خبرگزاری مهر، گروه بین الملل – محمدرضا الکائی: همزمان با بالا گرفتن تنش ها درباره مناقشه اوکراین بین روسیه و غرب، گمانه زنی ها درباره اینکه هر یک از طرف ها چه اقدامی در این زمینه انجام می دهند، شدت گرفته است. فارغ از اینکه در آینده چه پیش خواهد آمد، دانستن مواضع بازیگران اصلی در این مناقشه به فهم آنچه در حال رخ دادن است کمک می کند و به نوعی مسیر فکر را برای پیش بینی آنچه در آینده به وقوع خواهد پیوست، هموار می نماید.
«ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه، «ولادیمیر زلنسکی» رئیس جمهور اوکراین، «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا و «ینس استولتنبرگ» دبیرکل ناتو، ۴ بازیگر اصلی مناقشه یاد شده هستند که در ادامه به بررسی مواضع هر یک در این زمینه می پردازیم.
ولادیمیر پوتین
رئیس جمهور روسیه نیم نگاهی به مناقشه و درگیری در منطقه دونباس دارد، اما نگاه وی ورای مسئله جدایی طلبی صرف این ناحیه است چرا که پیشتر درخواست مردم این منطقه را جهت الحاق به خاک روسیه رد کرده و گفته بود الحاق دونباس به خاک روسیه همانند مدل کریمه امکان پذیر نیست.
پوتین گفته است: ما باید در مورد چشم انداز امنیت خود فکر کنیم. اینکه چگونه همیشه با توجه به آنچه در اوکراین اتفاق می‌افتد زندگی کنیم.
وی البته با اشاره به منطقه دونباس گفته است که اوکراین کشوری است که شامل سرزمین های تاریخی روسیه است و در کنفرانس مطبوعاتی سالانه خود گفت که اتحاد مجدد کریمه با روسیه قبل از کودتای سال ۲۰۱۴ در اوکراین هرگز در دستور کار نبود و پس از وقوع این کودتای خونین، مسکو مجبور به محافظت از کریمه شد.
او تاکید کرده است که تنها راه حل ممکن درباره مسئله اوکراین «پیمان مینسک» است که از طریق جلسات قالب «نرماندی» به دست آمده است و اینکه کی یف به تعهدات این توافق پایبند باشد. گفتنی است قالب «نرماندی چهار» که شامل کشورهای روسیه، فرانسه، آلمان و اوکراین است که در ژوئن ۲۰۱۴ برای میانجیگری در مناقشه مذکور پس از اعلام استقلال مناطق «دونتسک» و «لوهانسک» که با هم به نام دونباس شناخته می‌شوند، ایجاد شد.
تمرکز اصلی پوتین اما بر مسئله ناتو و غرب و در راس آن آمریکا است و طبق گفته وی، آنها مسبب اصلی تنش ها در شرق اروپا هستند و چنانچه زیرساخت های ناتو بیش از این به سمت شرق اروپا گسترش یابد، اگر سامانه‌های موشکی آمریکا و ناتو در اوکراین ظاهر شوند، زمان پرواز آن موشک‌ها تا مسکو به ۷ تا ۱۰ دقیقه کاهش می‌یابد و در صورت استقرار تسلیحات مافوق صوت این زمان به ۵ دقیقه کاهش پیدا خواهد کرد.
پوتین در این باره گفت که آنها تا آستانه خانه ما آمده اند و ما نمی توانیم بی تفاوت بمانیم.
وی همچنین گفت: مهم روند مذاکرات نیست، نتیجه مهم است. در دهه نود به ما گفتند که یک سانتی متر هم به سمت شرق نمی آییم. پس چه شد؟ ما را فریب دادند. گسترش ناتو در پنج مرتبه رخ داده است. سامانه‌های موشکی در رومانی و لهستان ظاهر می‌شوند. آیا ما به سراغ آنها رفتیم؟ خیر، بلکه آنها به سمت ما آمدند.
اقدامات ناتو در نزدیکی مرزهای روسیه و به ویژه کشورهایی که با روسیه مرز مشترک دارند دغدغه اصلی وی است و مسکو خواهان خاتمه یافتن پیشروی ناتو و افزایش زیرساخت ها و توانمندی های این ائتلاف در شرق اروپا است. همچنین پیوستن اوکراین و گرجستان به ناتو از خطوط قرمز کرملین است.
پوتین در این باره نیز گفت: آنچه اکنون در حال رخ دادن است، تنشی که در اروپا در حال شکل گیری است، تقصیر آنها است. روسیه در هر مرحله مجبور شد به نحوی پاسخ دهد، در هر مرحله وضعیت دائماً بدتر و بدتر می‌شد و بیشتر تنزل پیدا می‌کرد. امروز در چنین شرایطی هستیم که آنها مجبور به تصمیم گیری هستند.
