قاچاق فیلم یا انتشار غیرقانونی فیلم، معضل بزرگی برای سینمای ایران به شمار می‌رود و بیشترین ضرر آن را بخش خصوصی سینما متحمل می‌شود که روی بازگشت سرمایه از طریق بلیت‌فروشی حساب ویژه‌ای باز می‌کند.
اخم سازمان سینمایی
آخرین باری که مسئولان سازمان سینمایی به طور مشخص درباره قاچاق فیلم موضع شفافی اتخاذ کردند، به آخرین روز اردیبهشت ماه بازمی‌گردد؛ یعنی چیزی حدود دو ماه پیش! روح‌الله سهرابی، مدیر کل دفتر نظارت بر عرضه و نمایش فیلم سازمان سینمایی در مصاحبه‌ای گفت: «با توجه به شرایط ویژه حاکم بر اکران و نیاز به تبلیغات وسیع و فراگیر برای جذب مخاطب بیشتر، ضرورت مساعدت صدا و سیما بیش از هر زمان دیگر احساس می‌شود. عرصه فرهنگ و هنر بیش از هر چیز مستلزم نگاه ویژه مدیران و دست‌اندرکاران فرهنگی است، بنابراین مدیری که شناخت عمیقی از این عرصه ندارد، ناخواسته ضربات جبران‌ناپذیری به این عرصه بسیار مهم وارد خواهد کرد. سینما و تلویزیون مکمل یکدیگر هستند و تعامل دو سویه بین این دو حوزه می‌تواند بسیار مفید فایده باشد.»
وی افزود: «نگاه ویژه و مساعد مسئولان تلویزیون در ایجاد علاقه و میل در میان مخاطبان سینما همواره بسیار مؤثر بوده و از تمایل صاحبان آثار برای تبلیغ در فضاهای غیرمجاز خواهد کاست. طی سالیان اخیر و به دلیل کمرنگ‌بودن تعامل دو سویه بین سینما و تلویزیون، اصولاً صاحبان آثار بوده‌اند که متحمل خسارت شدند، به همین دلیل انتظار از مدیران جدید این است که راه تبلیغ و اطلاع‌رسانی آثار روی پرده را باز نگه دارند تا تهیه‌کننده یا پخش‌کنندگان آثار متوسل به اقدامات نامناسب تبلیغی و دست به دامن شبکه‌های غیرمجاز نشوند.»
ستاد صیانت هنوز زنده است!
سهرابی درباره فعالیت ستاد صیانت از آثار سینمایی و بی‌خبری از فعالیت آن در ماه‌های اخیر هم گفت: «این ستاد همچنان فعال است کما اینکه کارگروه مبارزه با قاچاق فیلم هم ذیل همین ستاد برگزار می‌شود. در همین ابتدای امر هم برخی کانال‌ها و دیگر بخش‌های فضای مجازی به واسطه اشتراک گذاشتن فیلم‌های قاچاق‌شده، مسدود شده‌اند و با شدت هم این پیگیری ادامه دارد.»
وی روی بحث فرهنگ‌سازی برای جلوگیری از قاچاق فیلم تأکید کرد و اینکه قاچاق فیلم از دزدی و سرقت بدتر است، چون «تبعات دنباله‌داری بر فرهنگ و هنر کشور دارد.»
این مقام سازمان سینمایی در پایان تأکید کرد: «موضوع مهم این است که سازمان سینمایی و هیچ ارگان دیگری به تنهایی نمی‌تواند با این معضل بزرگ مقابله کند و حتماً همه صنوف از سینماگران و سینماداران تا دیگر صنوف فعال در حوزه سینما و تلویزیون باید حساسیت ویژه‌ای روی این موضوع داشته‌باشند. هر صنف و ارگانی باید به وظایف ذاتی خود عمل کند و طبیعی است سازمان سینمایی هم به وظایف تعریف‌شده خود عمل خواهد کرد. باید تلاش کنیم قاچاق فیلم را که به نوعی سرمایه سینما را تهدید می‌کند، از بین ببریم در غیر این صورت معدود سرمایه‌گذارانی را که همچنان علاقه‌مند به سینما هستند و در این حوزه سرمایه‌گذاری می‌کنند هم از دست خواهیم داد. مطمئن هستم اگر حساسیت همه سینماگران روی این موضوع به حداکثر برسد، به‌زودی شاهد ریشه‌کن شدن این معضل بزرگ خواهیم بود.»
