چین به عنوان نزدیک‌ترین متحد روسیه این روزها از سوی کشورهای غربی تحت فشار است تا موضع خود را در قبال جنگ اوکراین مشخص کند.
در روزگاری که روس‌ها طرفداران چندانی در جهان ندارند و عملکردشان در اوکراین با واکنش شدید غرب مواجه شده، چین کماکان دوستی نزدیک برای پوتین باقی مانده و مسکو به روابط خود با پکن به چشم یک نجات دهنده نگاه می‌کند. سه هفته قبل از آنکه روس ها به اوکراین حمله کنند ولادیمیر پوتین راهی چین شد تا با مقامات این کشور به رایزنی بپردازد. برخی علت این سفر را هماهنگی روسیه با دوست نزدیکش تعبیر کردند. چین اما چندان مایل نیست که این اتهامات شامل حالش شود. برای پکن هم حمایت بی چون و چرا از پوتین ظاهرا سود چندانی نداشته و حتی خبر درخواست تجهیزات نظامی از این کشور هم از سوی مقامات چینی رد شده است. اما چین تا کجا همین میزان فعلی حمایت از روسیه را حفظ خواهد کرد؟
حسن بهشتی‌پور کارشناس اوراسیا در این زمینه به خبرآنلاین گفت: ما برای شناخت روابط چین و روسیه باید یک سری برداشت‌های کلیشه ای را کنار گذاشته و واقعیت را ببینیم و تحلیل کنیم. برداشت من این است که بر اساس منطق واقعیت های رفتاری که منافع محور است، روسیه و چین دو کشور هستند که همکاری خوبی با هم دارند و در عین حال رقابت هایی هم با هم دارند. موضوع اینکه چین به خاطر روسیه با امریکا یا غرب درگیر شود، جزو برنامه های چین نیست. چون منافع این کشور ایجاب می کند تا روابط خود را با امریکا و اروپا و دیگر کشورهایی که رودررو با روسیه قرار گرفته اند، حفظ کند. پکن همکاری های گسترده اقتصادی و سیاسی و نظامی با غرب دارد.
کارشناس اورا سیا با اشاره به اینکه چین حاضر نیست به خاطر روسیه وارد درگیری با امریکا و اتحادیه اروپا شود گفت: اما در رقابت های بین المللی و نظام قدرتی که امریکایی ها به دنبال نظام سلطه با محوریت خود هستند، کشورهایی چون چین و روسیه و تا حدودی هم هند این رهبری امریکا را نپذیرفته و به دنبال چندجانبه گرایی هستند. پس چینی ها در مخالفت یک جانبه گرایی امریکا با روسیه همکاری می کنند و تلاش دارند تا نظام اقتصادی ایجاد کنند تا مستقل از امریکا کارها را پیش ببرند. طرح معروف یک کمربند یک جاده مشخصا همین موضوع را دنبال می کند. جنگ اوکراین یک ضربه جدی در بخش اروپایی این طرح وارد کرده. چون قرار بود این همکاری ها جاده ابریشم را شامل شده و تا خود اروپا برود. چینی ها مایل بودند تا با اجرای چنین طرحی از نفوذ امریکا بکاهند و موقعیت خود را تقویت کنند. به دنبال ایجاد بانک بین المللی در مقابل بانک جهانی هم در همین راستا هستند. بنابراین همکاری چین و روسیه در این مسیر قرار دارد. اما به خاطر روسیه چینی ها وارد جنگ یا درگیری با غرب نمی شوند. آنها مایل هستند تا هم روابط خود را از یک طرف با روسیه حفظ کنند و از طرف دیگر با غرب و امریکا روابط اقتصادی و سیاسی داشته باشند.
بهشتی پور در مورد رای چین به قطعنامه پیشنهادی علیه روسیه گفت: رای ممتنعی که چین در قطعنامه پیشنهادی علیه روسیه داد، مشخص کرد که موضع چین حمایت همه جانبه از روسیه نیست. حتی در مجمع عمومی سازمان ملل که اوکراین قطعنامه علیه روسیه را پیشنهاد داد، چین باز هم رای ممتع داد. این رای نشان می دهد که پکن نمی خواهد به عنوان کشوری که تمام قد از روسیه حمایت می کند چهره اش در دنیا تبلیغ شود. آنها دنبال همکاری نزدیک با روسیه هستند و آن را گسترش هم می دهند اما به خاطر پوتین وارد درگیری نمی شوند.
تحریم های روسیه حدود دو هزار عنوان را شامل می شود و روسیه فکر نمی کرد تا این حد با تحریم رو به رو شود. اینکه چین با این تحریم همکاری خواهد کرد یا نه سوال مهمی است. منافع چین ایجاب می کند که با این سیاست همراه نشود. اول به خاطر روابط بسیار گسترده ای که با روس ها دارد و نمی خواهد این روابط را از دست بدهد و دوم اینکه نمی خواهد این برخوردها تبدیل به یک رویه شود. چون خود چینی ها هم در مواردی با تحریم غرب رو به رو هستند. اگر پکن تن بدهد به این موضوع، به رسمیت شناختن این شیوه بی رحمانه ای است که در قبال مخالفانش انجام می دهد. البته این به معنای حمایت از روسیه نیست. در اوکراین روسیه یک قدرت متجاوز است. اما از نگاه چینی ها منافع اقتضا می کند که در تحریم های روسیه همراهی نکرده و برعکس همکاری های خود را گسترش دهند.
او در مورد اینکه ایا همکاری چین و روسیه موجب تحریم چین هم خواهد شد توضیح داد: غرب نمی تواند چین را به خاطر روسیه تحریم کند. چون اقتصادش با پکن به شدت گره خورده است. به خصوص اگر بهانه اش این باشد که چین تحریم های روسیه را نقض کرده است. اگر چین امروز برود و تایوان را اشغال کند که آن را یک استان خود می داند،ممکن است برخی از تحریم ها پیشبینی شود.
چین در حوزه گاز جایگزین خوبی برای روس هاست که البته احتمالا تحفیف های ویژه ای خواهد گرفت. چین در بسیاری از زمینه ها مثل هایتک یا فناوری پیشرفته آنچه روسیه از المان و امریکا و ... وارد می کرد قابل تامین از سوی چین نیست. نمی دانیم که چین حاضر است که نقش واسطه را داشته و نیازهای روسیه را به اسم خود تامین کرده و به روسیه تحویل دهد یا نه و اینکه غربی ها می توانند برای پکن شرط بگذارند که مانع از این موضوع شوند یا نه.
با همه اینها روسیه ممکن است در جنگ تجدیدنظر کند و اگر اوکراین بپذیرد که بی طرف بوده و عضو ناتو شود، ممکن است که مسکو نیروهای خود را از این کشور خارج کند و اینطور که غربی ها گفته اند در این شرایط تحریم ها پایان خواهند یافت.اما من فکر می کنم بازگشت تحریم ها دو تا سه سال طول خواهد کشید. چون برداشتن تحریم ها بنا به تجربه به این اسانی نخواهد بود.