هدف مسکو حصول توافق با آمریکا بر مبنای سند پیشنهادی روسیه در باب تضمین های امنیتی است و اکنون توپ در زمین آنها است.
وی همچنین اعلام کرده است که گزینه های متفاوتی پیش روی مسکو نسبت به گسترش ناتو به سمت شرق وجود دارد و این مسئله به پیشنهادات ارائه شده توسط کارشناسان نظامی روسیه بستگی دارد.
ولادیمیر زلنسکی
ولادیمیر زلنسکی همزمان با طرح این اتهام که روسیه آماده تهاجمی همه جانبه به خاک اوکراین است، غربی ها را با ادعاهای خود در این زمینه همراه و در عین حال اعلام کرده است که هدف اصلی او پایان دادن به جنگ و درگیری در منطقه دونباس است.
وی پیشتر مدعی شد: به گمانم جنگ تمام عیاری رخ خواهد داد. برخی احتمالات مطرح است. اما اگر چنین خطایی رخ دهد، دیگر هیچ گونه رابطه همسایگی میان اوکراین و روسیه وجود نخواهد داشت.
او همچنین از اتحادیه اروپا خواسته است که بدون اینکه منتظر حمله احتمالی روسیه بماند، تحریم هایی را برضد مسکو اعمال کند.
زلنسکی با ادعای اینکه اوکراین آماده است برای کاهش تنش با روسیه وارد مذاکره شود، مدعی شده که ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه تاکنون حاضر به نشستن پشت میز مذاکره نشده است.
«سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه گفته بود که اگر رهبر اوکراین مایل به گفتگو در مورد دونباس است، باید در گروه تماس برای گفتگو در مورد موضوع مربوطه (قالب نرماندی) صحبت کند.
زلنسکی اخیرا و با بالا گرفتن تنش ها و همچنین هجمه اطلاعاتی و جنگ روانی آمریکا در تنش زایی بیش از حد و بحرانی جلوه دادن اوضاع گفته است که خود او هم از این همه هجمه و جوسازی آمریکا و غربی‌ها درباره بحران یاد شده شوکه است. وی، علیرغم لفاظی ها درباره حمله قریب الوقوع مسکو به کی یف، در این باره گفته است که قبول دارد تنش‌هایی بین کشورش با روسیه وجود دارد، اما اوکراین کشتی تایتانیک نیست که در حال غرق شدن باشد و این همه شلوغ کاری درباره این مسئله غیر ضروری است.
گفته می شود که وی در تماسی تلفنی با بایدن از وی خواسته است که از شدت پیام‌ها درباره تهاجم روسیه بکاهد زیرا این مسئله باعث ایجاد وحشت شده است.
وی همچنین به طور غیر مستقیم از آلمان به دلیل عدم ارسال تسلیحات به اوکراین انتقاد کرده است.
رئیس جمهور اوکراین همچنین با اعلام اینکه کی یف تصمیم دارد که افزایشی ۱۰۰ هزار نفری در تعداد نظامیان ارتش این کشور ظرف ۳ سال داشته باشد، گفته است: در هر کاری اول از همه باید به توان خودمان تکیه کنیم. وطن ما واقعاً دوستان زیادی دارد و ما از آنها سپاسگزاریم، اما آن دوستان وطن خود را دارند؛ این را به یاد داشته باشید. پس هیچکس جز ما از کشور محافظت نخواهد کرد و ما را نجات نخواهد داد و بالا نخواهد برد. ما باید فقط به خودمان تکیه کنیم.
جو بایدن
رئیس جمهور آمریکا با استفاه از فرصت به دست آمده از مناقشه دونباس همراستا با دولت اوکراین، روسیه را به تجمع نیروهایش در مرز با اوکراین و آماده شدن برای حمله به این کشور متهم کرده است.
وی اعزام نیروهای آمریکایی به شرق اروپا را تایید کرده (حدود ۸ هزار و ۵۰۰ نظامی) و در پی آن، این نظامیان وارد کشورهای شرق اروپا از جمله لهستان شده اند.
بایدن تایید کرد که قصدی برای انتقال نیروهای آمریکایی و ناتو به اوکراین ندارد و اگر روسیه به اوکراین هجوم آورد، به طور مستقیم ولادیمیر پوتین را تحریم خواهد کرد.
وی اعلام کرده است که به رئیس جمهور روسیه تاکید کرده است که هرگونه تحرک مسکو به داخل اوکراین تهاجم تلقی می‌شود.
بایدن ادامه داد: چنین تهاجمی پاسخ شدید و هماهنگ و پاسخی اقتصادی در برخواهد داشت و این موضوع را کاملا و واضح برای پوتین مطرح کردیم.