«موقعیت مهدی» هم قاچاق شد
با وجود خط و نشان سهرابی برای قاچاقچیان فیلم و ایجاد معذوریت اخلاقی که قاچاق فیلم از دزدی بدتر است! باز هم این قاچاقچیان نه‌تن‌ها متنبه نشدند، بلکه بر دامنه فعالیت‌های خود افزودند و در آخرین نمونه کاری خود، فیلم سینمایی «موقعیت‌مهدی» را با بهترین کیفیت ممکن منتشر کردند. موقعیت مهدی در ایام عید سعید غدیر، از طریق پلتفرم تلوبیون به جرگه اکران آنلاین پیوسته بود. انتشار نسخه قاچاق این فیلم نشان داد در نبود ساز و کار قانونی و جدی نگرفتن قاچاق فیلم از سوی سازمان سینمایی، این قاچاقچیان هستند که بازار سینما را در دست می‌گیرند و اقتصاد سینما را بازیچه خود می‌کنند.
قاچاقچیان فیلم نشان داده‌اند که در کنار دزدیدن فیلم از پخش آنلاین یعنی همان کاری که با فیلم‌های اکران آنلاین انجام می‌دهند، هنوز از شیوه سنتی و قدیمی فیلمبرداری از پرده سینما نیز استفاده می‌کنند. قاچاق فیلم «بدون قرار قبلی» از روی پرده سینما در حالی که این فیلم به دلیل محتوای انسانی و اخلاقی‌اش مورد توجه قرار گرفته بود، تنها یکی از ضربه‌هایی است که قاچاق فیلم به فرهنگ‌سازی سینما رفتن در میان خانواده‌ها وارد کرده‌است. سازمان سینمایی پافشاری دارد که در زمینه قاچاق پرده‌ای فیلم‌های سینمایی این صاحبان سالن‌های سینما هستند که باید پاسخگو باشند، در حالی که قاچاق پرده‌ای فقط بخشی از جریان قوی قاچاق را تشکیل می‌دهد. هر هفته در کمتر از چند ساعت از انتشار نسخه قانونی تمامی تولیدات اختصاصی یا پخش مشترک پلتفرم‌ها، کانال‌های دانلود فیلم دست به باز نشر غیرقانونی می‌زنند. حتی این کانال‌ها آنقدر سلیقه دارند که محصولات نمایشی را همراه با پوستر، خلاصه فیلم و همچنین چند نوع کیفیت متفاوت تصویری منتشر کنند و پیش از انتشار قسمت‌های جدید، برای آن آگهی تبلیغاتی نشر دهند!
سازمان سینمایی در حالی با قاچاق فیلم مواجه می‌شود که گویا هنوز در دهه ۸۰ یا اوایل دهه ۹۰ هستیم که نسخه فیزیکی فیلم‌های قاچاق سر چهارراه‌ها و بساط دستفروش‌ها پیدا می‌شد. اکنون مقابله با جریان آنلاین قاچاق که پرقدرت نیز فعالیت می‌کند، نیازمند همکاری فراگیر نهادهای انتظامی از جمله پلیس فتا است. سازمان سینمایی با تکیه بیش از حد به قاچاق پرده‌ای فیلم‌ها، عملاً انتشار نسخه قاچاق در فضای مجازی را به دست فراموشی سپرده و این کار دست قاچاقچیان را برای مانور بیشتر باز گذاشته است.
در کنار سازمان سینمایی، وجود ساترا، به عنوان نهادی که برای نظارت بر شبکه نمایش خانگی تلاش می‌کند نباید نادیده گرفته‌شود. این نهاد نو پا که ذیل سازمان صداوسیما فعالیت می‌کند، مدعی این است که باید نظارت بر پخش صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی را در اختیار داشته‌باشد و باید در مقابل ضرر و زیانی که اکنون از طریق فضای مجازی به فیلمسازان ایرانی وارد می‌شود، پاسخگو باشد.
23302