موسیقی تئاتر در ایجاد و منتقل کردن حس های گوناگون به مخاطب تاثیر به سزایی دارد. سبک و شیوه های اجرای موسیقی در تئاتر که می تواند موسیقی براساس سبک های مختلف و یا براساس احساس های درونی یک شخصیت باشد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این خصوص با متخصصان و کارشناسان این حوزه گفت و گویی کرده ایم که یکی از آنها را در ذیل می خوانید.
فرشاد فزونی خواننده و آهنگساز که در سال های فعالیت اش آلبوم موسیقی «من و دوست غولم» را منتشر کرده و در حوزه ی آهنگسازی در تئاتر فعالیت های زیادی داشته است در پاسخ به این سوال خبرگزاری برنا که چرا گاهی آهنگسازان تئاتر به این مسئله که نمایش در چه سبک،ژانر و فضایی است توجه نمی کنند گفت:خیلی از آهنگسازها به درام آشنایی ندارند و همچنین خیلی از کارگردانان هم به موسیقی آشنایی ندارند این مشکل همواره وجود دارد. اگر کارگردان به کاری که قرار است روی صحنه ببرد اشراف داشته باشد مانند شیوه اجرایی آن و زمان ومکان جغرافیایی و... و آهنگساز هم همین طور آن وقت به یک نتیجه می رسند که بتواند یک شیوه و سبک از لحاظ تنظیم قطعات موسیقی داشته باشند و کارگردان و آهنگساز حتما باید به یک تعامل با هم برسند تا نتیجه و خروجی کار مطلوب باشد.
این آهنگساز درباره این موضوع که آیا انواع ساز در انواع تم های نمایشی می تواند موثر باشد گفت: بله قطعا انواع ساز ها میتواند موثر باشد، بستگی به رویکرد خود کار دارد به طور مثال یک نمایش موقعیت زمانی اش قرون وسطی است و شما قطعا نمی توانید در این نمایش از سازی مانند تنبور استفاده کنید. مگر اینکه کارگردان بخواهد رویکردی داشته باشد که بگوید ما می خواهیم این نگاه را به قضیه داشته باشیم ولی در غیر اینصورت قطعا ساز بندی هم گویای مکان جغرافیایی است و هم می تواند گویای زمان باشد.
فزونی در خصوص اینکه موسیقی به عنوان متمم نمایش و فضا ساز نمایش چقدر موثر است افزود:بستگی به نگاه کارگردان دارد و یا نگاهی که موزیسین به اثر دارد اما اصولا اگر در حد اعلای خودش باشد بسیار زیاد تاثیرگذار است و می تواند دیدی را به مخاطب بدهد که کارگردان توانش را ندارد یا نمی خواهد بصورت دیداری آن کار را انجام دهد و می تواند خیلی در نگاه مخاطب به ادبیات و کارگردانی کار تاثیر گذار باشد به طور مثال بازیگر دیالوگی می گوید که آن موزیک می تواند روی آن تاکید بگذارد و یا باعث می شود که مخاطب یک برداشت دیگری از آن دیالوگ کند بنابراین بسیار موثر است.
این آهنگساز تئاتر درباره موضوع موسیقی زنده و اینکه موسیقی زنده چه کمکی به تئاتر می کند اظهار داشت:بستگی دارد آن کار چقدر نیاز به موسیقی زنده دارد. اما اصولا چون تئاتر کار زنده ای است قطعا موسیقی زنده برایش بهتر است به این دلیل که در هر شب از اجرا تئاتر در حال رشد است به طور مثال یک موقع یک بازیگری ممکن است امشب یک مدل اکت داشته باشد و یا فردا شب تصمیم بگیرد یک جمله ای را بگوید و موزیک هم می تواند با آن اتفاقات جدیدی که در صحنه رخ می دهد همسو شود و یا حتی کارگردان یک زمانی به نظرش می رسد این صحنه را جور دیگری انجام دهد وموزیسین هم وقتی روی صحنه است و چون روی خلق چنین اتفاقی شریک است میتواند تصمیم بگیرد جور دیگری موزیک را اجرا کند و این به رشد آن کار در شب های دیگر کمک می کند و علاوه بر این یک حس احترام به مخاطب منتقل می شود که موسیقی زنده برایش پخش می شود.
