براساس اعلام اداره کل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان بیش از ۴۲ هزار دانش‌آموز به دلایل مختلفی از جمله فقر فرهنگی و اقتصادی، کودکان کار، پراکندگی و سخت گذر بودن مناطق و روستاها در این استان ناخواسته از تحصیل بازمانده‌اند. این آمار جدای از ۱۰۶ هزار نفری است که به صورت خود خواسته ترک تحصیل کرده‌اند. هرچند عبارت ترک تحصیل خود خواسته نیز متأثر از دلایلی چون ازدواج زودهنگام، اجبار به کار، مشکلات اقامت اتباع بیگانه در ایران و... است.
«حسینعلی میرعبدی»، مدیرکل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان عوامل متعددی از جمله فقر فرهنگی و اقتصادی، پراکندگی و سخت گذر بودن راه های روستاها، کمبود امکانات و فضای آموزشی، سیل مهاجرین از کشورهای همسایه و... را از دلایل تعداد زیاد بازماندگان از تحصیل می‌داند و می‌گوید: در کل کشور ۹۸۰ هزار و ۸۷۱ بازمانده از تحصیل شناسایی شده‌اند که ۱۵ درصد این جمعیت در سیستان و بلوچستان هستند. سرانه فضای آموزشی در استان به ازای هر دانش‌آموز ۳.۲ مترمربع است که با میانگین کشوری فاصله معناداری دارد.
وی تعداد زیاد بازماندگان از تحصیل را از مهم‌ترین مشکلات پیش روی آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان عنوان می‌کند و می‌افزاید: مسأله ترک تحصیل با افراد جامانده از تحصیل دو مقوله جداست اما این آمار در استان به صورت یکجا بیان می‌شود که این موضوع سبب شده تعداد بازماندگان از تحصیل رقم بزرگی باشد. در واقع در بحث ترک تحصیل برای فرد امکانات آموزشی ایجاد شده اما خود فرد به دلایلی از ادامه تحصیل انصراف داده اما جاماندن از تحصیل به معنای در دسترس نبودن امکانات آموزشی است. البته ما با توسعه مدارس شبانه روزی و طرح روستا مرکزی در تلاشیم تعداد بازماندگان از تحصیل را کاهش دهیم و اغلب افرادی که ترک تحصیل کرده‌اند را دوباره به مدارس بازگردانیم.
کمبودهای تمام نشدنی در سیستان و بلوچستان
فقر، بیکاری، کمبود کلاس‌های درس، تعصبات خانوادگی، کودک همسری، نبود مدرسه، نداشتن شناسنامه و... همگی دست به دست هم داده‌اند تا سیستان و بلوچستان که عنوان جوان‌ترین استان کشور را یدک می‌کشد رکورددار بازماندگان از تحصیل در کشور هم باشد. کودکانی که گاهی به دلیل فقر مالی و نبود امکانات عطای درس خواندن را به لقایش بخشیده‌اند و حالا برای کمک به خانواده، کارکردن و سوخت بری را جایگزین تحصیل کرده‌اند.
این همه ماجرا نیست برخی به دلیل نبودن مدرسه در مقاطع بالاتر در روستایشان و عدم امکان رفتن به روستاهای اطراف، کمک به درآمدزایی خانواده و نداشتن شناسنامه از دنیای مدرسه خداحافظی می‌کنند. البته داستان برای دختران این دیار جور دیگری رقم می‌خورد. برخی از آنها به دلیل ازدواج زود هنگام به جای مدرسه راهی خانه بخت می‌شوند.
رسولی زاده یکی از معلمان روستایی در شهرستان راسک که بارها شاهد بوده دانش‌آموزانش با چشمی گریان برای همیشه از مدرسه خداحافظی کرده‌اند به «ایران» می‌گوید: اینجا همیشه با مشکلات و کمبودها مواجه هستیم اما در دوران کرونا این کمبودها پررنگ‌تر و ترک تحصیل بیشتر شد. برگزاری کلاس‌های آنلاین در روستاهایی که اینترنت نداشته و خرید تبلت و موبایل برای دانش‌آموزان ممکن نبوده امری محال است برای همین ما در این مدت تلاش کردیم با برگزاری کلاس‌های حضوری با فاصله زمانی مشخص کاری کنیم که هیچ دانش‌آموزی از تحصیل جا نماند اما باز هم خیلی‌ها ترک تحصیل کردند.
این معلم که خودش متولد همین منطقه اســت از تعـــصب‌هــای خــانـــواده‌هـــا گـــلایـــه مـــی‌کنــد: دانــــش‌آموزانـــی داشتــــه‌ام کـــه خانواده‌هـایشان چون امکان حضور معلم خانم در روستایشان وجود نداشته اجازه ادامه تحصیل را به دختران‌شان نداده‌اند. در مواردی هم خانواده‌ها دختران را در سن پایین حتی در مقطع ابتدایی عملاً از تحصیل محروم می‌کنند.
فکر نکنید برای پسران همه چیز مهیاست. برخی خانواده‌ها بخصوص در مناطق مرزی که معیشت حداقلی دارند پسران را از سن کم برای کمک به امرار معاش خانواده راهی بازار کار که اغلب سوخت‌بری و کوله بری است، می‌کنند. البته همه خانواده ها این طور نیستند اما فرهنگ غالب منطقه و البته شرایط اقتصادی خانواده‌ها سبب این کار می‌شود.
این معلم، نبود تعداد کافی کلاس‌های درس و کمبود امکانات آموزشی را از دیگر دلایل ترک تحصیل دانش‌آموزان عنوان می‌کند و می‌افزاید: اینجا فاصله روستاها با یکدیگر زیاد است و همه روستاها این شانس را ندارند که مدرسه یا معلم داشته باشند. به خاطر همین بچه ها باید به روستاهای دیگر بروند که آن هم بسیار سخت است. وسیله نقلیه بسختی پیدا می‌شود. من بارها با ماشین‌های کشاورزی و حتی سوخت‌برها خودم را به کلاس‌ها رسانده‌ام اما این کار برای بچه‌ها تقریباً غیرممکن است.
۲۳۳۰۲