همشهری‌آنلاین - امیرمحمد حسینی: مذاکرات احیای توافق هسته‌ای و رفع تحریم‌ها همچنان در جریان است. هر چند روند نشست‌های کمیسیون مشترک برجام متوقف شده و حالا طرف گفت‌وگوهای ایران، انریکه مورا نماینده اتحادیه اروپا است که نقش میانجی را در مذاکرات ایفا می‌کند. در این بین اما فرانسوی‌ها هم دست به تلاش‌هایی زدند و گفت‌وگوی دو ساعته رییس‌جمهوری با امانوئل مکرون در همین راستا انجام شده است. اما سوال اینجاست که در این گفت‌وگو چه پیام‌هایی رد و بدل شده و آیا تاثیری بر روند مذاکرات خواهد گذاشت؟
ابوالقاسم دلفی سفیر سابق ایران در فرانسه در گفت‌وگو با همشهری‌آنلاین موانع رسیدن به توافق و نقش اروپایی‌ها در این زمینه به عنوان میانجی را تشریح می‌کند. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
گفت‌وگوی رییس‌جمهوری با امانوئل مکرون چقدر بر مذاکرات احیای توافق هسته‌ای اثرگذار است؟ فکر می‌کنید پیام‌هایی برای میانجی‌گری در مذاکرات در این گفت‌وگو ردوبدل شده؟
مذاکرات هسته‌ای وضعیت پیچیده‌ای پیدا کرده است. به این معنی که به گفته همه طرف‌ها ۹۵ درصد کار انجام شده و متن توافق تقریبا آماده است. اما ۵ درصد باقی‌مانده اختلافات اصلی است که تاکنون درباره آنها توافق نشده و مشخص است که شامل چه مواردی می‌شود. بر سر اختلافات باقی‌مانده باید تفاهم سیاسی صورت بگیرد که لازمه آن اراده سیاسی دو طرف است که تاکنون رخ نداده است. این عدم تفاهم به دلیل تفاوت نگاه دو طرف و عملکرد نادرست غربی‌ها و آمریکایی‌ها و سابقه گذشته آنها است. در چنین وضعیتی دو طرف تقریبا به این نتیجه رسیدند که بر سر موضوعات باقی‌مانده توافق نمی‌شود اما هیچ طرفی هم نمی‌خواهد که مسئول بر هم خوردن مذاکرات شناخته شود. بنابراین آمریکایی‌ها نیز اعلام می‌کنند که آماده توافق هستند و مدعی می‌شود که ایران مسئول به نتیجه نرسیدن مذاکرات است.
چه موانعی بر سر رسیدن به توافق وجود دارد؟
آمریکا از توافق هسته‌ای خارج شده و الان توافق بر سر احیای برجام است. آنچه امروز اجازه نمی‌دهد مذاکرات به نتیجه برسد مطالبات خارج از توافق هسته‌ای آمریکاست که لازمه آن همانطور که گفتم تفاهم سیاسی است. وقتی اجلاس سه جانبه تهران برگزار می‌شود از آمریکایی‌ها می‌شنویم که یا برجام یا رابطه با مسکو. ما به عنوان کشوری که طی این سال‌ها ضرر زیادی از تحریم دیدیم به دنبال خارج شدن از فضای فعلی هستیم اما این نیازمند اراده سیاسی است.
مقامات وزارت خارجه نیز بارها تاکید کردند که اراده سیاسی برای رسیدن به توافق از سوی واشنگتن وجود ندارد.
آمریکایی‌ها دو مشکل اصلی داخلی دارند. حزب دموکرات ابتدا انتخابات کنگره و سپس انتخابات ریاست‌جمهوری را در پیش دارد. برای آقای بایدن مهم پیروزی خود و حزب دموکرات در انتخابات است و در فضای فعلی امتیاز دادن به ایران برای بایدن نفعی ندارد. حتی ممکن است توافق برای او منفی باشد. از سوی دیگر این تصور در ما نیز وجود دارد که اگر بایدن نتواند در انتخابات پیروز شود چه تضمینی وجود دارد که رییس‌جمهور بعدی از توافق احیای برجام خارج نشود؟ بنابراین در چنین شرایطی چرا باید تفاهم سیاسی کنیم؟ بنابر موضوع تفاهم سیاسی نیز موانع خود را دارد و باعث می‌شوند که مذاکرات در شکل فعلی ادامه پیدا کند. نکته دیگر اینجاست که مرور زمان نیز این موانع را حل نمی‌کند و پیش‌بینی‌ها در آمریکا به صورتی نیست حزب دموکرات بتواند در انتخابات پیروز شود.
