به دنبال هشدار مدیر کل آژانس مبنی بر فرصت ۳ تا ۴ هفته‌ای باقی‌مانده تا «ضربه مهلک» به احتمال توافق برای احیای برجام، کارشناسان آمریکایی منع اشاعه با ابراز نگرانی نسبت به پیامدهای عدم توافق، از جو بایدن میخواهند تلاشهای دیپلماتیک برای احیای توافق هسته‌ای 2015 را مضاعف کند.
به گزارش اکوایران، کارشناسان انجمن کنترل تسلیحات از پرزیدنت بایدن می خواهند فورا تلاش های دیپلماتیک متوقف شده برای بازگرداندن پایبندی به توافق هسته ای 2015 ایران را مضاعف کند، توافقی که به گفته مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمیممکن است با «ضربه مهلک» در عرض سه تا چهار هفته مواجه شود.
بر اساس گزارش وبسایت موسسه آرمز کنترل، داریل جی کیمبال، مدیر اجرایی انجمن کنترل تسلیحات، خاطرنشان کرد: «پرزیدنت بایدن از بازگرداندن پایبندی متقابل به برجام به عنوان بهترین راه برای عقب انداختن پتانسیل ایران برای عبور از آستانه هسته‌ای و حفظ نظارت دقیق‌تر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر فعالیت‌های حساس هسته‌ای ایران حمایت می‌کند».
وی افزود: «متاسفانه دولت بایدن بحران فزاینده‌ای را که با خروج رئیس‌جمهور سابق از توافق در سال 2018 آغاز شد، با درجه فوریت لازم که شایسته آن است، درمان نکرده است. با این حال، در پی تحولات نگران کننده جدید، کاخ سفید باید اقدامات فوری انجام دهد».
در 9 ژوئن، ایران اعلام کرد که 27 دوربین کلیدی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را که به‌عنوان بخشی از توافق هسته‌ای 2015 نصب شده بودند، در تاسیسات هسته‌ای خود در تلافی قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که از ایران خواسته بود با آژانس برای تحقیقات درباره فعالیت‌های هسته‌ای گذشته همکاری کند، قطع خواهد کرد.
رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هشدار داد که بدون این دوربین‌ها که بر تولید سانتریفیوژ، معادن اورانیوم و تأسیسات ذخیره‌سازی نظارت می‌کنند، آژانس «تداوم دانش» را در مورد فعالیت‌های حساس هسته‌ای ایران از دست خواهد داد، که به گفته او، می‌تواند یک «ضربه مهلک» برای تلاش برای بازگرداندن پایبندی متقابل به برجام باشد.
گروسی مدعی شد که بدون وجود دوربین‌ها ایران می‌تواند سانتریفیوژهای جدیدی بسازد و مکان آنها برای آژانس نامعلوم باشد. گروسی گفت، پس از حدف دوربین‌ها، بازرسان سازمان ملل تنها سه یا چهار هفته فرصت خواهند داشت تا «تداوم دانش» را درباره طیف کامل فعالیت‌های هسته‌ای ایران از دست بدهند. گروسی افزود: در آن مرحله، همه درباره چگونگی وضعیت برنامه هسته‌ای ایران حدس می‌زنند.
پس از بیش از یک سال گفتگوهای غیرمستقیم بین ایالات متحده و ایران، توافق بر سر یک طرح دقیق برای دستیابی به بازگشت متقابل به پایبندی به برجام برای ماه‌ها به دلیل یک موضوع غیرهسته ای مسدود شده است.
کلسی داونپورت، مدیر سیاست منع اشاعه، گفت که مناقشه بر سر نامگذاری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران (IRGC) در لیست [ادعایی] وزارت خارجه آمریکا برای سازمان‌های تروریستی خارجی (FTO) است که آیا و تحت چه شرایطی از این فهرست خارج شود.
او گفت: «زمان آن فرا رسیده است که هر دو طرف آن بن بست را حل کنند و در نهایت به آنچه به نفع همه طرف‌هاست، یعنی توافقی برای بازگرداندن پایبندی به توافق هسته ای 2015، عمل کنند».
کیمبال گفت: «انتصاب تروریستی سپاه پاسداران در دوران ترامپ تا حد زیادی نمادین و خارج از موضوعات اصلی تحت پوشش برجام است، به همین دلیل است که هیچ یک از طرفین نباید اجازه دهد که در مسیر بازگرداندن پایبندی به توافق هسته‌ای 2015 قرار گیرد».
