اگرچه سفر ابراهیم رئیسی به دوحه تحت‌الشعاع مذاکرات احیای برجام در وین بود و از بعد اقتصادی دو کشور را در مسیر همکاری‌های و توافقات دوجانبه در سطوح مختلف قرار داد، اما در اولین سفر رئیس جمهور ایران به دوحه پس از 11 سال، آنچه علیرغم تأثیرات عمده در بلندمدت، کمتر مورد توجه قرار گرفت، چشمانداز تحول و بهبودی روابط ایران و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس است.
به گزارش اکوایران، در اولین سفر رئیس جمهور ایران به دوحه پس از 11 سال، قطر و ایران توافقات دوجانبه در سطوح مختلف امضا کردند.
این سفر که در سایه مذاکرات حساس در وین برای احیای توافق هسته ای ۲۰۱۵ انجام شد، از بعد دیگری نیز حائز اهمیت است؛ قطر، احتمالاً نخستین و کلیدی‌ترین ایستگاه سیاست همسایگی است که دولت رئیسی گفته است در سیاست خارجی‌اش اولویت دارد.
بر اساس گزارش الجزیره، رئیس جمهور ایران گفت: امروز همکاری های خود را در زمینه های اقتصادی، انرژی، زیرساخت ها، فرهنگ و امنیت غذایی گسترش داده ایم.
وی همچنین از تمایل ایران برای بهبود روابط میان ایران و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس خبر داد.
جمال الشیال، خبرنگار الجزیره در گزارشی از دوحه گفت که سفر رئیسی در سطوح مختلف قابل توجه بود و دو رهبر در مورد انرژی، ثبات منطقه و مذاکرات هسته ای گفتگو کردند.
وی گفت: این اولین سفر رئیس جمهور ایران به یکی از کشورهای حاشیه خلیج فارس است. ما قبل از این دیدار شنیده‌ایم که ایرانی‌ها آماده گفت‌وگو با سعودی‌ها هستند
الشیال گفت: «اینکه آنها اکنون می گویند که برای این مذاکرات باز هستند، قطر خود را در موقعیتی می بیند که ممکن است نقش میانجی را ایفا کند».
قطر که یک میدان گازی غول‌پیکر را با ایران شریک است. پس از آن که در اواسط سال 2017 قطر توسط عربستان سعودی و متحدان عرب آن در مناقشه بر سر چندین موضوع از جمله روابط این کشور با ترکیه و ایران، محاصره شد، تهران از دوحه حمایت کرد.
خبرگزاری رویترز نیز گزارش داد ایران و قطر روز دوشنبه چندین قرارداد همکاری دوجانبه امضا کردند که به گفته رئیسی امید است این امر به بهبود روابط با دیگر کشورهای عربی خلیج فارس کمک کند.
رئیسی در کنفرانس مشترک با شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر گفت: ما معتقدیم سطح همکاری های موجود بین کشورهای منطقه با روابط احتمالی تناسبی ندارد.
وی که روز سه شنبه در اجلاس صادرکنندگان گاز در دوحه شرکت کرد، گفت: ایران به دنبال تقویت این روابط است زیرا هدف ما همگرایی منطقه ای است.
پیش از این، قطر و ایران 14 یادداشت تفاهم در زمینه های هوانوردی، تجارت، کشتیرانی، رسانه ها، لغو شرایط روادید، برق، استانداردها، آموزش و فرهنگ امضا کردند.
دکتر تریتا پارسی، یکی از بنیانگذاران و معاون اجرایی موسسه کوئینسی و همچنین بنیانگذار و رئیس سابق شورای ملی ایرانیان آمریکایی، به دوحه نیوز گفت: «قطر نقش مهمی ایفا کرده است. نه تنها در تلاش برای کاهش تنش‌های آمریکا و ایران در مورد برجام، بلکه در مورد مبادله زندانیان بین دو طرف.»
به گفته پارسی، تلاش های قطر منعکس کننده دیدگاه رو به رشد گسترده تری در شورای همکاری خلیج فارس است مبنی بر اینکه درگیری بین ایالات متحده و ایران برای کل منطقه بی ثبات کننده خواهد بود و تهدیدی مستقیم برای همه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس خواهد بود. ده سال پیش، بسیاری از کشورهای شورای همکاری خلیج فارس دیدگاه متفاوتی داشتند.
پارسی در رابطه با وضعیت کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و روابط آنها با ایالات متحده خاطرنشان می کند: «بسیاری از کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به این نتیجه رسیده اند که دیگر تضمین امنیتی از سوی ایالات متحده ندارند. ایالات متحده در صورت وقوع جنگ از آنها حمایت خواهد کرد، اما ارتش خود را برای دفاع از آنها درگیر نخواهد کرد. در این شرایط جدید، برای همه کشورها مناسب است که دیپلماسی منطقه‌ای بیشتری را برای کاهش تنش‌ها و جلوگیری از وقوع هر گونه خصومت وارد عمل کنند.»
وی همچنین گفت: «اگر منطقه به این مسیر ادامه دهد و دیپلماسی درون منطقه‌ای را عمیقاً تشدید کند، می‌توان گام‌های آغازین برای ایجاد یک معماری امنیتی جدید برای منطقه برداشت. البته این یک سفر طولانی است، اما گام های اولیه در دیدرس است.»