وی افزود: برای رئیس جمهور پوتین مشخص کردم که چناچه وی حرکتی اضافه تر انجام دهد، چنانچه وارد اوکراین شود، تحریم های شدیدی اعمال خواهند شد و به همراه شرکایمان در ناتو حضورمان در اروپا را افزایش خواهیم داد و تاوان سنگینی باید بابت آن پرداخت شود.
او همچنین گفته است که واشنگتن به دنبال سناریوهای دیگر نیز می باشد.
وی علاوه براین دست به دامن قطر برای تامین گاز اروپا در صورت بروز هرگونه برخورد احتمالی با روسیه بر سر مسئله اوکراین شده است و در این راستا دوحه را متحد اصلی آمریکا در خارج از ناتو نامیده است.
گفته می‌شود که دولت فعلی آمریکا به نوعی به دنبال جبران ناکامی‌های خود در عرصه‌های دیگر، به ویژه خروج پر هرج و مرجش از افغانستان است تا از این طریق بتواند از بار انتقادات بکاهد. بایدن به دنبال این هدف است تا به نوعی بتواند از این مسئله به عنوان نوعی تنبیه روسیه درباره احداث خط لوله گاز صادراتی اش به اروپا موسوم به «نورد استریم -۲» و همچنین دخالت ادعایی مسکو در انتخابات ۲۰۱۶ استفاده کند و با دستی پر در برابر جمهوری خواهان، بر انتخابات میان دوره‌ای کنگره به نفع دموکرات‌ها اثر بگذارد. البته این موارد تنها بخشی از صورت مسئله است و باطن این ماجرا بسیار عمیق‌تر از آن است که به نظر می‌رسد.
ینس استولتنبرگ
ناتو نیز همراستا با آمریکا، روسیه را برای آماده شدن جهت حمله به اوکراین متهم می کند.
استولتنبرگ گفته است که ناتو در اوکراین نیروی رزمی مستقر نخواهد کرد. در عین حال کشورهای عضو ناتو در اروپا از آماده شدن برای رویارویی احتمالی با روسیه خبر داده اند و اعلام آماده باش کرده اند و به مناطق مختلف در نزدیکی روسیه، نیرو و تسلیحات ارسال کرده اند.
استولتنبرگ در پاسخ به سوالی درباره شواهدی درخصوص عملیاتی با پرچم دروغین که آمریکا مدعی است روسیه به بهانه حمله به اوکراین آن را ساخته است، گفت: چیزی که می توانم در این باره بگویم این است که در ارزیابی های اطلاعاتی به ما ثابت شده است که روسیه به تجمع نظامیانش در اطراف و داخل اوکراین ادامه داده است.
وی افزود: البته همچنان مشخص نیست که روسیه چه اقدامی انجام خواهد داد اما چیزی که می دانیم این است که تجمع نیروهای نظامی روسیه در حال افزایش چشمگیری است.
استولتنبرگ مدعی شد: ما می دانیم که آنها قبلا از نیروی نظامی خود برضد اوکراین استفاده کرده اند و هم اکنون نیز شاهد این لفاظی های تهدیدآمیز آنها هستیم که می گویند چنانچه ما دقیقا کارهایی را که آنها می گویند انجام ندهیم، عواقبی در پی خواهد داشت.
وی همچنین با اشاره غیر مستقیم به آلمان اعلام کرده است که در میان اعضای این ائتلاف دیدگاه‌های متفاوتی در مورد ضرورت تامین سلاح برای اوکراین وجود دارد.
دبیرکل ناتو افزود: متحدان درباره تسلیحات دفاعی نظرات مختلفی دارند. برخی از متحدان، مانند انگلیس، ایالات متحده یا کشورهای حوزه بالتیک، این نوع تسلیحات را در اختیار اوکراین قرار می دهند.
وی با انتقاد از درخواست‌های مورد نظر روسیه برای توقف گسترش و توسعه سازمان ناتو و با اشاره به این مسئله که این ائتلاف در گسترش و استقرار نظامیان خود به سمت شرق، هیچ گونه مصالحه ای نخواهد کرد، گفته است: این سازمان نظامی هرگز کشورهایی را که پس از سال ۱۹۹۷ به آن پیوسته‌اند، از عضویت خارج نخواهد کرد، اما آماده است با روسیه درباره کاهش تسلیحات گفتگو کند.
وی همچنین درباره عضویت اوکراین در این ائتلاف گفته است که ناتو نمی تواند مانع عضویت کشوری در این ائتلاف شود و این مسئله به خود آن کشور بستگی دارد.
استولتنبرگ همچنین با اشاره به گفتگوها با روسیه گفت: ما آماده هستیم تا اقدامات متعادل و قابل راستی‌آزمایی را برای کاهش تسلیحات، موشک‌های هسته‌ای متعارف و مواردی از این دست انجام دهیم. این برای روسیه و برای ناتو خوب است.