یادداشت اقتصادی| فلسفه تعیین شعار سال
پس از آنکه رهبر معظم انقلاب «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» را عنوان کردند، طیف وسیعی از صاحب‌نظران بحث‌های جدی و مهمی در این خصوص به راه انداختند و سوالات مهمی در عرصه‌ی عمومی طرح شد.
خبرگزاری تسنیم، در مورد کارکردهای شعار سال، دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد. برخی منتقدین که شناخت دقیقی از ماهیت شعار سال ندارند، این‌طور استدلال می‌کنند که اگر تعیین شعار سال، تاثیر دارد چرا مثلاً در فلان سال، شعار محقق نشد! گویی شعارها تعیین می‌شوند تا در همان سال خاص محقق شوند و پس از آن، دیگر پرونده‌شان بسته شود! در این یادداشت اما توضیح می‌دهیم که شعارهای اقتصادی معمولاً تعیین می‌شوند تا افق و مسیر را مشخص کنند و با ایجاد فرصتی برای گفت‌و‌گوی ملی، زمینه را برای شتاب گرفتن حرکت اقتصاد ایران در مسیر درست، فراهم کنند. بنابراین شعار سال، بر خلاف مثلاً «قانون بودجه» که پس از یک سال دیگر انقضا ندارد، بدون تاریخ انقضا هستند و باید همیشه برای تحقق آنها تلاش کرد.
- تعیین افق
شعارها، تعیین افق هستند و مسیر را روشن می‌کنند. تا کوهنورد، قله را در نظر نگیرد، هرگز به آن نخواهد رسید. شعارها، برای اقتصاد ایران همان قله هستند. بدیهی است که یکساله نمی‌توان تمام موانع تولید را برداشت! در همه جای دنیا هم همین است! مثلاً کشورها در سازمان ملل، در سال 2000 گرد هم آمدند و اهداف توسعه‌ی هزاره را تدوین کردند. قرار بود تا سال 2015 این اهداف محق شوند. یکی از این اهداف، به‌طور مثال «تضمین پایداری محیط زیست» بود. به‌طور خاص قرار بود مجموع انتشار CO2 کاهش یابد. اما شد!؟ خیر! در همین سال‌ها انتشار گاز CO2 بیش از 50 درصد افزایش یافته است! اما آیا کشورها پس از آن عدم موفقیت، از تعیین اهداف توسعه‌ای دست کشیدند!؟خیر! دوباره اهداف جدیدی تعیین کردند. بنابراین فارغ از اینکه آیا اهداف به طور کامل محقق می‌شوند یا نه، تعیین افق، برای داشتن یک حرکت رو به رشد ضروری است.
- بدون تاریخ انقضا
همچنین باید توجه داشت که شعارهای سال، عموماً بدون تاریخ انقضا هستند. مثلاً وقتی «نوآوری و شکوفایی» به عنوان شعار سال 1387، انتخاب شد این بدان معنا نیست که فقط در همان سال باید نوآوری و شکوفایی داشت. بدیهی است که این شعار باید در همه‌ی سال‌ها ادامه داشته باشد. یا مثلاً وقتی «مانع‌زدایی و پشتیبانی تولید» در سال گذشته مطرح شد، طبیعی است که باید در همه‌ی سال‌ها از تولید پشتیبانی کنیم و برای رفع مانع‌ها نیز تلاش کنیم. معمولاً چون سیاستگذاری برای عملیاتی شدن چنین شعارهایی بسته به شرایط زمانی و مکانی متفاوت می‌شود، این شعارها تاریخ انقضا ندارند. به همین خاطر همان‌طور که مانع‌زدایی از تولید در مازندران با اصفهان یا سمنان متفاوت است، پشتیبانی از تولید در سال 1400 نیز با مثلا سال 1405 متفاوت خواهد بود. نتیجه آنکه جنس شعارهای سال به گونه‌ای هستند که تاریخ انقضا ندارند. بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که در یک سال، پرونده‌شان بسته شود!
- فرصت گفت‌و‌گو
شاید این پرسش مطرح شود که اگر شعارهای سال، تاریخ انقضا ندارند و بسته به شرایط اقتصاد ایران، قرار است افق تعیین کنند، پس چه لزومی دارد که سال به سال مطرح شوند!؟ می‌توان یکجا و یک بار همه را مطرح کرد. دست‌کم یکی از پاسخ‌هایی که می‌توان به این پرسش داد آن است که شعار سال در هر سال، فرصتی برای گفت‌و‌گو حول مسائل مهم و اهداف میان‌مدت اقتصادی ایجاد می‌کنند؛ گفت‌و‌گویی میان اندیشمندان از یک سو و میان اندیشمند و سیاستگذار از سویی دیگر. این گفت‌و‌گوها نقطه‌ی آغاز و موتور محرک خوبی می‌شوند برای حرکت در مسیر اهداف و شعارها. حرکتی که در آن سال خاص با بسیج امکانات و بحث و گفت‌و‌گوی بیشتر، شتاب می‌گیرد اما قرار نیست در سال‌های پس از آن متوقف شود.
- حرکت رو به جلو
به‌طور مثال پس از آنکه رهبر معظم انقلاب «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» را عنوان کردند، طیف وسیعی از صاحب‌نظران بحث‌های جدی و مهمی در این خصوص به راه انداختند و سوالات مهمی در عرصه‌ی عمومی طرح شد. سوالاتی از این قبیل که: «چگونه می‌توان جلوی رشد شرکت‌های اسماً دانش‌بنیان را گرفت؟»، «شاخصه‌های شرکت‌ها و فعالیت‌های حقیقتاً دانش‌بنیان چه هستند؟»، «اولویت حمایتی، با کدام دانش‌بنیان‌هاست؛ آنها که اشتغال‌آفرین‌تر هستند یا فرقی ندارد و هر شرکت دانش‌بنیانی باید حمایت شود!؟» و از این دست پرسش‌ها. بنابراین شعار سال، علاوه بر اینکه قله و مسیر را نشان می‌دهد، فرصت را برای گفت‌و‌گو پیرامون اولویت‌ها و نیازهای اقتصاد ایران فراهم می‌کند و به حرکت ما، شتاب می‌دهد؛ حرکتی که قرار است در سال‌های آینده نیز امتداد داشته باشد تا هر روز به قله نزدیک‌تر شویم.
* دانیال داودی
انتهای پیام/