در 8 ژوئن، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی، ادعا کرد که این به ایران بستگی دارد که چه کاری انجام دهد. سالیوان مدعی شد: «از نظر ما، توافقی روی میز وجود دارد که بدون پرداختن به مسائل جانبی، بازگشت انطباق در برابر انطباق به برجام را به همراه خواهد داشت. این توافق در دسترس ایران است. آنها باید این توافق را بپذیرند. اگر این کار را نکنند، این به عهده آنهاست».
کیمبال گفت: «این شکست رهبری از سوی کاخ سفید است اگر فورا تلاش های دیپلماتیک برای شکستن بن بست در این موضوع را اعلام نکند. و سرزنش ایران، هر چند از نظر احساسی یا سیاسی رضایت‌بخش به نظر برسد، از بحران هسته‌ای قریب‌الوقوع جلوگیری نمی‌کند و منافع امنیت ملی ایالات متحده را ارتقا نمی‌دهد».
کلسی داونپورت گفت: «هزینه سیاسی که بایدن برای لغو تحریم‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی می‌پردازد، ممکن است برای مشاوران سیاست داخلی‌اش زیاد به نظر برسد، اما در مقایسه با بحث هسته‌ای کمرنگ است».
او پیشنهاد کرد: «رئیس‌جمهور باید تیم خود را در مورد سایر پیشنهادات خلاقانه برای شکستن بن‌بست در مورد مسائل باقی‌مانده که مانع از توافق برای بازگرداندن پایبندی به برجام می‌شود، راهنمایی کند.»
خانم داونپورت گفت: «بازگرداندن محدودیت‌های برجام در مورد برنامه هسته‌ای ایران به طور قابل توجهی (به شش ماه یا بیشتر) زمان گریز هسته‌ای ایران را افزایش می‌دهد، که حاشیه لازم را برای جامعه بین‌الملل فراهم می‌کند تا اقدام مؤثری را در صورت نیاز انجام دهد».
وی ادامه داد: «اگر پرزیدنت بایدن نتواند فوراً مذاکرات با ایران را برای بازگرداندن برجام به پایان برساند، استراتژی شکست خورده دولت ترامپ را تداوم خواهد بخشید و به ایران اجازه می‌دهد ظرفیت هسته‌ای خود را بهبود بخشد و از تعهدات پادمانی خود با آژانس عبور کند».
استفانی لیختن اشتاین، خبرنگار پالیتیکو در وین می‌گوید: گزارش محرمانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برداشتن دوربین در ایران شب گذشته به کشورهای عضو ارسال شد.
او به نقل از یک منبع مطلع از این گزارش نوشت: به نظر می رسد این گزارش نشان می دهد که حتی پس از انقضای دوره 3-4 هفته‌ای، می توان اقدامات دیگری را اجرا کرد که همچنان می تواند احیای برجام را ممکن کند.
با این حال به گفته این منبع «یک وقفه طولانی‌تر [بیش از 3 تا 4 هفته] ناگزیر به اقدامات پادمانی بسیار دقیق‌تری نیاز دارد تا آژانس بتواند سازگاری اعلامیه‌های ایران را تأیید کند».
اریک بروئر، معاون سابق امور منع اشاعه در شورای امنیت ملی آمریکا و کارشناس برنامه هسته‌ای ایران این را خبری خوب دانست اما اضافه کرد: «با این حال، سوال کلیدی این است که آیا ایران با "اقدامات پادمانی بسیار دقیق‌تر" موافقت خواهد کرد؟»
کلسی داونپورت، مدیر منع اشاعه در انجمن کنترل تسلیحات، گفت: »باید ببینیم آیا ایران برای اقداماتی که پنجره مذاکرات را باز می‌گذارد آماده است یا خیر؟
به گفته او «در گذشته، تهران ریسک گسترش توان هسته‌ای را تنها برای برداشتن گام‌هایی که تهدید را کاهش می‌دهد، افزایش داده است. مشخص نیست که آیا ایران اشتباه محاسباتی کرده است یا قصد تعیین ضرب الاجل نیرو را داشته است».
هنری روم، تحلیلگر ایران در گروه اوراسیا، بدون اشاره به قطعنامه تحریک آمیز آژانس علیه ایران، گفت: «حذف دوربین‌ها از سوی ایران چه با هدف اجبار و چه مجازات باشد، اساساً منطق تلاش برای حفظ فضا برای احیای قریب‌الوقوع برجام را تضعیف می‌کند و احتمال توافق در سال جاری را از 55 درصد به 40 درصد کاهش می‌دهد.»
اما رم همچنین گفت که این امکان وجود دارد که ایران «آخرین تلاش را برای گرفتن امتیازات نمادین قبل از احیای جدی مذاکرات در وین برای بازگرداندن توافق هسته ای ایران انجام دهد. اما این دیگر محتمل ترین گزینه نیست».