فرشاد فزونی در پاسخ به این پرسش که چرا امروزه در تئاتر بیشتر از موسیقی های انتخابی و آهنگ های کلاسیک غربی بیشتر استفاده می شود و سراغ آهنگسازی اختصاصی برای تئاترشان نمی روند گفت: معمولا مشکل مسئله مالی است. اما اتفاق جدیدی که افتاده در بحث انجمن موسیقی تئاتر که من هم جزء هیات مدیره قرار گرفتم در تلاشم که بتوانیم چنین اتفاقاتی را کمتر کنیم. اما این موضوع به این مسئله بر میگردد که کارگردان های تئاتر معمولا از لحاظ مالی آنقدر درآمدی ندارد که بتواند این چنین کارها را انجام دهند و این که یک موسیقی انتخابی را بردارند و استفاده کنند هم کار سختی نیست و هم هزینه ای برایشان ندارد و اگر یک موزیک خارجی که باشد که دیگر دست آن شخص به کارگردان نمی رسد و اگر هم که ایرانی باشد حق تالیفی به آن شخص نمی دهند و یک چیزی انتخاب می کنند برای صحنه شان که اصلا به آن صحنه هم نمی خورد. یک زمانی ام است که کارگردانی یک موزیکی را می شنود و فقط از آن خوشش می آید و براساس آن یک صحنه ای را می نویسد. اما در کل معمولا کارهایی که کلش بصورت انتخابی است بحث مالی مطرح است که این مسئله اصلا خوب نیست و به نظر من کسی حتی کار دانشگاهی هم انجام می دهد درست نیست از موسیقی انتخابی استفاده کند و این کار باعث می شود که کار در حد کارگاهی و غیرحرفه ای پایین بیاید.
این آهنگساز در خصوص اینکه چرا آهنگسازان تئاتر به حوزه تصویر راه پیدا نمی کنند اظهار داشت:بعضی اوقات آهنگسازان به حوزه تصویر راه پیدا می کنند اما این مسئله کمی برمی گردد به این موضوع که کارگردانان سینما که کارهای رئالیستی تری انجام می دهند می گویند بازیگران تئاتر کمی آن مدیوم تئاتر را وارد سینما می کنند که این دو تا با هم متفاوت هستند و حتی درخصوص بقیه عناصر تئاتر هم همین دید را دارند در صورتیکه خیلی از بازیگران تئاتر که باهوش هستند می توانند فرق این دو را با همدیگر تشخیص بدهند حالا چه در بازیگری و چه در موزیک و طراحی های مختلف باشد ولی به نظر من معمولا چون مدیوم تئاتر یک مدیوم خاص دیگری است و معمولا کارگردان های سینمایی این فضا را نمی خواهند به نظرم می آید که چنین چیزی دلیلش باشد.
فرشاد فزونی در پایان درباره اینکه موسیقی چقدر می تواند دردتاثیر تئاتر روی مخاطب نقش ایفا کند گفت: موسیقی می تواند دید مخاطب را نسبت به صحنه تغییر بدهد و آنها را به تفکر کارگردان نزدیک تر کند می تواند روی ریتم صحنه تاثیر بگذارد و وقتی ریتم کار می افتد موسیقی می تواند در این کار دخیل باشد و کاری کرده باشد که ریتم بیفتد و یا کاری کند که مخاطب آن را دنبال کند بدون اینکه مشکلی برایش ایجاد شود و حوصله اش سر برود و مهمتر از همه چیزی است که کارگردان از مخاطب می خواهد گاهی می تواند با دیالوگ،میزانسن،نور و صحنه و گاهی هم فقط با موزیک این کار را انجام می دهد.