اروپا چه نقشی در شرایط فعلی دارد؟
در این شرایط اروپایی‌ها به عنوان میانجی می‌توانند نقش مهمی ایفا کنند. اروپا قدرت حل مذاکرات را ندارد چرا که مشکل اصلی بین ایران و آمریکاست. در شرایطی که اروپا نیز از این وضعیت ضرر کرده و امروز به دلیل تحریم‌ها نمی‌تواند از نفت ایران بهره‌مند شود. ظرفیت اروپا مشخص است و نمی‌تواند آمریکا را وادار به توافق کند. اروپا به خاطر ما نیز با آمریکا رودررو نمی‌شود اما وساطت آنها برای رسیدن به توافق می‌تواند پررنگ‌تر شود.
نقش فرانسه در این بین چیست؟ به نظر می‌رسد فرانسوی‌ها علاقه‌مند هستند که نقشی پررنگی در وضعیت فعلی داشته باشند.
بله فرانسه به عنوان عنصر مهم اتحادیه اروپا می‌تواند این نقش در حد ظرفیت‌های خود انجام دهد. در دولت قبلی فرانسه نیز تلاش‌هایی برای میانجی‌گری انجام شد اما مانع و مشکل اصلی وزیر خارجه بود. آقای ژان لودریان وزیر خارجه‌ای به شدت ضدایرانی و طرفدار عرب‌ها بود. حضور او مانع سختی برای مکرون بود تا آنچه را می‌خواهد در دیپلماسی و وزارت خارجه انجام دهد. از سوی دیگر مکرون به دلیل روابط قوا قادر به تغییر وزیر خارجه نبود. اما در دولت جدید وزیر خارجه تغییر کرد.
خانم کاترین لونونا در دستگاه وزارت خارجه فرانسه رشد کرده و گرایش‌های نزدیک به اعراب در او کمتر است. از سوی دیگر دیدگاه‌های نرم‌تری نسبت به ایران دارد و مکالمه تلفنی دو هفته قبل آقای امیرعبداللهیان با او نیز در همین راستا انجام شد. این مکالمه زمینه تماس مجدد روسای جمهور را هم فراهم کرد. بنابراین فرصت فعلی با گذشته متفاوت است و شرایط داخلی فرانسه به سود ایران تغییر کرده است. می‌توان از این امتیاز در جهت تلاش فرانسه استفاده کرد.
البته باید حواسمان باشد که فرانسوی‌ها در منطقه به دنبال منافع خود هستند و در یمن، لبنان و امارات ملاحظات خود را دارند. اما ما می‌توانیم از ظرفیت خودمان در منطقه در قبال امتیازهای فرانسه در اتحادیه اروپا و توافق هسته‌ای استفاده کنیم. اگر ما روابط نزدیک‌تری با اروپایی‌ها داشته باشیم فشار بر آمریکا نیز بیشتر می‌شود تا امتیازهایی به ایران بدهند. البته باید به انگلیس نیز توجه داشت. چرا که روابط و رویکرد این کشور پس از خروج از اتحادیه اروپا تغییر کرده و ممکن است در رابطه ایران با اروپا و فرانسه خراب‌کاری کنند.
فکر می‌کنید در آینده نزدیک توافق یا تفاهمی بر سر احیای توافق هسته‌ای رخ می‌دهد؟
در آینده نزدیک باید تحولی رخ دهد که منتظر اتفاق باشیم. بعید می‌دانم که در این مدت اخیر اتفاقی رخ داده باشد. البته به نظر می‌رسد دولت تغییر اندکی در روابط با اروپا داده و آقای امیرعبداللهیان نیز سفری به رم داشتند که در روابط ایران با اروپا مهم تلقی می‌شود. ایتالیا هر چند جز اعضای توافق هسته‌ای نیست اما در روابط نفتی و انرژی با ما یکی از کشورهای مهم محسوب می‌شود. در جلسه تقدیم استوارنامه سفیر سوییس به رییس جمهوری نیز آقای رییسی تاکید کردند که ما به روابط با اروپا اهمیت می‌دهیم. پس از این گفت‌وگوی تلفنی دو ساعته چشم‌اندازی را در آینده روابط ایران با اروپا ایجاد کرده است. این چشم‌انداز می‌تواند بر مذاکرات و احیای توافق هسته‌ای نیز تاثیر بگذارد.