تا زمانی که تهران از برجام حمایت می کند، مخالفت با آن به نفع روسیه نیست، زیرا مخالفت روسیه احتمال نزدیکی ایران با دیگر امضاکنندگان برجام (آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان و چین) را بدون روسیه تقویت می کند.
(استاد علوم سیاسی دانشگاه "جرج میسون" آمریکا) موضع دوگانه روسیه در مورد برجام و عقب نشینی مسکو از موضع اولیه اش درباره گرفتن تضمین از آمریکا بابت برجام را تحلیل کرده است.
مذاکرات وین برای احیای برجام، نزدیک به نتیجه بود که روسیه ناگهان موضع " دریافت تضمین از آمریکا " را به میان کشید. روس ها اعلام کردند باید واشنگتن به آنها تضمین کتبی بدهد تا همکاری های این کشور با ایران پس از احیا برجام و لغو تحریم های ایران، مشمول تحریم های آمریکا علیه روسیه بابت جنگ اوکراین نمی شود.
جای تعجب نیست که این تقاضای روسیه نه تنها برای ایالات متحده، بلکه برای فرانسه، بریتانیا و آلمان نیز غیرقابل قبول بود.
با این حال، به زودی یک جایگزین پیشنهاد شد: طرفین در مورد راه‌حلی زمان‌بر مذاکره کنند که در آن سایر کشورها مسئولیت روسیه در ذخیره‌سازی اورانیوم غنی‌شده ایران را بر عهده بگیرند. اما پس از سفر وزیر امور خارجه ایران به مسکو، روس‌ها از موضع اولیه خود عقب نشستند و اعلام کردند از واشنگتن تضمین هایی بابت ادامه همکاری با ایران در صورت احیای برجام گرفته اند.
عقب نشینی روسیه در مورد این موضوع آخرین نمونه از رویکرد دوگانه مسکو به برجام است.
از یک سو، مسکو به شدت از دستیابی به برجام در سال 2015 حمایت کرد و اکنون نیز از احیای آن حمایت می کند. روسیه علیرغم هر گونه اختلاف دیگری که با غرب دارد، منافع خود را در جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته ای می داند.
شواهد این دیدگاه مثبت روسیه نسبت به برجام از سوی نزدیکان به مذاکرات آمده است که گزارش داده اند چگونه دیپلمات های روسی به تهران و واشنگتن کمک کرده اند تا بر اختلافات خود غلبه کنند و به راه حل های سازشی دست یابند که امکان دستیابی به توافق را فراهم کرده است. اگر مسکو نمی خواست برجام در سال 2015 حاصل شود یا اکنون احیا شود، احتمالا این کار را انجام نمی داد.
با این حال، همچنین گزارش‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد مسکو بیش از آنکه درباره احتمال داشتن یک ایران مجهز به سلاح هسته‌ای نگران باشد، درباره پیامدهای منفی همکاری ایران و آمریکا برای روسیه نگران است.
به لطف تحریم های ایالات متحده، تهران بیش از آنچه که در غیر این صورت باشد، به روسیه وابسته بوده است. در مقابل، زمانی که ایالات متحده تحریم‌های صادرات نفت ایران را لغو می‌کند، روسیه باید در بازار نفت و برای از دست نرفتن سهم بازارش با ایران رقابت کند، زیرا با توجه به تحریم های روسیه، تاجران تمایل کمتری به خرید نفت روسیه دارند و اگر همکاری ایران و آمریکا در حوزه هسته‌ای منجر به نزدیکی بین ایران و آمریکا شود، تهران و واشنگتن می‌توانند با هم علیه منافع مسکو همکاری کنند. اگرچه این احتمالی است که در کوتاه مدت بعید به نظر می رسد، اما تحلیلگران چشم انداز همکاری ایران و آمریکا را تهدیدی واقعی برای منافع روسیه می دانند.
شواهدی برای دیدگاه منفی روسیه نسبت به برجام، از گزارش های گاه به گاه مطبوعات در مورد اظهارات غیرعلنی مقامات روسی و گفتگوهای خصوصی با دانشمندان روسی که در مذاکرات برجام نقشی ندارند، وجود دارد. افشاگری‌های "محمدجواد ظریف"، وزیر امور خارجه پیشین ایران نیز نشان می‌دهد که او مسکو را در حال همکاری با تندروهای ایرانی برای خنثی کردن مذاکرات اولیه برجام می‌دانست.
اگر مسکو دیدگاه‌های دوگانه ای در این خصوص به ویژه در مورد احتمال همکاری ایران و آمریکا علیه روسیه دارد، پس چرا از مذاکراتی که منجر به امضای برجام در سال 2015 و از سرگیری آن در حال حاضر شد، حمایت کرده است؟
به نظر می رسد تا زمانی که تهران از برجام حمایت می کند، مخالفت با آن به نفع روسیه نیست، زیرا مخالفت روسیه احتمال نزدیکی ایران با دیگر امضاکنندگان برجام (آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان و چین) را بدون روسیه تقویت می کند.
این امر نه تنها روسیه را ناتوان جلوه می دهد، بلکه می تواند نزدیکی بیشتر بین واشنگتن و تهران را که مسکو از آن هراس دارد، تسریع بخشد و به ویژه در زمانی که مسکو به دلیل تهاجم خود به اوکراین در سطح بین المللی بسیار منزوی شده است، نمی تواند روابط با ایران را بر هم بزند. بنابراین، زمانی که تهران اعتراضات خود را به موضع جدید روسیه درباره گرفتن تضمین از آمریکا بیان کرد، مسکو از خواسته های خود در مذاکرات احیا برجام عقب نشینی کرد.
با این حال اگر مذاکرات احیا برجام در نتیجه اختلافات آشتی ناپذیر ایران و آمریکا شکست بخورد، مسکو ناراضی نخواهد بود. در واقع و بدون شک روسیه از افزایش تنش های ایران و آمریکا استقبال می کند؛ به ویژه که این تنش در شرایط کنونی می تواند توجه غرب را از تمرکز کنونی اش بر جنگ در اوکراین منحرف کند.