجام نشان می‌دهد که بخش قابل توجهی از مردم نسبت به برجام سؤالی نداشته و یا حساسیت‌شان را از دست داده‌اند.
به توئیتر بازگردیم. در میان توئیت‌های منتشر شده راجع به احیای برجام و رفع تحریم‌ها نیز، اثری از حساسیت کاربران به این موضوع دیده نمی‌شود و عمدتا با مقوله برجام شوخی شدده است. بررسی توئیت‌هایی که بیشترین لایک را در این زمینه داشته‌اند به خوبی گویای این امر است.
توئیت اول با ۳۴۷۶ لایک توسط کاربری به نام مسعود سعیدی نوشته شده که به طعنه نوشته است:
متن #برجام یه ایراداتی داشته که بهتون نمیگیم ما متن بهتری تهیه کردیم که صلاح نیست بدونید و روی یه شروطی که بهتون نمیگیم ایستادیم الان هم یه هیات کارشناسی که بهتون نمیگیم دارن بررسیش میکنن که به یه نتیجه ای برسیم که اونم بهتون نمیگیم. فقط بدونید که ما خیلی بهتریم
#دولت_انقلابی
توئیت دوم نیز با ۲۸۶۱ لایک توسط کاربری به نام «سیامک قاسمی» نوشته شده است:
مذاکرات این دور برجامی هم بدون گرفتن نتیجه خاصی به پایان رسید.
همچنان برنده واقعی مذاکرات کش دار هسته‌ای ایران در همه این سالها، مالک هتل کوبورگ وین بوده و بس!
در یک تحلیل کلی از فضای آنلاین و شبکه‌های اجتماعی می‌توان گفت که با وجود افزایش امیدواری‌ها به احیای برجام، این موضوع تا پایان روز شنبه ۲۲ مرداد ماه چندان توجه عموم مردم را جلب نکرده است. به‌نظر می‌رسد که دو عامل موجب این بی‌تفاوتی شده است. عامل اول طولانی‌شدن و کشدار شدن مذاکرات و شایعات ضد و نقیض در این است که به مرور باعث بی‌تفاوتی مردم به احیای برجام شده است. اما عامل دوم به ذهنیت مردم در مورد برجام بازمی‌گردد. به‌نظر می‌رسد که حملات مخالفان داخلی و خارجی برجام در طول سال‌های اخیر و ناکارآمدی و مشکلات اقتصادی باعث شده است که به مرور بخشی از مردم احساس کنند که احیای برجام نیز شاید گره‌ای از مشکلاتشان باز نکند و همین موضوع نیز باعث شده است که نسبت به سالیان گذشته، خصوصا سال ۹۴ و زمان مذاکرات برجام، حساسیت و توجه به مراتب کمتری به این موضوع داشته باشند.
۲۱۲۲۰