به نوشته الجزیره درحالی‌که سفر ابراهیم رئیسی و هیئت بلندپایه همراه تحت‌الشعاع فضای خوشبینی محتاطانه نسبت به احتمال توافق ایران، آمریکا و قدرت‌های جهانی برای احیای برجام قرار گرفته است، امیر قطر در دیدار با رئیس‌جمهوری ایران گفت کشورش آماده کمک به یافتن راه حلی قابل قبول برای مذاکرات هسته ای است.
رئیسی نیز گفت که ایالات متحده باید در مذاکرات اراده خود برای لغو تحریم های عمده را ثابت کند. وی ارائه تضمین از سوی آمریکا و لغو عمده تحریم‌های اقتصادی بر ایران را برای هرگونه توافق ضروری خواند.
ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران از ایالات متحده خواسته است تا در مذاکرات غیرمستقیم برای نجات توافق هسته‌ای 2015، نشان دهد که مایل است تحریم‌ها را لغو کند.
وزارت امور خارجه ایران روز دوشنبه گفت که "پیشرفت قابل توجهی" حاصل شده و تعداد موانع باقی مانده "به میزان قابل توجهی کاهش یافته است".
در ادامه این بیانیه آمده است: «اما مشکلاتی که برای حل و فصل باقی مانده‌اند سخت‌ترین، کلیدی‌ترین و جدی‌ترین آنها است».
امیر قطر که اخیراً وزیر امور خارجه اش در واشنگتن و تهران گفتگو کرد، گفت که کشورش آماده است هر کاری که می تواند برای کمک به ایجاد یک راه حل قابل قبول برای همه طرف ها در وین انجام دهد.
جواد اوجی، وزیر نفت ایران در سخنانی از دوحه در حاشیه کنفرانس گاز، تحریم هایی را که صادرات نفت ایران را تحت فشار قرار داده است، نقض قوانین بین المللی و تهدیدی برای امنیت انرژی جهان خواند و گفت ایران بهترین گزینه برای صادرات گاز به شرق و غرب است.
همچنین بر اساس گزارش فوربس، طی سفر مقامات ارشد دولتی ایران به دوحه، تهران ایده ساخت طولانی‌ترین تونل جهان را مطرح کرده‌است که ارتباط فیزیکی دو کشور را از طریق آب‌های خلیج فارس فراهم می‌کند.
دومینیک دادلی، خبرنگار فوربس نوشت: رستم قاسمی، وزیر راه ایران، این هفته در دوحه با همتایان قطری خود گفت‌وگو کرد و از جمله مواردی که در این دیدارها مطرح است، ایده ایجاد یک تونل از شهر بندری دیر ایران به نقطه‌ای بدون نام در قطر است.
علی اکبر صفایی، مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی ایران گفت: تونل جدید پیشنهادی منشاء تحولات بزرگی هم برای ایران و هم برای قطر خواهد بود.
این امر همچنین مستلزم هزینه های زیادی است که با توجه به وضعیت نامطلوب اقتصاد ایران، تقریباً به طور قطع باید تا حد زیادی توسط قطر تأمین شود و احتمالاً مستلزم بهبود روابط تجاری ایران از طریق احیای احتمالی برجام است.
کوتاه ترین فاصله از شمال شبه جزیره قطر تا سواحل ایران در نزدیکی دیر حدود 190 کیلومتر است. این تقریباً سه برابر طولانی‌ترین تونل حمل‌ونقل جهان است، که در واقع بخش 68 کیلومتری خط 6 متروی چنگدو در جنوب غربی چین است.
همچنین پنج برابر رکورددار کنونی طولانی‌ترین تونل زیردریایی جهان خواهد بود که بخش آبی 38 کیلومتری تونل مانش است که فرانسه و بریتانیا را به هم متصل می‌کند.
تونل طولانی دیگر، تونل سیکان که جزایر هونشو و هوکایدو ژاپن را در زیر تنگه تسوگورو به هم وصل می کند، دارای بخش 23.3 کیلومتری زیر امواج است.
اظهارات صفایی حاکی از آن است که ایران مایل است تونل جدید هم مسیر جاده‌ای و هم راه‌آهن را در خود جای دهد، اگرچه با توجه به فواصل موجود، بعید است که اتصال جاده‌ای امکان‌پذیر باشد.
در حال حاضر، طولانی‌ترین تونل جاده‌ای جهان، تونل 24.5 کیلومتری Lærdal در نروژ است که به دقت برای مقابله با احساس کلاستروفوبیا (ترس از فضای بسته) یا بی‌توجهی احتمالی که رانندگان ممکن است خواب‌آلود شوند، طراحی شده است. این اقدامات از جمله از طریق مسیری که هر 6 کیلومتر با نور خاصی برای افزودن تنوع طراحی شده و نیز ایجاد مکان‌های استراحت، صورت گرفته است.
انتظار می‌رود این ایده در سفر هفته جاری ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران به قطر مطرح شود. پرس تی‌وی شبکه دولتی ایران اعلام کرد که این پروژه تنها زمانی اجرا می‌شود که کمیته مشترک قطری و ایرانی مطالعات و مذاکرات درباره این پروژه را به پایان برسانند.
برای طرح پیشنهادی خلیج فارس اکنون روزهای بسیار اولیه است. ممکن است برای شروع، مطالعات امکان‌سنجی اولیه پروژه تایید شود، اما احتمالاً سال‌ها طول می کشد تا حفر چنین تونلی آغاز شود.
